Bệnh Bọ Cắn Ở Mỹ (Tick-Born Diseases)
Bs Robert Bratton và các đồng nghiệp thuộc Bệnh Viện Mayo, Arizona và Ðại Học Y Khoa Duke, North Carolina, vừa trình bày những bệnh tật ở Mỹ do bọ cắn. Những bệnh do bọ tick bao gồm: nóng và da nổi đỏ Rocky Mountain spotted fever, bệnh Lyme, Ehrlichiosis, tularemia, babesiosis, nóng do bọ tick vùng Colorado (Colorado tick fever), và bệnh nóng trở đi trở lại (relapsing fever). Bài này nhắc nhở các bác sĩ định bệnh bọ tick, đừng nhầm lẫn với cảm cúm. Khi bệnh nhân bị nổi những vế đỏ ở lòng bàn tay hay bàn chân thì nghĩ tơí bệnh nóng vùng Rocky Mountain do bọ tick gây ra (Rocky Mountain Rock Fever). Khi bị vết đỏ ngoài da ngoằn ngoèo, như đồng tiền xung quanh da nổi đỏ và vùng da bình thường ở giữa nên nghĩ tơí bệnh bệnh Lyme. Khi bệnh nhân vừa bị nóng, vừa nổi những vết đỏ ngoài da thì phải lưu ý bệnh do bọ tick cắn. Khi bọ tick bám vào da lâu từ 24 tới 48 tiếng đồng hồ nhiễm bệnh cho nên khám phá sớm, dứt bỏ tick khỏi da sớm, tránh gây bệnh trầm trọng và tử vong. Khi bệnh nhân bị Rocky Mountain spotted fever, Lyme disease, Ehrlichiosis, và relapsing fever, có thể dùng kháng sinh Doxycycline hay Tetracycline. Khi định bệnh do bọ tick căn thì cần điều trị ngay, đừng chờ kết quả thử nghiệm. Về mùa hè dễ bị bệnh do bọ tick cắn nên cần lưu ý phòng ngừa để khỏi mắc bệnh. (American Family Physicians, June 15, 2005). (Bàn thêm: Ticks và loại sâu bọ nhỏ, hình dạng giống con nhện (arachnids) bám vào da hút máu. Bọ ticks thấy nhiều nhất ngoài lông chim hay da súc vật. Bọ xuất hiện vào mùa xuân tới cuối mùa hè nhất là ở những vùng có nhiều chim choc, thú vật hoang dại. Khi bắt bỏ bọ tick cắn ngoài da thì nên chích ngừa phong đòn gánh cho bệnh nhân. Rất nhiều bệnh nhân bị bọ tick cắn có những triệu chứng tương tự cảm cúm:
Khi bị Lyme, khoảng 1 tới 4 tuần lễ sau bệnh sẽ xuất hiện, 90% bệnh nhân bị nổi đỏ ngoằn ngòeo ngoài da. Triệu chứng Rocky Mountain Spotted Fever phát hiện triệu chứng 3-12 ngày (trung bình 1 tuần lễ), sau khi bọ cắn. Triệu chứng bệnh Tularemia xuất hiện trong vòng 21 ngày; bệnh Ehrlichiosis, 1 tơí 21 ngày (trung bình 7 ngày); Relapsing ferver, trung bình 6 ngày; Colorado tick fever, trung bình 3-6 ngày; Babesiosis, 1 tơí 6 tuần lễ sau khi bị bọ cắn. Bị bọ tick cắn có thể gây tê liệt nhưng hiếm thấy. Nói chung, khi bị bọ tick cắn nên liên lạc vơí bác sĩ ngay hay vào nhà thương cấp cứu).
Bs Robert Bratton và các đồng nghiệp thuộc Bệnh Viện Mayo, Arizona và Ðại Học Y Khoa Duke, North Carolina, vừa trình bày những bệnh tật ở Mỹ do bọ cắn. Những bệnh do bọ tick bao gồm: nóng và da nổi đỏ Rocky Mountain spotted fever, bệnh Lyme, Ehrlichiosis, tularemia, babesiosis, nóng do bọ tick vùng Colorado (Colorado tick fever), và bệnh nóng trở đi trở lại (relapsing fever). Bài này nhắc nhở các bác sĩ định bệnh bọ tick, đừng nhầm lẫn với cảm cúm. Khi bệnh nhân bị nổi những vế đỏ ở lòng bàn tay hay bàn chân thì nghĩ tơí bệnh nóng vùng Rocky Mountain do bọ tick gây ra (Rocky Mountain Rock Fever). Khi bị vết đỏ ngoài da ngoằn ngoèo, như đồng tiền xung quanh da nổi đỏ và vùng da bình thường ở giữa nên nghĩ tơí bệnh bệnh Lyme. Khi bệnh nhân vừa bị nóng, vừa nổi những vết đỏ ngoài da thì phải lưu ý bệnh do bọ tick cắn. Khi bọ tick bám vào da lâu từ 24 tới 48 tiếng đồng hồ nhiễm bệnh cho nên khám phá sớm, dứt bỏ tick khỏi da sớm, tránh gây bệnh trầm trọng và tử vong. Khi bệnh nhân bị Rocky Mountain spotted fever, Lyme disease, Ehrlichiosis, và relapsing fever, có thể dùng kháng sinh Doxycycline hay Tetracycline. Khi định bệnh do bọ tick căn thì cần điều trị ngay, đừng chờ kết quả thử nghiệm. Về mùa hè dễ bị bệnh do bọ tick cắn nên cần lưu ý phòng ngừa để khỏi mắc bệnh. (American Family Physicians, June 15, 2005). (Bàn thêm: Ticks và loại sâu bọ nhỏ, hình dạng giống con nhện (arachnids) bám vào da hút máu. Bọ ticks thấy nhiều nhất ngoài lông chim hay da súc vật. Bọ xuất hiện vào mùa xuân tới cuối mùa hè nhất là ở những vùng có nhiều chim choc, thú vật hoang dại. Khi bắt bỏ bọ tick cắn ngoài da thì nên chích ngừa phong đòn gánh cho bệnh nhân. Rất nhiều bệnh nhân bị bọ tick cắn có những triệu chứng tương tự cảm cúm:
Khi bị Lyme, khoảng 1 tới 4 tuần lễ sau bệnh sẽ xuất hiện, 90% bệnh nhân bị nổi đỏ ngoằn ngòeo ngoài da. Triệu chứng Rocky Mountain Spotted Fever phát hiện triệu chứng 3-12 ngày (trung bình 1 tuần lễ), sau khi bọ cắn. Triệu chứng bệnh Tularemia xuất hiện trong vòng 21 ngày; bệnh Ehrlichiosis, 1 tơí 21 ngày (trung bình 7 ngày); Relapsing ferver, trung bình 6 ngày; Colorado tick fever, trung bình 3-6 ngày; Babesiosis, 1 tơí 6 tuần lễ sau khi bị bọ cắn. Bị bọ tick cắn có thể gây tê liệt nhưng hiếm thấy. Nói chung, khi bị bọ tick cắn nên liên lạc vơí bác sĩ ngay hay vào nhà thương cấp cứu).
Lối Sống Mới Và Cách Ăn Uống Cho Năm 2005
Bộ Canh Nông và Y Tế Hoa Kỳ vừa đưa ra những khuyến cáo năm 2005 cho dân chúng đặc biệt giảm năng lượng calories khi ăn uống, chọn những đồ ăn lành mạnh, tập thể dùng hàng ngày và giảm cân lượng, giảm mập. Ăn những loại nguyên hạt hơn là xay nghiền nát như ăn 3 ounces đồ ăn nguyên hạt mỗi ngày, tương đương vơí 3 lát bánh mì làm bằng nguyên hạt. Tức là giữ năng lượng không quá 2000 calories mỗi ngày. Nên ăn nhiều rau và trái cây (5-9 phần ăn, tương đương 41/2 chén mỗi ngày) tức là tăng cao gấp 2 lần trước đây. Tránh ăn thịt nhiều mỡ, tránh thịt đỏ (như thịt bò hay thịt heo). Nên tập thể dục 30 phút mỗi ngày để giảm nguy cơ bệnh kinh niên hay tâp luyện nhiều hơn, 60-90 phút mỗi ngày, khi cần phải giảm cân lượng. Khuyến cáo kể trên đặc biệt lưu ý những chuyên viên y tế kể cả bác sĩ phải khuyến cáo bệnh nhân thường xuyên, mỗi lần bệnh nhân tới khám bệnh vì những lý do bệnh tật nào khác. Tiểu sử hồ sơ bệnh lý cần thêm phần theo dõi cân lượng, hoạt động của mỗi bệnh nhân, đồ ăn thức uống, điều chỉnh năng lượng mỗi ngày, v…v… Ngoài ra, bệnh nhân tránh ăn đồ mặn, tức là giảm muối sodium, tránh uống rượu quá mức (bệnh nhân bị bệnh kinh niên nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi uống rượu, vì có rất nhiều trường hợp không thể uống rượu). Tồn trữ đồ ăn an toàn để tránh những bệnh truyền nhiễm do vi trùng Salmonella hay E Coli. Bệnh nhân phải năng rửa tay, rửa rau, rửa trái cây. Phải để riêng rẽ đồ ăn còn sống vơí đồ ăn đã nấu chin. Nhiệt độ nấu phải cao vừa đủ để tiêu diệt vi trùng. Ðồ ăn dễ hư phải để ngay vào tủ lạnh hay đông lạnh. Nếu cần biết thêm chi tiết, nên hỏi: ccjm@ccf.org. (Cleveland Clinical Journal of Medicine, volume 72, July 2005). (Bàn thêm: Nói tóm lại, Khuyến Cáo Ăn Uống Cho năm 2005 gồm có: ăn nhiều rau, trái cây, nhiều đồ ăn nguyên hạt, đồ ăn sữa không có chất béo. Lưu ý năng lượng đồ ăn mỗi ngày, để ý phần ăn vừa đủ dưới 2000 calories mỗi ngày, những người không bệnh tật cũng phải cữ giảm rượu, tránh đồ ăn mặn, tránh đồ ăn có nhiều mỡ bão hòa (saturated fats), tránh cholesterol, tránh ăn đồ quá ngọt. Tập thể dục 30 phút mỗi ngày để giảm nguy cơ bệnh tật và tập thể dục 60-90 phút mỗi ngày để giảm cân lượng hay khỏi mập).
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; Điện Thoại: (714)547-3915; E-mail: nmtran@hotmail.com; Diễn Đàn Y Khoa: http://groups.yahoo.com/Group/DienDanYKhoa/; www.KhoaHoc.Net, Sức Khỏe
Gửi ý kiến của bạn
