Có Những Bản Văn…

Vâng, quả là có những bản văn, không những bạn không thể phóng tác, mà bắt buộc phải dịch, từng chữ từng chữ, không được thay đổi vị trí của bất cứ một từ, trong câu văn. Không được cắt một câu văn trong nguyên tác, thành nhiều câu văn. Dấu phẩy, dấu chấm sao, cứ giữ y nguyên như vậy.

Gấu tôi đã gặp một vài trường hợp.

Như trong khi dịch truyện cực ngắn của Kafka, Làng Kế Bên. Theo bản tiếng Anh:
The next village.
My grandfather used to say: “Life is astoundingly short. To me, looking back over it, life seems so foreshorthened that I scarcely understand, for instance, how a young man can decide to ride over to the next village without being afraid that – not to mention accidents – even the span of a normal happy life may fall far short of time needed for such a journey”.

Làng kế bên.
Nội tôi thường nói: “Đời vắn chi đâu. Như nội đây, nhìn lại nó, thấy đời như co rút lại, thành thử nội không hiểu nổi, thí dụ như chuyện này: bỏ qua chuyện tai nạn, làm sao một người trẻ tuổi có thể quyết tâm rong ruổi sang làng kế bên, mà không e ngại, một đời thọ như thế, hạnh phúc như thế, cũng không đủ thời gian cần thiết cho một chuyến đi như vậy.

Không hiểu bản tiếng Anh có tôn trọng nguyên bản tiếng Đức hay không, nhưng, bản tiếng Việt, khi Gấu tôi chuyển cụm từ “bỏ qua chuyện tai nạn” ở giữa câu, lên đầu câu, một độc giả, và cũng là một bạn văn, nhận xét: Không được!

Theo ý, Kafka không hề nhấn mạnh cái chuyện “bỏ qua tai nạn”, ở trong cái cõi nhân sinh ngắn ngủi đến nỗi con người không có đủ thì giờ, để làm một chuyến đi nho nhỏ tới làng kế bên.

Nhưng, hiểu như vậy, có đúng ý của Kafka, hay là sai đi"
*
Nghe thấy rồi!
Nhất Linh, khi viết Đôi Bạn, lăm lăm với ý tưởng, phải làm bật lên hai nhân vật chính là Loan và Dũng, cùng với nó, là một thế giới cũ, mà hai người bị nó nghiền nát, đưa tới một cô Loan giết chồng sau đó. Cứ tạm coi, “nghĩa chính” của cuốn chuyện là Loan. Nhưng về già, khi viết Viết và Đọc tiểu thuyết, ông nhận ra, nhân vật phụ là Hà lại nổi lên lấn át nhân vật chính. Cái cảnh từ giã giữa người yêu và cô khép lại cuốn truyện mới tuyệt vời làm sao! Anh chàng tới từ giã người yêu, để đi làm cách mạng, nghĩ trong bụng, chắc là căng lắm. Nàng tuy căng lắm, nhưng cứ tỉnh như không. Chàng ra về, trên đường, bóp chuông xe đạp leng keng, như một nỗi vui nho nhỏ, rằng cuộc chia ly đã không thê thảm như là chàng nghĩ. Tiếng chuông vọng tới tai người yêu, nàng “đau” lắm, đau hơn cả nỗi đau chia ly [Hà bị bịnh lao, nghĩa là chẳng bao giờ có cơ hội gặp lại người yêu], bĩu môi, buông một câu:
-Nghe thấy rồi!
Đây mới là “nghĩa chính” của Đôi Bạn, mà đến chót đời Nhất Linh mới nhận ra!

Chiếc Lư Đồng Mắt Cua của Nguyễn Tuân cũng kết thúc bằng một câu cà chớn như vậy:
-Xuyến người bên lương hay là bên giáo"

Hay câu kết của Bếp Lửa, nói lên ý nghĩa của bếp lửa:
-Anh yêu em, yêu quê hương vô cùng.
Câu nói đó, là câu nói của bao nhiêu năm sau này, của bao nhiêu con người sau này, đã sống sốt cuộc chiến, sống sót cuộc bỏ chạy, sống sót biển cả, sống sót cuộc hội nhập nơi xứ người - như tiếng chuông xe đạp leng keng vọng về Quê Nhà.
-Nghe thấy rồi!
Chúng ta tự hỏi, có gì nối kết những câu nói tưởng như bình thường, vô nghĩa đó"

NQT

• Thiền Tập Chữa Bệnh Chậm Trí
• Cyprus Treo Cờ Rủ 3 Ngày Tưởng Niệm Vụ Phi Cơ Rơi
• Sinh Hoạt Cộng Đồng (07/16/2008)
• 5 Tù Nhân Guantanamo Được Tái Định Cư Tại Oman, Estonia