Pakistan sắp vào thời kỳ người đá
Truyền thông Hoa Kỳ mất công chạy theo gió để đuổi theo cái đuôi mà quên mất cái đầu. Cái đuôi là lời tuyên bố của Tổng thống Cộng hoà Hồi quốc Pakistan, ông Pervez Musharraf, về lời hăm dọa của Phụ tá Ngoại trưởng Mỹ Richard Armitage ngay sau vụ khủng bố 9-11, rằng nếu Pakistan không hợp tác với Hoa kỳ trong chiến dịch Afghanistan thì Mỹ sẽ dội bom "cho Pakistan trở lại thời đồ đá".
Cái đầu là việc Pakistan sắp cùng Hoa Kỳ mở chiến dịch lớn để truy lùng al-Qadeda ngay trong lãnh thổ Pakistan.
Hãy nói chuyện đuôi trước.
Trong chương trình "60 Minutes" sẽ được truyền hình vào ngày Chủ Nhật 24 tháng Chín, ông Musharraf trả lời phỏng vấn rằng mình được Tướng Mahmoud Ahmad, Tổng giám đốc cơ quan Tình báo I.S.I. của Pakistan cho biết lời hăm dọa trên. Mahmoud Ahmad là viên tướng có cảm tình với chế độ Taliban của Afghanistan và đã bị Musharraf bãi nhiệm cũng vì lập trường ấy. Lời báo cáo của ông ta đáng tin đến chừng nào thì chưa rõ, nhưng khó tin là giới ngoại giao Mỹ, dù là trong chính quyền Bush, lại có lối ăn nói như vậy.
"Trở lại thời đồ đá" là cách nói thông dụng để công kích Hoa Kỳ. Cùng với Ngoại trưởng Colin Powell, Richard Armitage là người không đồng ý với chủ trương khai chiến tại Iraq và có lập trường dè dặt với việc sử dụng biện pháp quân sự. Ông ta ưa phát biểu linh tinh - điển hình là vụ tiết lộ danh tánh Valérie Plame - nhưng không đến nỗi võ biền thô bạo như Tướng Mahmoud đã báo cáo lên thượng cấp.
Hoa Kỳ có gây áp lực với Pakistan, như chính Tổng thống Bush đã nói từ đầu - hãy chọn lựa đi, hợp tác với chúng tôi hay là ủng hộ quân khủng bố - để làm xoay chuyển lập trường của Pakistan, một trong ba nước hiếm hoi khi đó đã có quan hệ ngoại giao với chế độ Taliban tại Afghanistan (hai nước kia là Saudi Arabia và xứ United Arab Emirates). Nhưng các tướng lãnh Mỹ trong bộ Chỉ huy Trung ương CENTCOM - đồng nghiệp và chiến hữu từ lâu năm của Tướng Pervez Musharraf trước khi ông này đảo chính lên cầm quyền năm 1998 - đã có thể trực tiếp bắn tiếng cho Musharraf biết lập trường của Hoa Kỳ.
Thế tại sao Tổng thống Pakistan lại tuyên bố như vậy với truyền hình Hoa Kỳ, trước khi ông chính thức thăm viếng nước Mỹ"
Trong cuộc họp báo chung với Tổng thống Bush tại tòa Bạch cung vào ngày 22, ông trả lời báo chí về lời tuyên bố trên: "tôi sắp xuất bản sách và vì sự ràng buộc với nhà xuất bản (Mỹ) nên không thể nói về chuyện ấy. Xin đón đọc cuốn sách thì biết!" Một vị Tổng thống thượng khách của Mỹ tuyên bố bên cạnh Tổng thống Mỹ về một lời hăm dọa vô lễ của Mỹ bằng cách quảng cáo cho cuốn sách của mình! Ông Musharraf này có máu khôi hài rất Ănglê, rất lạnh! Và Tổng thống Bush cũng vui vẻ hùa theo lời quảng cáo ấy: "mua sách thì biết!
Nếu bị ràng buộc vì cam kết với nhà xuất bản Simon & Schuster thì ông đã chẳng trả lời truyền hình Mỹ như vậy!
Lý do vì sao Musharraf lại nói với truyền hình như thế"
Ông tiết lộ chuyện ấy - qua lời báo cáo của một viên tướng không đáng tin và đã bị giải nhiệm - đúng một ngày sau khi Tổng thống Bush tuyên bố rằng quân lực Hoa Kỳ dứt khoát sẽ vào Pakistan truy lùng và tiêu diệt các thủ lãnh al-Qaeda nếu có tin tức tình báo xác thực.
Pervez Musharraf có nhu cầu thủ cái lưng cho chắc bằng cách nói lên áp lực thô bạo của Hoa Kỳ - theo lối huê dạng về "thời kỳ đồ đá" - nhằm bắn ngược tín hiệu về trong nước, rằng Pakistan sẽ không thể đu dây được nữa.
Cho đến nay, dù bị sức ép rất mạnh của Hoa Kỳ, chính quyền của ông vẫn không chấp nhận cho lính Mỹ bước chân vào lãnh thổ Pakistan để triệt hạ al-Qaeda trong khi chính quyền Bush cũng bị sức ép rất mạnh của dư luận, nhất là trong một mùa bầu cử, là phải đạt một thành tích ngoạn mục nào đó trong cuộc chiến chống khủng bố.
Cho nên, Pervez Musharraf phải cho nổ một quả bom truyền thông để cho thấy tư thế khó khăn của mình, và của Pakistan. Chuyện đánh bom để đẩy lui Pakistan về thời đồ đá là màn khói chính trị để chuẩn bị cho một quyết định khác.
Quyết định ấy mới là cái đầu, trong khi dư luận còn sôi nổi chạy theo cái đuôi trong màn khói hư ảo do Musharraf thổi lên.
Bây giờ mới nói đến cái đầu.
Cả hai vị tổng thống Hoa Kỳ và Pakistan hiện đang ở vào hoàn cảnh khó khăn.
Ông Bush phải biểu dương thắng lợi trong cuộc chiến chống khủng bố ngụy danh "Thánh chiến" khi chuyện Iraq vẫn chưa ngã ngũ. Ông cần có thành tích để đảng Cộng hoà khỏi mất thế đa số trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ và để ông khỏi bị Quốc hội Dân chủ cột tay trong hai năm còn lại của nhiệm kỳ. Thành tích ấy có thể là việc bắt giữ hay tiêu diệt một lãnh tụ al-Qaeda. Việc tờ l'Est Républican của vùng Đông Bắc nước Pháp hôm Thứ Bảy 23 tiết lộ phúc trình của cơ quan tình báo Pháp (DGSE) rằng tình báo Saudi Arabia cho biết Osama bin Laden đã chết vì bệnh tại Pakistan vào cuối tháng Tám vừa qua là một thí dụ của thành tích ấy.
Phần mình, ông Musharraf cũng ở vào thế yếu, cực yếu, vì áp lực của phe Hồi giáo cực đoan trong nước, nhất là sau khi một lãnh tụ phiến loạn Nawab Akbar Budti bị hạ sát hôm 26 tháng trước. Bản thân ông đã bị mưu sát nhiều lần và phe Hồi giáo quá khích - có cảm tình với chế độ Taliban hay al-Qaeda - cũng khai thác sự bất mãn của đối lập để thách đố chính quyền ông.
Trong hoàn cảnh ấy, chính quyền Bush đã gần như ra tối hậu thư cho Musharraf: hãy cùng Hoa Kỳ diệt trừ al-Qaeda trong lãnh thổ Pakistan nếu không, sự nghiệp của Musharraf sẽ sớm kết thúc vì đối lập bên trong. Nếu hợp tác, Islamabad sẽ được đền bù xứng đáng.
Đây không là lời suy đoán mà là kết luận thực tế.
Hoa Kỳ giảm giá bán chiến đầu cơ F-15 và nhiều chiến cụ khác cho Pakistan và còn ngợi khen nỗ lực diệt trừ khủng bố của ông Musharraf. Hôm mùng năm vừa qua, chính quyền Islamabad đạt hoà ước với các bộ tộc đòi ly khai trong khu vực Waziristan, và bị đả kích là qua đó mở ra hậu cứ cho các nhóm thân Taliban. Nhưng chính quyền Bush lại đánh giá quyết định hoà hoãn ấy theo cách khác, đúng như lý luận của Musharraf trình bày trong cuộc họp báo chung với Bush. Pakistan đã vận động được các tộc trưởng Hồi giáo ở trong vùng sinh hoạt và lẩn trốn của al-Qaeda.
Chẳng những thế mà nhân thượng đỉnh khối phi liên kết tại Havana, Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh còn loan báo một thỏa ước với Pakistan để diệt trừ khủng bố và hai nước sẽ đẩy mạnh tiến trình hòa giải.
Trong bối cảnh phức tạp này, Pervez Musharraf chỉ còn một con đường, là chấp nhận hợp tác với quân lực Hoa Kỳ, từ cấp chiến thuật tới chiến lược và cụ thể là tình báo và hành quân ngay trong lãnh thổ Pakistan để diệt trừ al-Qaeda. Trong cuộc họp báo hôm 22, hai lãnh tụ Pakistan và Hoa Kỳ gián tiếp xác nhận điều ấy, và ông Bush còn khéo can: "đừng cho họ biết là mình nghĩ gì chứ!"
Như vậy, sau cuộc gặp gỡ tay ba với Bush và Tổng thống Afghanistan vào tuần tới, ông Musharraf trở về nhà là chiến dịch hành quân hỗn hợp giữa Hoa Kỳ và Pakistan đã có thể khai diễn. Vùng Tây-Bắc Paksitan sẽ thành điểm nóng thời sự trong những ngày tới và tin chiến thắng có thể kịp bay về Mỹ trước khi cử tri đi bầu.
Với một điều kiện: ông Musahrraf phải mặc thêm áo giáp và vượt qua làn sóng chống đối ở nhà. Nếu không, chính ông sẽ là tượng đá. Chuyện ấy hơn là lời tuyên bố về thời đồ đá mới là điều đáng theo dõi.