Hôm nay,  

Ba Mũi Tên Nhật Và Phán Quyết Của Tòa Án Trọng Tài

14/07/201600:00:00(Xem: 10642)

...Bắc Kinh đại bại về ngoại giao...

Do một ngẫu nhiên, hai ngày sau khi đảng đa số của Thủ tướng Shinzo Abe đại thắng trong cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản, phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực hôm Thứ Ba 12 vừa qua lại mở ra một trang sử mới tại khu vực Đông Á. Diễn đàn Kinh tế sẽ tìm hiểu chuyện hy hữu mà nghiêm trọng này.

Nguyên Lam: Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do và Nguyên Lam xin kính chào chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa. Thưa ông, hôm Chủ Nhật mùng 10 vừa qua, Nhật Bản có bầu cử tại Thượng viện và đảng Tự Do Dân Chủ của Thủ tướng Shinzo Abe thắng lớn và cùng vài đảng khác đã chiếm siêu đa số là hơn hai phần ba ghế nghị sĩ. Diễn đàn Kinh tế trù tính tìm hiểu về kết quả bầu cử đó với chính sách cải cách kinh tế Nhật, thường được gọi là “Ba Mũi Tên” của Thủ tướng Abe. Hai ngày sau, hôm Thứ Ba 12, Tòa án Trọng tài Thường trực tại thành phố La Haye ra phán quyết dứt khoát bác bỏ mọi yêu sách của Trung Quốc về đường tuyến chín khúc bao trùm lên 85% diện tích của vùng biển Đông Hải. Là người theo dõi tình hình Đông Á từ nhiều thập niên, ông nghĩ sao về hai biến cố này?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi thiển nghĩ rằng hai chuyện có vẻ xa rời đó thật ra lại dẫn tới nhiều hậu quả liên hệ đến nhau trong trường kỳ và chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu sau khi phân tích hồ sơ kinh tế Nhật Bản.

- Nhật Bản là cường quốc dân chủ theo thể chế “Đại Nghị” trong ý nghĩa Quốc hội giữ vị trí then chốt và đảng đa số bên Lập pháp sẽ chỉ định người cầm đầu Hành pháp là Thủ tướng. Quốc Hội Nhật Bản có hai viện, Thượng viện là Tham Nghị Viện và Hạ viện là Chúng Nghị Viện. Cuộc bầu cử Thượng viện vừa qua là một chiến thắng lớn cho Thủ tướng Shinzo Abe và đảng Tự Do Dân Chủ. Với Công Minh đảng Komeito và một vài đảng nhỏ, Tự Dân đảng của ông Abe đạt siêu đa số là hơn hai phần ba số ghế Nghị sĩ, trong khi đã có siêu đa số tại Hạ viện nên từ nay, Thủ tướng Abe có nhiều quyền hạn để tiến hành việc cải cách kinh tế dang dở từ nhiều năm qua. Chi tiết đáng chú ý là trước khi có bầu cử Thượng viện, Thủ tướng Abe đã xin quốc dân cho ông đa số hai phần ba cần thiết để tu chỉnh Hiến pháp hầu cải cách tính chất đại biểu tại Thượng viện. Phán quyết của Tòa án Trọng tài về vụ Philippines kiện Trung Quốc sẽ ảnh hưởng bất ngờ tới việc tu chỉnh Hiến pháp Nhật, là chuyện ta sẽ tìm hiểu trong phần hai.

Nguyên Lam: Thưa ông, như vậy thì trong phần một chúng ta sẽ tìm hiểu về khả năng cải cách kinh tế của Chính quyền Nhật, có phải không?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Đảng Tự Dân thắng lớn vì đối lập bị phân hóa nên dân Nhật cho Thủ tướng thêm thời hạn tiến hành cải cách kinh tế và Thủ tướng Abe nuôi hy vọng cầm quyền thêm một nhiệm kỳ nữa sau khi nhiệm kỳ thứ hai chấm dứt vào Tháng Chín năm 2018. Nhìn như vậy thì ta mới cảm nhận được những chuyển biến trường kỳ, tức là sẽ kéo dài nhiều năm.

- Về bối cảnh thì sau khi tái đắc cử cuối năm 2012, Thủ tướng Abe hứa hẹn cải cách để đưa Nhật Bản ra khỏi hai chục năm suy trầm kể từ 1993, nhưng yếu tố đại thắng lần đó cũng có chuyện an ninh khi mâu thuẫn gia tăng với Trung Quốc vào năm 2012. Kế hoạch cải cách kinh tế của ông Abe gồm ba phần nên được gọi là ba mũi tên. Thứ nhất là biện pháp tiền tệ nhằm bơm thêm tiền vào kinh tế để kích thích tiêu thụ khi tăng mức lạm phát. Thứ hai là biện pháp ngân sách hay thuế vụ để nâng mức lời và sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Thứ ba, quan trọng nhất là cải tổ cơ cấu kinh tế xã hội bị xơ cứng sau nửa thế kỷ ổn định và trước nạn lão hóa dân số. Trong ba phần cải cách ấy, nan giải nhất là việc cải sửa cấu trúc kinh tế xã hội vì nhiều quyền lợi cấu kết từ quá lâu. Từ đó, Nội các Abe cùng Bộ Tài Chính và Ngân hàng Trung ương đã ráo riết bơm tiền rồi hạ lãi suất dưới số không mà chưa có kết quả.

- Một cách ngắn gọn thì các chỉ số kinh tế cơ bản như tỷ lệ lạm phát hay tỷ giá đồng bạc cho thấy Nhật đang trở lại vị trí yếu kém của năm 2013. Khung cảnh quốc tế bất lợi tại Âu Châu, Trung Quốc và cả Hoa Kỳ chỉ giải thích được một phần của thất bại này mà thôi. Bây giờ ông Abe được dân Nhật cho thêm thời gian giải quyết trên thế mạnh nên tôi nghĩ là ngoài hai hướng kinh tế tài chính, Thủ tướng Nhật sẽ đẩy mạnh việc cải tổ cấu trúc kinh tế xã hội. Trước mắt thì trên đà thắng lợi của bầu cử, Chính quyền Abe có thể đề nghị ngay một số biện pháp kích thích kinh tế bằng tăng chi ngân sách hay phát hành công khố phiếu để thực hiện một số dự án. Nhưng thái độ hung hăng của Bắc Kinh có thể là hồi chuông cảnh báo cho dân Nhật khiến họ nghĩ đến những việc cải cách rộng lớn hơn.

Nguyên Lam: Nguyên Lam hiểu là ông muốn bước qua phần hai và nói về phán quyết triệt để bác bỏ quan điểm của Bắc Kinh từ năm vị thẩm phán quốc tế của Tòa án Trọng tài, thường được gọi tắt theo Anh ngữ là PCA. Thưa ông phán quyết này ảnh hưởng ra sao tới nước Nhật?.

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Chúng ta thấy là sau khi Tòa án Trọng tài công bố phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Cộng, hai quốc gia liên hệ ấy liền bày tỏ lập trường chính thức, nhưng Chính quyền Nhật Bản cũng lập tức cho biết quan điểm của Tokyo. Đây là sự kiện đáng chú ý.

- Về nội dung phán quyết dài gần 500 trang của Tòa án sau ba năm thụ lý hồ sơ, các chuyên gia quốc tế đều đã và sẽ cho biết ý kiến của mình, riêng tôi thì thấy Bắc Kinh đại bại về ngoại giao ở năm điểm. Thứ nhất, Trung Cộng không có thể dựa trên cái gọi là lịch sử của họ mà đòi chủ quyền trên “cửu đoạn tuyến” ngoài Biển Đông. Thứ hai, họ không thể đòi đặc quyền kinh tế trong phạm vi 200 hải lý trên các cụm đá nổi mà họ xây dựng một cách giả tạo rồi gọi là đảo. Thứ ba, Trung Cộng xâm phạm chủ quyền của Philippines khi cản trở việc Manila khai thác năng lượng hay thủy sản chính đáng của mình trong khu vực. Thứ tư, bất ngờ không kém, Trung Cộng bị Tòa án phê phán là vi phạm những quy định về bảo vệ môi sinh trong Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển khi phá hủy các cụm san hô để xây đảo nhân tạo. Thứ năm, Tòa án kết luận rằng vì cả hai quốc gia đều ký kết Công ước về Luật Biển, họ phải tuân thủ các quy định này của quốc tế.

Nguyên Lam: Sau khi bị Tòa án quốc tế bác bỏ mọi luận cứ và yêu cầu phải tuân thủ quy định của Công ước UNCLOS, nhiều giới chức Trung Quốc, kể từ Chủ tịch Tập Cận Bình trở xuống, đều lên tiếng phủ nhận giá trị pháp lý của quyết định này. Theo như ông nghĩ thì Bắc Kinh có thể làm những gì trong thời gian tới?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Ngay từ đầu thì ai cũng đoán Bắc Kinh sẽ chối bỏ thẩm quyền pháp lý của Tòa án Quốc tế. Nhưng họ không sống trên một hoang đảo biệt lập mà phải tương tác với các nước vì vậy, sau khi bác khước phán quyết lịch sử này, họ sẽ lại trở về thái độ cố hữu là “mềm nắn rắn buông”.

- Nói về đòn cứng rắn, họ có thể hăm dọa thiết lập hệ thống Định vị Phòng không ADIZ tại vùng biển Đông Nam Á như đã thi hành tại vùng biển Đông Bắc Á vào năm 2013 đối diện với Nhật Bản trên vùng quần đảo Senkaku đang tranh chấp với Nhật. Nhưng điều ấy chẳng gây thiệt hại gì cho việc vận chuyển hàng không của các nước. Thứ hai, họ có thể hăm dọa rút khỏi Công ước UNCLOS mà thật ra cũng chẳng có lợi gì hơn. Y như Bắc Hàn Cộng sản xưa nay vẫn hăm dọa rút khỏi Hiệp ước Tài giảm Võ khí Hạch Tâm và rút thật nhưng không làm thay đổi được tương quan lực lượng thực tế. Vì vậy, việc ra khỏi UNCLOS như đã hăm he sẽ chỉ khiến Bắc Kinh mang tiếng hung đồ cực đoan nên họ sẽ lại áp dụng chiến thuật cũ là liệu cơm gắp mắm, tùy từng vấn đề mà viện dẫn Công ước này theo hướng có lợi cho mình. Sau cùng, Bắc Kinh cũng có thể biểu dương khí thế quân sự tại vùng kế cận với Philippines nhưng khi ấy sẽ gây rủi ro đụng độ và càng chứng tỏ bản chất hung đồ của mình.

Nguyên Lam: Thưa ông, xưa nay Bắc Kinh vẫn giữ hai mặt đối ngoại có vẻ trái ngược. Từ khi trở thành cường quốc kinh tế, họ vẫn nói đến giá trị đạo đức của một nền ngoại giao văn minh và kêu gọi hợp tác với tổ chức quốc tế nhất là Liên Hiệp Quốc trong một số phạm vi nhất định. Trong khi ấy, về hành động hơn là ngôn từ, lãnh đạo Bắc Kinh liên tục vi phạm các hiệp ước quốc tế về ngoại giao, môi sinh, kinh tế và thậm chí quân sự. Bây giờ họ sẽ xoay trở ra sao?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Phán quyết của Tòa án thực sự đẩy Bắc Kinh vào chân tường vì thấy là họ khó xoay trở trong trật tự quốc tế tại khu vực Á Châu Thái Bình Dương đã thành hình từ 70 năm về trước. Trật tự quốc tế này do Hoa Kỳ và các nước dân chủ xây dựng từ năm 1945 trở về sau, trong đó có Liên Hiệp Quốc và nhiều định chế chuyên môn khác mà Bắc Kinh đã hợp tác sau khi cải cách từ năm 1980, kể cả Công ước UNCLOS. Trật tự quốc tế tại vùng Á Châu Thái Bình Dương là thế liên thủ giữa siêu cường Hoa Kỳ cùng các quốc gia bán đảo hay quần đảo vây quanh lãnh thổ Trung Quốc, như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan cùng nhiều nước Đông Nam Á và Úc Đại Lợi. Bây giờ, Bắc Kinh muốn bung ra khỏi khu vực và thấy như bị kẹt trong trật tự đó. Vì vậy, nhìn về lâu về dài, lãnh đạo xứ này muốn tranh thủ riêng từng nước theo kiểu bẻ đũa từng chiếc, để dần dần thiết lập một trật tự khác có lợi hơn cho mình. Tôi nghĩ rằng họ có tham vọng làm thay đổi cục diện từ Thái Bình Dương qua Ấn Độ Dương nên sẽ gây bất ổn lớn trong nhiều năm tới.

Nguyên Lam: Khi ấy, ta trở về với hoàn cảnh của Nhật Bản mà ông vừa đề cập trong phần đầu. Thưa ông, nếu Trung Quốc muốn thay đổi trật tự cũ thì nước Nhật sẽ làm gì?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Ta không quên Nhật Bản vẫn là cường quốc kinh tế, có kinh nghiệm chiến trận từ hơn trăm năm qua và đã nhiều lần đánh bại Trung Quốc cho tới khi bị Hoa Kỳ khuất phục từ năm 1945 và hoàn toàn chuyển hướng. Vì vậy, từ năm 1947, họ chấp nhận một trật tự mới, thể hiện qua bản Hiến pháp do Hoa Kỳ soạn thảo theo tinh thần từ bỏ giải pháp quân sự ghi tại Điều 9 trong Hiến pháp. Nhưng khi Trung Cộng vùng dậy và lần lượt đe dọa quyền lợi sinh tử của nước Nhật trên vùng biển Đông Bắc Á và Đông Nam Á, từ năm 2014 Nhật Bản đã lặng lẽ suy diễn lại Điều 9 của bản Hiếp pháp theo cái hướng tích cực là cho phép Lực lượng Phòng vệ can thiệp ở bên ngoài, gọi là để bảo vệ các đồng minh. Giờ đây, khi Bắc Hàn đòi phóng hỏa tiễn qua đầu và Bắc Kinh muốn xóa bỏ trật tự cũ và càng đe dọa hòa bình lẫn sự sinh tồn của Nhật thì việc tu chính Hiến pháp mà Thủ tướng Shinzo Abe đề nghị có thể tiến xa hơn. Họ sẽ phục hồi lại giá trị tinh thần ái quốc truyền thống của dân tộc Nhật Bản và bình thường hóa sự xuất hiện của nước Nhật như một cường quốc quân sự! Ở bên kia Thái Bình Dương, Hoa Kỳ sẽ rất hài lòng về mũi tên thứ tư ấy vì có Nhật Bản cùng đảm nhận trọng trách bảo vệ an ninh. Trong khi ấy nội tình kinh tế và chính trị của Trung Cộng còn khó khăn hơn những gì xảy ra cho nước Nhật từ hai chục năm nay…

Nguyên Lam: Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do và Nguyên Lam xin cảm tạ chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa về cuộc phỏng vấn này.

Ý kiến bạn đọc
16/07/201607:36:01
Khách
Trung Cộng (TC) tối dạ , chậm hiểu mà lại mau quên : TC đã quên bài học Kênh Đào Suez Ai Cập năm nào > Kênh Suez nằm ngay trong lãnh thổ Ai Cập và hoàn toàn thuộc chủ quyền của Ai Cập . Ấy thế , mà vì thù hận Tây Phương , Ai Cập đóng cửa Suez , làm ẳnh hưởng trấm trọng tới kinh tế và an ninh tòan cầu . Thế là Tây Phương lập tức tấn công quân sự và Ai Cập xụp đổ từ đó .
Thế mà nay Biển Đông , không thuộc chủ quyền của TC như phán quyết của PCA ; vậy mà TC ỷ thế to xác , đông dân , ngang ngược xâm chiếm bằng đường lưỡi bò , làm tắc nghẽn lưu thông hàng hải , ảnh hưởng sinh tử tới kinh tế và an ninh tòan cầu . Cả thế giới đều ủng hộ bản phán quyết của PCA . TC chắc chắn sẽ vị tẩy chay , cô lập và rồi lại theo bước chân Ai Cập mà đi Mò Tôm dưới lòng biển xâu cho thỏa lòng mơ ước Thủy Táng !
14/07/201615:56:48
Khách
Bai phan tich rat hay
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Đến đây thì như nước vỡ bờ, hầu như tất cả chúng tôi cùng lao mình vào cuộc. Kẻ bênh cũng sôi nổi không kém người chỉ trích. Buổi gặp mặt của chúng tôi hôm ấy, đương nhiên, đã không tránh được nhiều căng thẳng. Riêng tôi, cho đến giờ vẫn khá ngạc nhiên trước sự phản đối mạnh mẽ mà ông Biden phải gặp phải trong quyết định ân xá con trai Hunter Biden. Điều gì đã khiến mọi người có phản ứng mãnh liệt như vậy? Tôi đi tìm câu trả lời...
Kể từ năm 2011 nội chiến đã bắt đầu bộc phát tại Syria và kết quả cuối cùng là chế độ độc tài của Tổng thống Bashar al-Assad đã bị Liên minh Hồi giáo do Hayat Tahrir Al-Sham (HTS) lãnh đạo lật đổ vào ngày 8/12...
Vài giờ sau khi Donald Trump dành chiến thắng cuộc bầu cử 2024, các tìm kiếm trên Google liên quan đến 4B – một “phong trào nữ quyền” ở Hàn Quốc nổi tiếng vào giữa đến cuối những năm 2010 – tăng vọt tại Hoa Kỳ. “B” là cách viết tắt của từ “No (비)” nghĩa là “Không,” theo tiếng Hàn Quốc. Phong trào 4B là một phong trào gồm bốn “Không”: Không tình dục (No sex); Không hẹn hò (No dating); Không cưới đàn ông (No marrying men); Không con (No children). Thành viên chính của phong trào 4B là các phụ nữ trẻ trên Instagram và TikTok.
Cuộc chiến tại Ukraine vẫn đang tiếp tục leo thang. Trong nhiều tháng, tình hình chiến sự diễn ra theo chiều hướng không mấy thuận lợi cho Ukraine. Khoảng cuối tháng 11/2024, chính quyền Tổng thống Joe Biden đã quyết định cho phép Ukraine sử dụng hệ thống phi đạn chiến thuật tầm xa Atacms do Hoa Kỳ cung cấp. Đây là lần đầu tiên Kyiv được phép sử dụng loại phi đạn này để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.
Theo mục đích ban đầu của Hiến pháp Hoa Kỳ, các tổng thống chỉ đóng vai trò là người thi hành pháp luật chứ không phải là hoàng đế có thể tự ý ra quyết định trong mọi việc. Nhưng theo thời gian, Quốc hội dần trao quyền lực cho nhánh hành pháp (tức là cho Tổng thống) nhiều hơn; và các tòa án, với tư cách là nhánh quyền lực thứ ba của chính phủ, cũng chấp nhận điều đó. Sự thay đổi thể hiện rõ nhất trong chính sách thương mại của Hoa Kỳ.
Về địa danh ở Việt Nam, thỉnh thoảng, tôi vẫn nghe thiên hạ than phiền. Nhà báo Nguyễn Thông càm ràm: “Khi người Pháp vào xứ này, họ đem theo nền văn minh phương tây ‘khai hóa” bản địa, trong đó có văn hóa, giáo dục, ngôn ngữ. Điều không thể phủ nhận là họ đã tổ chức cực tốt bộ máy hành chính, quản lý rất rành mạch, hợp lý các vùng miền, tỉnh thành, địa phương trên cả nước. Việc phân chia một cách có hệ thống khoa học các đơn vị hành chính, tên gọi các cấp độ từng đơn vị là ví dụ rõ nhất.
Trung Quốc, Mexico và Việt Nam hiện dẫn đầu thâm thủng mậu dịch với Hoa Kỳ với con số ấn tượng của mỗi nước vào năm 2023 là $279, $152, và $105 tỷ USD. Mexico và Việt Nam là hai nước hưởng lợi nhiều nhất trong chiến tranh thương mại Mỹ-Trung nhờ làm trạm trung chuyển cho Trung Quốc đầu tư sản xuất hay dán nhãn rồi xuất cảng sang Hoa Kỳ để tránh thuế Trump 1.0.
Nếu một năm trước, ai đó nói với tôi rằng Trump sẽ thoát tất cả tội trạng kể cả đại hình, tôi sẽ cười và nghĩ “ở Mỹ, không ai đứng trên luật pháp.” Rất nhiều người tôn trọng hiến pháp Hoa Kỳ cũng có niềm tin ấy. Nhưng giờ đây, kể cả khi Jack Smith có làm “Câu Tiễn” hay muốn “lùi một bước, tiến ba bước” thì hệ thống tam quyền phân lập của nền dân chủ Hoa Kỳ đã chết dưới thời Trump 2.0.
Kể từ khi Nga tấn công Ukraine vào năm 2022, chính giới phương Tây và các chuyên gia an ninh tranh luận sôi nổi về vấn đề liệu Nga có đe dọa khối NATO và khởi chiến chống châu Âu không. Cho dù đến nay, một cuộc tấn công như vậy chưa xảy ra, nhưng dựa theo tinh thần hiếu chiến và khả năng tiến hành chiến tranh của Nga tại Ukraine, chính giới và công luận cho là Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ thử thách sức mạnh quân sự của phương Tây bằng cách tấn công vào một trong các quốc gia ở sườn phía đông của khối NATO. Theo các kịch bản được suy diễn thì diễn biến có thể sẽ hình thành trong 5 đến 8 năm tới.
Nếu bạn để dành một ngày nghỉ hoặc ít nhất, nửa buổi không làm gì, chỉ để suy nghĩ về bản thân. Hãy tự hỏi, sống trong xã hội, trong đất nước, trong nhân loại, bạn thuộc về thiểu số hay đa số? Quan niệm của bạn tương tựa quan niệm chung của đám đông hay bạn có quan niệm sống khác, thường xuyên không đồng điệu hoặc bất mãn với quan niệm tiêu chuẩn mà đám đông tin tưởng?
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.