Hôm nay,  

Ngậm Ngùi Huế Mậu Thân Kỷ Niệm Với Đất Khổ

31/01/200800:00:00(Xem: 10097)

Vân Quỳnh kể Kỷ Niệm đóng phim

Năm đó, Vân Quỳnh còn rất bé. Cùng với người chị lớn là Quỳnh Giao, ba chị em tên Vân, con gái Dương Thiệu Tước và Minh Trang, là Vân Quỳnh, Vân Hoà và Vân Khanh đã.... bất kể tuổi thơ bước lên sân khấu Ritz của Joe Marcel tại Sàigon. Ban hợp ca “Bốn Phương” xuất hiện như vậy.

Người thường xuyên có mặt trong các buổi trình diễn ấy của bốn cô con gái là Minh Trang. Trong các nghệ sĩ trẻ ưa lai vãng nơi đó với Joe Marcel chính là Nam Lộc, một MC nổi tiếng ngày nay tại quận Cam.

Một hôm, khán giả ngồi dưới có Hà Thúc Cần và Lê Trọng Nguyễn.

Cả hai đang đầy ắp trong đầu những ý kiến về một cuốn phim sẽ dựng từ hai tác phẩm của Nhã Ca về Huế thời Mậu Thân. Và nghe rồi, Hà Thúc Cần đòi đi nghe lại, nghe lại mãi... Sau này mới nhờ Lê Trọng Nguyễn cùng khăn áo đi tới gặp Minh Trang vì một lý do rất long trọng mà nghiêm trọng: xin phép cho Vân Quỳnh đóng phim Đất Khổ!

Vai cô gái út trong nhà, cặp kè ông anh ruột nhạc sĩ do Trịnh Công Sơn đóng. Và tai họa đổ xuống đầu họ cùng với vụ Tổng tấn công Mậu Thân tại Huế.

Điều bất ngờ là Vân Quỳnh đóng rất được! Đó là nhận xét chung của mọi người, nhất là của chính đạo diễn Hà Thúc Cần. Có lẽ vì vậy mà sau này Vân Quỳnh là bà Hà Thúc Cần!

Năm đó là 1971, họ quay phim mất một tháng tại Huế và hai tháng tại Sàigòn, rồi biên tập và ghi âm thêm mấy tháng nữa, tràn qua mùa hè đỏ lửa năm 1972. Nhờ vậy mà có cảnh chạy loạn Huế có thêm cảnh chiến tranh thứ thiệt trên “ddại lộ kinh hoàng” do Hà Thúc Cần đích thân ra mặt trận thu hình, cực kỳ sống động.

Trước giờ quay cảnh chính trong “Giải Khăn Sô Cho Huế” tại Nhà Thờ Dòng Chúa Cứu Thế: Từ trái, Trịnh Công Sơn ngồi trước Vân Quỳnh, Bích Hợp; Hà Thúc Cần (đội mũ), phía sau là Xuân Hà và Lưu Nguyễn Đạt. Người đứng: nhạc sĩ Lê Thương trong vai Linh mục Phục; đứng kế là Kim Cương, vai bà mẹ điên hát ru xác con.

Bích Hợp đóng vai người mẹ, Trịnh Công Sơn là con trai lớn. Nhưng, mẹ nói tiếng Bắc, con trai lại rặt giọng Huế! Coi bộ không xuôi. Duy Trác được mời tới để “ddắp” giọng vào đó! Khi Trịnh Công Sơn nói, thì đấy là tiếng Duy Trác, có khi giờ này luật sư Khuất Duy Trác cũng đã quên. Trong phim, nếu tinh ý, người ta còn nghe thấy tiếng hát Trịnh Vĩnh Trinh, em út của Trịnh Công Sơn, trước khi nàng nổi danh ca sĩ sau này.

Ý tưởng về truyện phim là từ Hà Thúc Như Hỷ. Phân cảnh kỹ thuật do Hà Thúc Cần. Nhưng kịch bản phim và đối thoại hoàn toàn là chữ nghĩa Nhã Ca. Chuyện Mậu Thân dựa trên “Giải Khăn Sô Cho Huế” và khai triển thêm từ “Tình Ca Trong Lửa Đỏ” (khi công quân chiếm nhà, người phải đi trốn, thay vì chàng sĩ quan VNCH trong truyện, trở thành một chàng Mỹ trong phim). Không thể nào bắt trật được cái khí hậu bi thảm của Huế trong mùa chết chóc.

Cảnh chạy loạn được mô tả trong Giải Khăn Sô Cho Huế  -từ nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế của cha Phục tới Cung An Định của Từ Cung Thái Hậu mẹ vua Bảo Đại- trở thành những hình ảnh sống động, với Bích Hợp, đệ nhất đào thương sân khấu Bắc Kỳ và Kim Cương, đệ nhất đào thương sân khấu miền Nam. Trong phim, Kim Cương xuất hiện có vài phút chớp nhoáng đã choáng cả màn ảnh qua vai người đàn bà điên dại ôm tử thi của đứa con mà cứ tưởng nó còn sống. Nhà giáo, nhạc sĩ lão thành và nghệ sĩ siêu hạng là Lê Thương thủ vai linh mục Phục, xuất thần! Trong một cảnh khác, còn có cả nhà văn Sơn Nam đóng vai tay chơi buôn đồ cổ. Khó có ai hơn. Thêm cả kịch tác gia Trần Lê Nguyễn, tác giả “Bão Thời Đại”.  Nói chung, các nghệ sĩ tài tử đều đóng rất hay, và đấy là nhờ con mắt đạo diễn của Hà Thúc Cần.

Lê Thương, Hà Thúc Cần, Trịnh Công Sơn, Lê Trọng Nguyễn, Trần Lê Nguyễn... nay đã thành người thiên cổ. Hơn ba chục năm rồi còn gì.

Nhớ lại như vậy, Đất Khổ là tác phẩm thật sự tổng hợp một số tinh hoa miền Nam thời ấy để kể lại nỗi day dứt của người dân trước giấc mơ hoà bình và thực tại sắt máu. Sắt máu nhất là thái độ và hành động của cán binh Cộng sản tại Huế. Nhưng khi hoàn thành, nội dung oán thán chiến tranh khiến tác phẩm bị đánh giá là phản chiến. Và bị Chính quyền Sàigòn cấm chiếu! Mặc dù như vậy, sau 1975, nó vẫn có mặt trong Viện Bảo tàng Tội ác Chiến tranh Mỹ-Ngụy của Cộng sản. Như một tang chứng! Oái oăm.

Nhiều người trong cuộc có lẽ đã không được xem phim này, nên chẳng còn nhớ gì. Nhưng tác phẩm ấy thực ra vẫn còn sống! Nó đang được bán trên Internet. Hãy vào Amazone.com thì có.

Cảnh quay phim  tại Huế 1971, đoàn làm phim nghỉ trưa bên đường. Từ  trái: Trịnh Công Sơn, Trần Lê Nguyễn đang ăn, Nhã Ca, Minh Trang, Lê Trọng Nguyễn. Góc cuối, đạo diễn Hà Thúc Cần (mũ, kính đen)...

Từ miền Đông Hoa Kỳ, Dương Hồng Phong, con trai Dương Thiệu Tước và Minh Trang, đã mua được phim này để gửi tặng Vân Quỳnh tại miền Tây. Người sĩ quan từng bị tù cải tạo và phải vượt biên cùng mẹ lại thấy ngạc nhiên: cuốn phim do em gái mình đóng, với sự đồng ý và giám sát của mẹ, lại “tái sinh” tại Mỹ, với mẫu cờ đỏ sao vàng ngoài bìa!

Sẽ thiếu nếu không kể tới nguồn tài chính: một doanh gia có đủ tiền tài, nhất là sự ân cần với các nghệ sĩ, đã bỏ tiền thực hiện bộ phim.  Trong phim có dòng chữ “Une production de Nguyễn Bá Hùng”. Thời làm phim, ông Hùng đã an cư từ lâu tại Pháp. Hiện ông vẫn sống tại Paris trong một quán ăn Việt Nam thuộc loại thanh lịch nhất, có hầm rượu rất nổi tiếng. Ông đã cho bộ phim - và tất cả - vào một góc ký ức, như chuyện tiền kiếp...

Chỉ vì sau cơn tao loạn, một người Mỹ đã mua lại cuốn phim và gần đây mới cho phổ biến. Với trình độ văn hoá điển hình của người Mỹ khi làm và nói về Việt Nam, họ chỉ hiểu đến thế mà thôi! Nên Đất Khổ bị cắm cờ oan khiên đến hai lần.

Bốn mươi năm tưởng nhớ biến cố Huế Tết Mậu Thân, có thể coi phim, đọc sách. “Giải Khăn Sô Cho Huế” lần đầu chính thức ấn hành tại hải ngoại, sẽ được phát hành từ tháng 2-2008. Sách 640 trang, bìa cứng. Ngoài bút ký chạy loạn, còn gom tất cả chữ nghĩa Nhã Ca viết về Huế Tết Mậu Thân, gồm truyện dài “Tình Ca Trong Lửa Đỏ” và nhiều bút ký, truyện ngắn trong tập truyện “Tình Ca cho Huế Đổ Nát.” Phim thì đã thành DVD mang tựa đề kiểu Mỹ “DAT KHO” với bìa bao cờ đỏ sao vàng đang bán trên Amazone.com.

Có thể xem lại Đất Khổ và gửi lại cho những người đã thực hiện tác phẩm này một lời cảm tạ bùi ngùi khi cùng nhớ về Huế, đúng bốn mươi năm trước...

NGUYỄN XUÂN NGHĨA

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước16171819202122Trang sauTrang cuối

Một bài bình luận của báo Chính phủ CSVN hôm 2/9/2024 viết: “Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, đến nay chúng ta ngày càng có cơ sở vững chắc để khẳng định sự thật chúng ta đã trở thành nước tự do độc lập, người dân ngày càng ấm no hạnh phúc…” Những lời tự khoe nhân dịp kỷ niệm 79 năm (1945-2024) được gọi là “Tuyên ngôn độc lập” của ông Hồ Chí Minh chỉ nói được một phần sự thật, đó là Việt Nam đã có độc lập. Nhưng “tự do” và “ấm no hạnh phúc” vẫn còn xa vời. Bằng chứng là mọi thứ ở Việt Nam đều do đảng kiểm soát và chỉ đạo nên chính sách “xin cho” là nhất quán trong mọi lĩnh vực...

Năm 2012 Tập Cận Bình được bầu làm Tổng Bí Thư Trung Ương Đảng; năm 2013 trở thành Chủ Tịch Nước; đến năm 2018 tư tưởng Tập Cận Bình được chính thức mang vào Hiến Pháp với tên gọi “Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội với đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới”. Tập Cận Bình đem lại nhiều thay đổi sâu sắc trong xã hội Trung Quốc, mối bang giao Mỹ-Trung và nền trật tự thế giới...

Xem ra thì người Mỹ, không ít, đang chán tự do và nước Mỹ đang mấp mé bên bờ vực của tấn thảm kịch mà nước Đức đã sa chân cách đây một thế kỷ khi, trong cuộc bầu cử năm 1933, trao hết quyền tự do cho Adolf Hitler, để mặc nhà dân túy có đầu óc phân chủng, độc tài và máu điên này tùy nghi định đoạt số phận dân tộc. Mà nếu tình thế nghiêm trọng của nước Đức đã thể hiện từ trước, trong cương lĩnh đảng phát xít cả khi chưa nắm được chính quyền thì, bây giờ, với nước Mỹ, đó là Project 2025.

Từ 20 năm qua (2004-2024), vấn đề hợp tác giữa người Việt Nam ở nước ngoài và đảng CSVN không ngừng được thảo luận, nhưng “đoàn kết dân tộc” vẫn là chuyện xa vời. Nguyên nhân còn ngăn cách cơ bản và quan trọng nhất vì đảng Cộng sản không muốn từ bỏ độc quyền cai trị, và tiếp tục áp đặt Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Cộng sản Hồ Chí Minh “làm nền tảng xây dựng đất nước”...

Cái ông Andropov (“nào đó”) nghe tên cũng có vẻ quen quen nhưng nhất thời thì tôi không thể nhớ ra được là ai. Cả ủy ban nhân dân Rạch Gốc và nhà văn Nguyên Ngọc cũng vậy, cũng bù trất, không ai biết thằng chả ở đâu ra nữa. Tuy vậy, cả nước, ai cũng biết rằng trong cái thế giới “bốn phương vô sản đều là anh em” thì bất cứ đồng chí lãnh đạo (cấp cao) nào mà chuyển qua từ trần thì đều “thuộc diện quốc tang” ráo trọi – bất kể Tây/Tầu.

Việt Nam và Trung Quốc đã ký 14 Văn kiện hợp tác an ninh Chính trị, Kinh tế-Thương mại và Văn hóa-Báo chí trong chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên của Tổng Bí thư Tô Lâm từ ngày 18 đến 20/08/2024. Trong số này, Văn kiện kết nối và thiết lập 3 Tuyến đường sắt giữa hai nước được gọi là “anh em” đã giúp Trung Quốc liên thông ra Biển Đông và bành trướng thế lực kinh tế...

Tại Campuchia, kênh đào Phù Nam Techo, trị giá 1,7 tỷ USD sẽ kết nối Phnom Penh và Vịnh Thái Lan, tượng trưng cho niềm tự hào dân tộc, an ninh và kết nối thương mại quốc tế. Người ta có thể cảm thấy như thế qua lời tuyên bố của Thủ tướng Campuchia Hun Manet và của ông Hun Sen, trong cương vị cố vấn, người đã chuyển giao quyền lực từ cha sang con vào năm ngoái...

Danh từ được tác giả dùng trong bài này không phải là danh từ theo tự loại mà là một thuật ngữ của Việt Cộng. Thuật ngữ Việt Công hay là danh từ Việt Cộng là những thuật ngữ, những từ được dùng trong nước dưới chính quyền Cộng sản Việt Nam. Ở trong nước người ta không dùng từ “Việt Cộng” mặc dầu Việt Cộng chỉ có ý nghĩa là Cộng Sản Việt Nam chớ không có nghĩa gì khác. Phải nói rõ ràng và dài dòng như vậy để tránh hiểu lầm và hiểu sai. Những danh từ đề cập trong bài viết này đa số là những danh từ kinh tế, vì chủ đề của bài viết là kinh tế, phân tích những ván đề kinh tế, nhận định về kinh tế chớ không phải chính trị, mặc dầu kinh tế không thể tách rời khỏi chính trị, xuất phát từ chính trị và tác động trở lại đời sống của mỗi con người chúng ta.

“Tôi hơi chậm hiểu lại rất chóng quên nên dù đã lê lết qua hơi nhiều trường ốc (trong cũng như ngoài nước) nhưng trình độ học vấn và kiến thức cũng chả̉ tới đâu, vẫn chỉ ở mức làng nhàng. Nói tóm lại là thuộc loại “xoàng”! Ơ! “Xoàng” thì đã sao nhỉ? Cũng không đến nỗi trăng/sao gì đâu, nếu tôi biết điều (biết chuyện – biết thân – biết phận) hơn chút xíu. Khổ nỗi, tôi lại cứ tưởng là mình cũng thuộc loại đầu óc trung bình (hoặc chỉ dưới mức đó không xa lắm) nên ghi danh học – tùm lum/tùm la – đủ thứ phân khoa: Triết Lý, Tâm Lý, Xã Hội, Nhân Chủng …

Một bài viết ngay sau khi được bầu vào chức Tổng Bí thư đảng CSVN cho thấy ông Tô Lâm đã hiện nguyên hình một người giáo điều, bảo thủ và hoài nghi trong “hợp tác quốc tế” với các nước. Trước hết ông cáo giác: “Các thế lực thù địch, phản động chưa bao giờ từ bỏ âm mưu lật đổ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.” Lời tố cáo này không mới vì chỉ “nói cho có” và “không trưng ra được bằng chứng cụ thể nào”, giống hệt như những người tiền nhiệm...
Trang đầuTrang trước16171819202122Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.