Hôm nay,  

Giải Oan Cơm Hến Huế

04/07/201819:01:00(Xem: 4709)

GIẢI OAN CƠM HẾN HUẾ


Chén rượu làng Chuồn xin uống cạn,
Giải oan cơm hến dở, ngon nầy.
(phóng tác thơ Tô Thùy Yên -TKĐ)

Cơm Hến Huế mang bản chất đậm đà của Huế. Hương không sang cả nhưng có sức thẩm nhập và gây cảm giác thinh thích, nghiền nghiện nhẹ nhàng cả đời. Vị ngọt    ngào mà không lịm nên làm người nhớ mà không phải chạy tìm quay quắt để chóng thỏa mãn rồi lại sớm quên. Tướng không kiêu sa kiểu nem công chả phụng mà mặn mà rau cỏ toát lên từ phèn chua nước mặn của quê hương.

Hơn ba mươi năm trước, khi tôi viết bài Cơm Hến Huế;


http://www.trankiemdoan.net/van/taptruyen/chuyenkhao/ckvh_comhen.htm


bây giờ đọc lại bỗng hiện lên hai tảng đá to sờ sờ chặn đường khiến tiến thoái lưỡng nan. Tảng đá bi quan khi tôi cho rằng, cơm hến Huế chỉ có thể nấu với hến tươi nằm duới đáy sông Hương bao quanh Cồn Hến nên xa Huế là đành vĩnh viễn chia tay với cơm hến. Và tảng đá lạc quan khi tôi nghĩ chung chung rằng: Là dân Huế ai cũng thích cơm Hến Huế (như tôi!)


blank

Cháu Kiều, thế hệ thứ ba ở Mỹ, đang ăn tô cơm hến Chợ Xép do bà Ngoại Lê nấu


Xin nhắc lại đôi dòng liên quan giữa ngày đó và bây giờ.

Ngày đó, như thời Sơn Tinh và Thủy Tinh tranh tài kiếm vợ, tôi đến với cơm Huế bằng tinh thần xung phong Phù Đổng của người con trai xẳng xái đem chí bình sinh mà chinh phục tình yêu. Làng tôi chuyên về nghề nông nên ăn chắc mặc bền. Không ai quan tâm đến dùi đục chấm mắm cáy hay ngược lại trong ăn uống. Cái gì chắm hay kẹp với cái gì cũng được; miễn sao ngon miệng thì thôi.

Thế giới hến quanh làng tôi cũng bao la, vô số kể. Hến ở sông, ở hói (kênh), ở bàu… chỉ cần đi bắt trong khoảng thời gian tàn điếu thuốc là đủ hến nấu một nồi canh. Khác với cá thịt, hến khỏi tốn tiền, ai bắt hến và nấu hến cũng được. Nhưng nông dân chỉ đơn giản bắt từng mớ hến về nấu canh, nấu cháo, xào, luộc; chưa thấy ai nấu cơm hến bao giờ. Vì vậy, khi lên thành phố Huế học, lần đầu tiên, cậu học trò trung học nhà quê tôi mới ăn tô cơm hến mở màn khi vào gặp cô em người bạn học nhà ở vùng Chợ Xép, gần cửa Đông Ba.

Hơn năm mươi năm nhớ lại, tôi vẫn còn cảm giác như in là cơm hến nghe đồn “ngon nhức răng” mà khi ăn lần đầu, phản ứng vị giác của tôi chẳng những không ở tầm trung bình mà còn dở đến… nghẹn ngào! Nghĩa là nuốt không vô với tô cơm nguội trộn nước hến, rau bắp chuối khế…, hến, bún, gia vị cay sè!

Phải tới năm bảy lần ăn cơm hến sau đó tôi mới cảm thấy thinh thích. Sau nhiều đợt dấn thân nếm trải mới tìm ra hương vị lôi cuốn và sau cả năm trời mới thấy… mê tơi!

Khi thích cơm hến và viết về cơm hến rồi, tôi vẫn mặc nhiên yên chí một cách ngây thơ rằng, tất cả mọi người sinh ra và lớn lên ở thành phố Huế đều đương nhiên mê cơm Hến như tôi. Khổ nhất là tôi vẫn nghĩ đơn giản rằng, dẫu cho những người không biết gì Huế mới đến thăm Huế lần đầu mà mời ăn bún bò, bánh ướt, bánh ram, bánh nậm, bánh bột lọc của Huế người ta vẫn xuýt xoa khen nức nở và thưởng thức trọn vẹn hương vị món ăn truyền thống Huế, huống chi là cơm hến.


blank

Hai ông cháu đang thưởng thức tô cơm hến ở nhà, California


Mùa Hè năm 1971, có nhóm anh chị em giáo chức ở Sài Gòn ra thăm Huế. Tôi… hào phóng đãi một chầu cơm hến Trương Định đặt riêng mấy ngày trước cho nó ra gì với núi sông. Nhưng đến khi nhập tiệc tôi mới nhận ra là các bạn miền Nam “cực chẳng đã” và cố gắng “không chút nhiệt tình” mới nuốt vô tô cơm hến cay sè kiểu Huế. Thế nhưng tôi vẫn “ngoan cố” cho rằng, ai không thích cơm hến là chỉ vì họ “không biết ăn” mà thôi. Biết ăn sầu riêng miền Nam, biết ăn mắm bò hóc vùng biên giới Việt Miên, biết thưởng thức cái thơm của ruốc mắm Huế, cái vị ma hời của rau luộc mắm nêm.

Năm 1982 khi đặt chân lên xứ Mỹ lần đầu, chúng tôi được Bác Chuân (NS. Nguyễn Văn Chuân) ở Baton Rouge đãi một chầu cơm hến nhớ đời. Từ đó, tôi yên chí cơm hến Huế cũng rộng đường bay trên những phương trời thế giới. Nhưng cái hí hửng “đây xóm nghèo quê tôi khi nắng lên” bỗng chững lại khi tôi gặp lại những bà chị họ con nhà giàu ở Huế và các Huế kiều xuất thân “con nhà” (không danh gia nhưng cũng vọng tộc) từ Huế trên xứ người khi ngỡ ngàng khám phá ra rằng, họ “không biết ăn” cơm hến. Lý do đơn giản: Con nhà giàu Huế thường ít ăn món “cơm hến nhà nghèo” rẻ tiền, bình dân, không quý phái. Các cô chiêu, cậu ấm thường được ăn bún bò giò heo, phở, xôi thịt hon (hong?), bánh cuốn chả lụa… thay vì ăn cơm hến, cháo gạo, bánh canh, xôi mè dọc đường gió bụi.

Năm nay, 2018, vợ chồng Hoàng – Dung, cháu gọi tôi bằng chú ruột, đến tuổi bạc đầu, hưu trí mới về quê hương xứ Huế để thưởng thức cơm Hến Huế lần đầu tiên. Hoàng bày tỏ cảm giác ăn uống thực tình là nghe thiên hạ đồn cơm hến ngon nên ăn thử và đã thất vọng não nề vì cơm hến chẳng có gì là ngon cả. Nếu Hoàng nói ngược lại để làm vui lòng bà con Huế thì có lẽ đến lượt tôi sẽ thất vọng vì Hoàng không nói thật. Hoàng cũng như tôi là lần đầu ăn cơm hến thấy “dở ẹc”! Nhưng tôi lại có cơ hội ở lại “đóng chốt” nơi thành phố Huế lâu dài nên mới thâm nhiễm được độ ghiền của cơm Hến Huế tới mức “nội lực thâm hậu” và đạt đỉnh điểm vào thời điểm nào không biết rõ. Nhưng trong khoảng đời còn lại, ngót hơn 50 năm, từ Huế tới Mỹ, đi ăn lang bạt kỳ hồ từ bún phở, cơm hến Bolsa, San Jose, Houston tới cơm Dương Châu ở Thượng Hải, Pizza ở Rome, Beefsteak ở Paris, thịt bò ở Kobe… vẫn chưa có món ngon nào đánh bật hay thay thế được cái gốc rễ dính phèn của nguồn cơm hến trong tôi.

Qua Mỹ 36 năm, con cháu có đứa sinh ở Việt Nam, đứa sinh tại Mỹ thế mà hầu hết đều mê cơm hến. Từ những ngày đầu di dân hơn 30 năm trước, chúng tôi đã giải quyết được một trở ngại lớn do sự quan ngại về vấn đề vệ sinh của cơm hến trong giới trẻ. Đó là làm sao loại bỏ được cái ruột đen đen đầy bùn đất và rong rêu của từng con hến. Ngày xưa và bây giờ ở Huế, với loại hến Cồn nhỏ xíu, người ta phải nuôi trong nước sạch, thay qua đổi lại một thời gian cho bớt đất bùn trong ruột mới đem nấu. Lần đầu tới Mỹ, chúng tôi ở gần dòng sông American River, nước trong xanh như sông Hương, dưới đáy sông hến rất nhiều, con lớn như hột mít, nhưng khi bắt lên, nhóm tuổi trẻ lắc đầu quầy quậy. Lý do thứ nhất là dưới đáy sông nhiều bùn dơ và hóa chất. Thêm nữa là cảnh luộc hến sống trong nước sôi “sát sanh tập thể” làm tuổi thơ nhăn mặt bỏ đi.


blank

Thế hệ thứ ba, sinh ra và lớn lên ở Mỹ, quây quần quanh bàn cơm hến



Chúng tôi phải dùng loại sò lớn, đông lạnh – nghĩa là đã chết, tạm coi như… tịnh nhục – có thể dễ dàng cắt bỏ phần ruột. Ngon, tươi và vị ngọt thanh ngang tầm hến Cồn là loại Sò Xanh (Greenshell Mussels) của New Zealand (Tân Tây Lan)  mà chợ Á Châu nào ở Mỹ cũng có. Sò xanh luộc lấy nước rồi xắt nhỏ. Bảo đảm hương cũng như vị không hơn thì cũng ngang với hến Cồn. Sò xanh hồi tôi mới tới Mỹ giá mỗi hộp là 2 đô la. Bây giờ là khoảng 10 đô. (Thì ra, hến cũng như vàng bạn ạ. Thời chúng tôi qua Mỹ năm 1982, mỗi lượng vàng giá khoảng 300 đô, bây giờ năm 2018 là 1.500 đô, gấp 5 lần đó mà. Nhưng mong là không ai đầu tư hến trong nhà cả. Sẽ gặp nhiều phiền não lắm!) Nói tóm lại, nấu chừng 3 hộp hến Greenshell Mussel cũng được một nồi cơm hến đậm đà đủ cho chục người ăn… ngon ơ!


blank    See the source image

SsSò vỏ xanh của Tân Tây Lan, lý tưởng để thay cho Hến Cồn


Cho đến nay, mê rượu, mê trà, mê người đẹp đều được giải thích nguyên nhân và hậu quả thông suốt cả. Duy chỉ có “mê cơm hến là mê cơm hến”. Cả hai phe hít hà và mím miệng đều bó tay chưa tìm ra lý giải.

Nếu ở Huế suốt đời sau lũy tre xanh như Mẹ tôi, người đã ra đi từ năm 91 tuổi năm 1982, thì chắc tôi cũng không biết rằng, có một kiểu cơm gọi là cơm hến. Và nếu không xa quê qua Tây, qua Mỹ thì tôi cũng sẽ không biết một món ăn dân dã gọi là cơm hến có ý nghĩa gì không với những người ngoài Huế. Ở Anh, Pháp và Mỹ món ăn sản phẩm từ hến nổi tiếng nhất là món Cháo Hến hay Xúp Hến (Clam Chowder). Cũng nấu bằng nước hến, con hến với bột và nhiều loại gia vị nhưng phẩm chất và mùi vị chẳng có bà con nội ngoại gì với cơm hến Huế cả. Cũng có nhiều tiệm ăn ở Mỹ mà tôi đã có dịp đi qua. Trong thực đơn có món Cơm Hến, nhưng khi được dọn ra ăn thử thì cũng chỉ là một loại cơm dĩa với hến xào phủ trên mặt (Clam Over Rice) không liên quan gì đến cơm hến Huế cả.


blank

Cơm hến “cải tiến” của một tiệm ăn Việt Nam tại Sacramento


Càng lớn tuổi, càng có dịp đi thăm nhiều nơi trên thế giới mới thấy được văn hóa ẩm thực là hương hoa của văn hóa dân tộc. Món ăn độc đáo của mỗi dân tộc đóng vai “logo” đại diện cho dòng sống sinh động của dân tộc đó. Chan tô cơm hến Huế trên tay, ăn một miếng, tự nhiên mình cảm thấy mình lạc vào hồn xưa của Huế. Cảm giác cay chua, ngọt ngào và the the trên đầu lưỡi; thêm mùi ruốc và tóp mỡ nồng nàn sẽ làm bạn tự hỏi: “Ngũ uẩn ơi! Ta đã biết ăn cơm hến hay chưa?” Rồi một hôm nào đó đi ngang qua dòng sông xanh, bạn không quan tâm những má hồng soi bóng mà nhớ bầy hến dưới sông thì bạn bắt đầu ghiền cơm hến rồi đó, bạn ạ.


American River, July 4 – 2018

Trần Kiêm Đoàn   


    

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nội dung phát biểu của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm ngày 27/08/2024 về đường lối khóa đảng XIV cho thấy ông không dám đi ra khỏi quỹ đạo một người Cộng sản bảo thủ để được tồn tại...
Kamala nhắc lại Donald Trump đã cảm ơn Tổng Thống Tập Cận Bình về những gì ông ta đã làm trong thời gian đại dịch COVID. Bà nhớ cả nội dung Trump đã viết trên Twitter: “Thank you, President Xi” và đọc lại cho chục triệu người dân Mỹ đang xem màn hình. “Khi chúng ta biết rằng Tập Cận Bình phải chịu trách nhiệm vì không cung cấp và cung cấp không đầy đủ cho chúng ta sự minh bạch về nguồn gốc của COVID.” Kamala nhắc lại cả việc Donald Trump đã mời Taliban đến David Camp, “là một nơi có ý nghĩa lịch sử đối với chúng ta, với tư cách là những người Mỹ, một nơi mà chúng ta tôn vinh tầm quan trọng của ngoại giao Hoa Kỳ, nơi chúng ta mời và tiếp đón các nhà lãnh đạo thế giới được kính trọng. Và cựu tổng thống này với tư cách là tổng thống đã mời họ đến David Camp vì ông ta, một lần nữa, không biết tầm quan trọng và trách nhiệm của tổng thống Hoa Kỳ. Và điều này quay trở lại vấn đề ông ta đã liên tục hạ thấp và coi thường các quân nhân của chúng ta, những người lính đã hy sinh...
Từ ngày nước Mỹ lập quốc, chưa bao giờ nụ cười của một ứng cử viên tổng thống lại bị đối thủ mang ra mổ xẻ, tấn công với những lời lẽ không phù hợp với tư cách một người tranh cử vị trí lãnh đạo quốc gia. Nhưng ngược lại, cũng chưa bao giờ nụ cười của một ứng cử viên tổng thống lại trở thành niềm hy vọng cho một đất nước đang đối đầu với mối nguy hiểm “duy nhất suốt 248 năm” (theo lời cựu Phó Tổng Thống Dick Chenny.) Đó là nụ cười của Kamala Harris – Một nụ cười đang ngày càng thay hình đổi dạng cuộc tranh cử tổng thống kinh điển của nước Mỹ.
Cựu Tổng Thống Donald Trump đã trình bầy kế hoạch kinh tế của ông tại Economic Club of New York trước đám đông các kinh tế gia, lãnh đạo doanh nghiệp và nhà báo vào 5-9-2024 vừa qua. Buổi nói chuyện này nằm trong chiến dịch tranh cử. Kế hoạch kinh tế trong nhiệm kỳ 2 nếu ông thắng cử bao gồm nhiều chính sách mà ông đã thi hành trong bốn năm đầu cầm quyền. Ông tuyên bố sẽ loại bỏ nhiều chương trình của chính quyền Biden. Ứng cử viên tổng thống của Cộng Hòa quảng cáo chương trình của ông với thuế nội địa thấp, thuế nhập cảng cao chưa từng thấy, giảm bớt luật lệ, và kinh tế phát triển mạnh. Nhưng nhiều chuyên viên đã nghi ngờ giá trị của chương trình kinh tế này. Nhiều người đã lên tiếng chỉ trích đề xuất kinh tế của Trump như chúng ta sẽ thấy trong những phần dưới đây của bài báo này.
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 sắp tới không chỉ định hình tương lai chính trị của quốc gia trong vài năm tới mà còn đặt ra những câu hỏi căn bản về bản sắc và tương lai của chính nước Mỹ. Trong khi kết quả bầu cử sẽ quyết định nhiều vấn đề quan trọng, những xung đột sâu sắc về bản chất của nước Mỹ đã được phản ảnh rõ nét qua đường lối, chính sách nêu ra tại hai đại hội Đảng Cộng Hòa và Dân Chủ vừa qua.
Tôi đã xem qua cả trăm bài viết với với nội dung và ngôn từ (“đầu đường xó chợ”) tương tự nhưng chưa bao giờ bận tâm hay phiền hà gì sất. Phần lớn, nếu không muốn nói là tất cả, các bạn DLV đều không quen cầm bút nên viết lách hơi bị khó khăn, và vô cùng khó đọc. Họ hoàn toàn không có khái niệm chi về câu cú và văn phạm cả nên hành văn lủng củng, vụng về, dài dòng, lan man trích dẫn đủ thứ nghị quyết (vớ vẩn) để chứng minh là đường lối chính sách của Đảng và Nhà Nước luôn luôn đúng đắn. Họ cũng sẵn sàng thóa mạ bất cứ ai không “nhận thức được sự đúng đắn” này, chứ không thể lập luận hay phản bác bất cứ một cáo buộc nào ráo trọi.
Ngày 20/7/1969, hai phi hành gia Neil Armstrong và Edwin Aldrin đi vào lịch sử như là hai người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng thế nhưng sự kiện này bị một số nhà “lý thuyết âm mưu” lên tiếng phủ nhận. Căn cứ vào những điểm “khả nghi” trong tấm hình chụp Armstrong đứng cạnh lá cờ cắm trên Mặt Trăng, họ quả quyết rằng tất cả chỉ là chuyện dàn dựng và bức hình này chỉ được chụp tại một sa mạc ở Nevada. Nhưng bằng chứng của vụ đổ bộ ấy đâu chỉ duy nhất một tấm hình? Tàu Appollo 11 phóng từ mũi Kennedy trước con mắt hàng chục ngàn người và hàng trăm triệu người qua ống kính truyền hình. Hàng trăm ngàn thước phim quay được và chụp được khi tàu Appollo vờn trên quỹ đạo quanh mặt trăng, cảnh tàu con rời tàu mẹ để đổ bộ, cảnh các phi hành gia đi bộ và cả những túi đất đá mang về từ Mặt Trăng v.v. Chúng ta thấy gì ở đây? Những bằng chứng xác thực thì nặng như núi nhưng, khi đã cố tình không tin, đã cố vạch ra những âm mưu thì chỉ cần mấy điểm khả nghi nhẹ tựa lông hồng.
Một bài bình luận của báo Chính phủ CSVN hôm 2/9/2024 viết: “Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, đến nay chúng ta ngày càng có cơ sở vững chắc để khẳng định sự thật chúng ta đã trở thành nước tự do độc lập, người dân ngày càng ấm no hạnh phúc…” Những lời tự khoe nhân dịp kỷ niệm 79 năm (1945-2024) được gọi là “Tuyên ngôn độc lập” của ông Hồ Chí Minh chỉ nói được một phần sự thật, đó là Việt Nam đã có độc lập. Nhưng “tự do” và “ấm no hạnh phúc” vẫn còn xa vời. Bằng chứng là mọi thứ ở Việt Nam đều do đảng kiểm soát và chỉ đạo nên chính sách “xin cho” là nhất quán trong mọi lĩnh vực...
Năm 2012 Tập Cận Bình được bầu làm Tổng Bí Thư Trung Ương Đảng; năm 2013 trở thành Chủ Tịch Nước; đến năm 2018 tư tưởng Tập Cận Bình được chính thức mang vào Hiến Pháp với tên gọi “Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội với đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới”. Tập Cận Bình đem lại nhiều thay đổi sâu sắc trong xã hội Trung Quốc, mối bang giao Mỹ-Trung và nền trật tự thế giới...
Xem ra thì người Mỹ, không ít, đang chán tự do và nước Mỹ đang mấp mé bên bờ vực của tấn thảm kịch mà nước Đức đã sa chân cách đây một thế kỷ khi, trong cuộc bầu cử năm 1933, trao hết quyền tự do cho Adolf Hitler, để mặc nhà dân túy có đầu óc phân chủng, độc tài và máu điên này tùy nghi định đoạt số phận dân tộc. Mà nếu tình thế nghiêm trọng của nước Đức đã thể hiện từ trước, trong cương lĩnh đảng phát xít cả khi chưa nắm được chính quyền thì, bây giờ, với nước Mỹ, đó là Project 2025.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.