Gheorghe Zamfir Và Bài Ai Ca ‘Mục Tử Cô Đơn’

Trước tiên xin được có vài lời giới thiệu về nhạc sư được tôn làm bậc sư về sáo Pan Flute – xin được nói về loại sáo này ở phần sau – thường được biết qua tên Zamfir.  Ông sinh năm 1941 tại ở xứ Romania, Đông  u.  Khởi đầu ông muốn trở thành nhạc sĩ đàn xếp accordion. Năm 14 tuổi ông bắt đầu học chơi sáo pan flute tại Trường  m nhạc Đặc biệt ở Bucharest.  Sau đó ông theo học tại nhạc viện Ciprtan Porun bescu.  Hiện nay ông sống và dạy pan flute tại Bucharest, thủ đô của Rumania.  

Zamfir đến với khán thíng giả khi được nhà nghiên cứu về nhạc dân tộc người Thụy sĩ tên M. Cellier tìm gặp.  Celler nghiên cứu rất sâu và rộng về dân nhạc Romania trong những năm của 1960.  Nhà soạn nhạc V. Cosma giới thiệu Zamfir đến các quốc gia Tây phương lần đầu tiên năm 1972,  như là một tay sáo sô-lô cho nhạc của mình soạn  trong phim Le grand blonde avec une chaussure noire và Zamfir thành công cho đến nổi từ đó, ông chơi sô-lô trong các nhạc phim soạn bởi những soạn nhạc gia danh tiếng như Francis Lai, Ennio Morricone và nhiều ngừơi khác.  Trong các mục quảng cáo thương mại trên TV , ông được giới thiệu là “ Zamfir, Bậc thầy của sáo Pan Flute”.  Ông là người giới thiệu nhạc cụ dân tộc đến khán thính giả hiện tại và có công làm loại sáo cổ này sống lại từ quá khứ.

Năm 1966, Zamfir đựơc chỉ định làm nhạc trưởng cho dàn nhạc danh tiếng nhất của Romnania nhằm đi lưu diển ở ngoại quốc.  Sau đó ông rời dàn nhạc này để lập ban nhạc nhỏ cho mình gồm năm nhạc sĩ có đẳng cấp hàng đầu.  Ông thực hiện một tham vọng lớn khi nhóm nhạc của ông kết hợp vợi ban đồng ca và dàn nhạc giao hưởng .  Ông làm ‘cách mạng’ trong các thính phòng hoà nhạc với những trình diển mạnh dạn.  Có người nhận xét là giai đoạn này uyi ngắn nhưng là đỉnh cao của nghề âm nhạc của ông. Năm 1977  ông thu âm bản “ Mục tử cô đơn” với nhạc trưởng James Last và đã đưa danh tiếng ông lên hàng thế giới và chuyển thể âm nhạc của ông trở thành đa dạng, khi thì có tính cách cổ điển thính phòng, lúc khác thì là nhạc êm dịu và nhạc pop phổ thông.

Zam fir tiến vào thế giứi của Tây phương khi chương trình về nhạc tôn giáo của đài BBC tên : “ The Light of Experience” -  Ánh sáng của Kinh nghiệm – thu nhận bàì “ Doina De Jale”  , một bài ai điếu cổ truyền của Romania làm chủ đề.  Sau đó nhờ sự ưa chuông của công chúng mà bài này leo lên được hạng tư Ở Anh quốc.  Sau đó là thành công của ông ở Nam Phi và nhiều bài nhạc khác  ở Canada.  Sau gần một thập niên vắng mặt, Zamfir trở lại Canada năm 2006 để làm một tua trình diển ở bảy thành phố với ban ngủ cầm Traffic Strings với nhạc phẩm Four Seasons của nhạc sĩ Vivaldi bằng PanFlute  cùng hoà tấu với ban ngủ cầm, được soạn bởi Jucian Moraru theo thể loại nhạc jazz.

Năm 2012, Zamfir biểu diển tại buổi lể khai mạc của Cuộc Đại Hội Ramsar thứ 11 tại Cung điện Quốc hội tại Bucharest, Romania.  

Một trong những trình tấu nổi danh nhất của ông là bài “ Mục tử cô đơn” do nhạc trưởng James Last viết và Zamfir cùng trình tấu.  Xin được nói qua về nhạc phẩm nổi tiếng này.

Bài nhạc “Mục tử cô đơn” hay The Lonely Shepherd” do James Last viết lần đầu tiên ra mắt do nhạc sĩ sáo PanFlute người Romania diển tả. Lúc đầu, tựa bài nhạc cho một dĩa nhựa không bao giờ được ra mắt của James Last cho đến năm 1977 mới đựơc xuất hiện trong dĩa Russland Enrinnerungen cuả J. Last.  Cùng trong năm này, bài nhạc được thu vào dĩa đơn và đựơc xắp hạng thứ 22 tại Đức.  Với lần thu âm này, Zamfir thành công và nổi danh trên quốc tế.  Bài nhạc này được thịnh hành mãi cho đến ngày hôm nay và được nhiều nhạc sĩ trình bày, trong đó có tay sáo điêu luyện PanFlute người Nam Mỹ, tên Leo Rojas trình tấu và được trúng giải Thi Tài Năng trên TV năm 2011 – đọc qua lời ca cuả bài ta thấy tiếng kêu than của người mục tử trong cảnh cô đơn, khi thời tiết và môi trường lại khắc nghiệt không biết kêu gọi, tâm tình với  ai ngoài với Thượng đế. Nhưng có lẽ khi nghe bài nhạc được trình tấu qua tiếng saó Pan Flute , nhất là của Zamfir, ta mới cảm nhận được hết niềm thống khổ trong cô đơn này của người mục tử.  Các bạn có thể vào YouTube, bấm : Zamfir, the lonley shepherd để thưởng thức trọn bài nhạc qua tài diển tả xuất thần của Zamfir.

Giờ xin nói qua về lọai sáo tên Pan Flute.

PanFlute – còn được gọi là panpipes hay syrinx -  là một trong những nhạc cụ dưạ trên nguyên tắc  ống bịt kín ở một đầu, gồm nhiêù ống sáo, từ dài tới ngắn,  nhỏ kết dính lại bởi dây đan lại.  Nhiều dạng sáo lọai này đã từ lâu là nhạc khí dân gian.  Ống sáo thường đựơc làm bằng tre, cỏ ống điạ phương.  Hiện nay người ta còn dùng cây, nhựa , kim loại hay ngà để làm.

Pan flute được đặt tên theo theo tên vị thần Hy lạp là Pan -  đầu người mình ngưạ - thần của thiên nhiên và các mục tử .  Theo thần thọai Hy lạp thì Syrinx, một Nữ Thần mộc lâm.  Để tránh sự đeo đuổi say mê mình của thần Pan, nàng tự biến thành cỏ ống . Thần Pan bèn cắt một vài cọng cỏ ống, kết chúng lại song song với nhau tạo thành một nhạc khí có âm thanh du dương.  Ngừơi Hy lạp thời cổ gọi nhạc khí này là Syrinx để tôn xưng Nữ thần Syrinx và tên Pandean hay Panflute cho thần Pan.  Nhạc khí này đựơc dành chự bởi ngưừi Etruscans đa số ở nơi đồng nội  va sau đó là người La mã trong dịp lễ lộc, quan, hôn và tang tế.

Panflute được bịt kín một đầu và âm vực có thêm bát độ thấp hơn  loại sáo thường.  Theo cách thông thừơng,  loại sao này ở vùng Nam Mỹ thì khi chỉnh âm, người ta cho một viên sỏi nhỏ hay một hột bắp vào lỗ sáo.  Còn loại sáo hiện nay thì dùng sáp ong vo tròn để chỉnh âm.  Người ta còn dùng cao su hay nút chai để chỉnh âm.

Khi chơi panflute, ta thổi hơi dọc xuống  ống sáo  và thổi lướt vào mép ống sáo.  Lọai panft của người Romanians có hình cong, dán dính vào nhauu rất dễ cho ngừơi chơi đổi nốt nhạc.  Panflut còn chơi được nốt thăng và nốt giáng bắng cách thay đổi vị thế của sáo và cử động của xương hàm khi thổi.  Một nhạc sĩ điêu luyện có thể chơi bất cứ bản nhạc nào và ở bất cứ âm giai nào.

Ở Lào và Thái có loại sáo gọi là wot dùng trong dân nhạc.  

Nếu có dịp, xin bạn vào youtube để xem màn trình diễn panflute của nhạc sư  G. Zamfir bài “ Mục tử cô đơn” với dàn đại hoà tấu lộng lẫy của nhạc trưởng lừng danh thế giới André Rieu để cùng rung động đến rới lệ với hàng ngàn thính giả. Rất mong.  

Nguồn:
wikipedia.or/Gheorghe _Zamfir

• Thơ Bé: Con Bướm
• Đồng Nai ‘sốt’ Đất
• Khai Phá Sản Tới Kỷ Lục Mới: 12 Tháng, Tới 1.55 Triệu Đơn
• Kế Hoạch Giảm Chi, Tăng Thuế Của Ryan Hại Kinh Tế Đoản Kỳ