Nguyễn Ngọc Cường
(Loạt bài hành hương mỗi thứ bảy)
Tại Rôma. Mặt ngoài có cửa, hai bên có hai cây cột bằng nham thạch đen trên đầu trạm trổ kiểu Ionien lấy từ các đền ngoại giáo và một vòm rất cao đẹp lấy từ một đền đài Roma. Bên trên có hai hàng các bức khảm đá màu. Hàng trên có hình Đức mẹ và Chúa hài đồng, Thánh nự Prassede, thánh nữ Pudenziana và các thánh. Hàng dưới có Chúa Kitô, các tông đồ và các Thánh. Hai vị thánh bên dưới nữa có lẽ đã được thêm vào hồi thế kỷ XIII. Bên trong hình vòm cung trang hoàng toàn bằng các bức khảm đá màu rất đẹp (duy nhất tại Roma). Cũng chính vì thế nên ngày xưa người ta gọi là "vườn địa đàng".
Nền nhà nguyện lát đá cẩm thạch màu là tỷ dụ điển hình cổ xưa nhất của kiểu Opus Sectlle. Trên tường bên phải "Thánh sử Gioan, thánh Anrê và Thánh Giacôbê.” Trong vòm chính giữa là Chúa Kitô, hai bên có thánh giáo hoàng Piô I và Pastore. Trên bàn thờ đức mẹ bế Chúa hài đồng, hai bên là các thánh nữ Prassede và Pudenziana. Trên tường, Đức mẹ và Thánh Gioan trên tường bên trái: Các thánh nữ Prassede, Prudenziana và Anê và bốn gương mặt phụ nữ.
Trên vòm Chúa Kitô và 4 thiên thần. Ngoài ra còn có bệ của bốn cây cột. Trong một hộc bên phải còn có một phần cây cột được Đạo binh Thánh Giá đem từ Giêrusalem về sau lần viễn chinh thứ 6 dạo năm 1223. Tượng truyền dây là một phần cây cột quân lính Roma đã trói Chúa Giêsu vào để đánh đòn.
Trên trụ trước nhà nguyện, mộ Đức Cha Santonio do Bernini tạc năm 1592. Đây là tác phẩm đầu tay của ông.
Nhà nguyện 4 có mộ Đức Hồng Y Coetivi do A. Bregno tạc năm 1474. Trong nhà nguyện cuối gian phải là mộ Đức Hồng Y Ancher do một người trong gia đình Cosma tạc năm 1286.
Mấy bậc thang màu đỏ dẫn lên chỗ cho ca đoàn, có trang hoàng các bức khảm đá màu thuộc thế kỷ IX. Trên khải hoàn môn: cảnh Giêrusalem thiên quốc, cửa thành có các thiên thần canh giữ. Bên trong có Chúa Giêsu và các Thánh. Trên khải hoàn môn trong cung Thánh các sách Khải huyền con Chiên Thiên Chúa với 7 cây đèn, các thiên thần, các biểu hiện của 4 thánh sử và 24 bô lão. Trên trần cung thánh: Chúa Kitô đứng giữa, bên phải thánh có thánh Phêrô, thánh nữ Pudenzina và thánh Zenon, bên trái thánh Phaolo thánh nữ Prassede và thánh Giáo hoàng Pasquale I phía dưới là 12 con chiên tượng trưng cho 12 tông đồ, hàng chữ dâng kính nhà và hoa tự của Đức Giáo Hoàng Pasqule I.
Gian trái trong phòng thánh, tranh Chúa Giêsu chịu đánh đòn của Giulio Romanô. Ghế của Thánh Carlo Borromeo và chiếc bàn ngài vẫn dùng dọn bữa cho người nghèo. Nhà nguyện 3 các bức vẽ trên tường của Chevalier d' Arpin. Trên bàn thờ tranh Chúa Giêsu vác thánh giá của Federico Zuccari đầu gian có chiếc bàn cẩm thạch, nơi thánh nữ Prassede thường ngủ. Nhà nguyện dưới hầm nhà thờ có các quan tài đá, quan tài bên phải đựng hài cốt thánh nữ Prassede. Trên bàn thờ có các bức khảm đá màu thuộc thế kỷ XIII. Trong tháp chuông nhà thờ có các bức vẽ trên tường thuộc thế kỷ XII.