Đối lập thắng thế, nước Nga kéo cò, nhưng súng chưa nổ....
Vụ khủng hoảng Ukraine sẽ làm thay đổi bộ mặt địa cầu trong nhiều thập niên tới vì có thể khiến Liên bang Nga mất dần ảnh hưởng để chỉ là một cường quốc hạng ba (xin đọc “Ukraine trên dòng... Bến Hải” trên cột này, hôm mùng bốn vừa qua).
Nhưng nhiều thập niên tới là chuyện xa trong khi tình hình tại chỗ lại xoay chuyển hàng ngày nên người ta khó thấy ra bức tranh toàn cảnh. Sau đây là vài chi tiết cập nhật những biến cố của mấy ngày vừa qua để ta thấy ra tương lai của mấy chục năm tới.
Hôm mùng ba, Tối cao Pháp viện Ukraine ra phán quyết hủy bỏ kết quả bầu cử và tổ chức bầu lại, vòng cuối, vào ngày 26 này. Trong tháng 11, Ukraine đã có hai vòng bầu cử, vòng sơ bộ và vòng chung kết hôm 21 giữa hai ứng viên được nhiều phiếu nhất ở vòng sơ bộ. Qua cả hai vòng, ứng viên Viktor Yanukovich đều có âm mưu gian lận, để được tuyên bố thắng cử. Là đương kim Thủ tướng, ông được đương kim Tổng thống Leonid Kuchma ủng hộ, đằng sau là Liên bang Nga. Ứng viên đối lập là Viktor Yushchenko tất nhiên không chịu và trong mười ngày liền, phe đối lập đã huy động cả vạn người biểu tình liên tục, dưới gió lạnh và mưa tuyết. Khi kết quả bầu cử được loan báo, duy nhất có Liên bang Nga lên tiếng công nhận, có lẽ công nhận trước khi kết quả được loan ra! Các nước khác, từ Liên hiệp Âu châu đến Hoa Kỳ, đều công khai tố cáo là có gian lận.
Sự thể chung là như vậy, bây giờ hãy nói đến những diễn biến mới nhất...
Trước tiên là màn di tản chiến thuật của Tổng thống Kuchma.
Kuchma là một lãnh tụ độc tài, tham ô và có lập trường chung thủy với Liên bang Nga nên mặc nhiên có can dự vào chuyện gian lận để đảm bảo là Thủ tướng Yanukovich sẽ thành tổng thống kế nhiệm và tiếp tục gìn giữ Ukraine như một thuộc địa của Nga, một tấm giáp bảo vệ Liên bang Nga.
Vậy mà hôm Thứ Hai mùng sáu, Kuchma mặc nhiên ném lá bài Yanukovich ra khỏi chiếu bạc. Ông tuyên bố là Yanukovich không nên ra tranh cử (vào ngày 26 này), và rằng có khi Ukraine không cần bầu cử mà có cuộc trưng cầu dân ý về một ứng viên duy nhất. Tức là dân Ukraine có thể đề cử Yushchenko làm Tổng thống mà khỏi phải bầu lại.
Nhìn cách khác, Leonid Kuchma và tập đoàn lãnh đạo thân Nga của Ukraine thấy Yanukovich là lá bài lủng, và tìm cách hoà giải với đối lập, để thoát thân. Dưới sự lãnh đạo của Viktor Yuschenko cùng nhà chiến lược của cuộc vận động dân chủ, nàng Yuliya Tymoshenko, phe đối lập đã mở lối thoát cho Kuchma: sẽ không truy tố ông ta nếu ông biết điều trong việc giải quyết vụ khủng hoảng. Kuchma đã chứng tỏ là mình biết điều. Yanukovich trở thành dĩ vãng, Tổng thống tương lai của Ukraine sẽ là Yushchenko, và Thủ tướng có thể là Tymoshenko. Đó là biến cố đáng chú ý thứ nhất.
Biến cố thứ hai còn đáng chú ý hơn nữa.
Cũng trong ngày Thứ Hai mùng sáu, dưới sự lãnh đạo của Yushchenko và Tymochenko, phe đối lập là liên minh các lực lượng quốc gia và dân chủ (quốc gia trong tinh thần độc lập với Nga và dân chủ trong tinh thần chống độc tài) cũng có dấu hiệu hoà hoãn: ngay sau phán quyết của Tối cao Pháp viện và với sự ủng hộ của quần chúng lẫn các nước Tây phương, họ thảo luận với chính quyền Kuchma việc cải tổ bộ luật bầu cử để tránh nạn gian lận hay cải tổ hiến pháp để gia tăng quyền hạn cho quốc hội. Giải pháp hòa hoãn của đối lập là quay trở lại bàn đàm phán và đồng ý với việc quốc hội có quyền phê chuẩn nhân viên nội các – y như nguyên tắc thông thường của các nước dân chủ.
Điều đó có nghĩa là nội các sắp tới sẽ còn bị quốc hội chi phối dù trong quốc hội vẫn còn nhiều phần tử thân Nga, hoặc tay chân của chế độ cũ.
Thông thường, khi thắng thế thì người ta hay đòi tối đa. Đối lập Ukraine không vậy. Họ nhìn xa hơn, vào sinh hoạt chính trị của xứ sở sau này, và chấp nhận là Yushchenko còn có thể gặp khó khăn trước mắt với quốc hội của chế độ cũ. Đó là cái giá phải trả để có dân chủ đích thực. Kinh tế gia Tymoshenko - một nữ Dân biểu, nguyên Bộ trưởng Năng lượng, nguyên Phó Thủ tướng từng bị tống giam vì tố cáo Tổng thống Kuchma tham quyền, tham nhũng và tham dự vào việc thủ tiêu một nhà báo nổi tiếng - là người vạch ra chiến lược đàm phán có tiến có thoái này.
Sự trưởng thành và tự chế của đối lập vì vậy mới là biến cố quan trọng trong mấy ngày qua.
Thế còn Liên bang Nga" Biến cố thứ ba liên quan tới phản ứng của Tổng thống Vladimir Putin.
Sau khi hấp tấp lên lưới để ủng hộ Yanukovich, ông lui một bước và giữ im lặng trước cao trào đấu tranh của phe đối lập tại Ukraine. Nhưng, chẳng lẽ Nga bó tay nhìn tấm khiên Ukraine của mình sẽ bị lột và trở thành mũi xung kích của dân chủ vào lãnh thổ Nga khiến các xứ khác cũng sẽ vùng lên giành độc lập để trở thành hội viên của Âu châu dân chủ, thành viên của NATO"
Hôm Thứ Hai mùng sáu, các nguồn tin quân sự của Nga xác nhận lời tiết lộ của tờ báo nhà nước Rossiyskaya Gazeta, rằng chính quyền Putin đang thiết trí hệ thống hoả tiễn chiến lược có tầm xa mấy ngàn cây số - có thể bắn tới Âu châu. Khi tình hình Ukraine sôi động như vậy mà cường quốc lân bang lại tung hỏa tiễn ra thì hẳn là không để bắn pháo bông ăn mừng. Liên bang Nga hết là cường quốc kinh tế nhưng còn là cường quốc quân sự. Nghề riêng có một chút này mà thôi. Tín hiệu của Putin cho thấy Liên bang Nga không chỉ phản đối xuông mà đem võ khí chiến lược vào một mục tiêu chiến thuật là uy hiếp tinh thần cử tri Ukraine. Người ta kết luận ra sao về biến cố này" Putin bắn tiếng cho Tây phương là ông sẽ không nói xuông bằng lời hăm dọa không thực chất.
Câu trả lời của Tây phương – và Hoa Kỳ - vì vậy sẽ là biến cố đáng chú ý.
Đáng chú ý không kém là biến cố thứ tư: cả Pháp và Đức, như một đồng một cốt, đều lên tiếng hôm thứ Hai là Liên hiệp Âu châu nên bãi bỏ lệnh cấm vận võ khí chống lại Trung Quốc vì tội tàn sát dân chủ trên quảng trường Thiên an môn năm 1989.
Chủ trương đó của họ không nhằm giúp Trung Quốc có phương tiện gây rối cho Liên bang Nga ở miền Đông, mà nhằm thắt chặt quan hệ giữa Âu châu và Trung Quốc. Chống lại thế độc bá của Hoa Kỳ. Trung Quốc hiện còn mua võ khí của Nga nên chưa là một đối thủ đáng kể cho Putin, và cũng không là một nguồn cổ võ dân chủ cho các phiên trấn Á châu của Nga. Nhưng Trung Quốc là một mối đe dọa cho các nước Đông Á, trước tiên là cho Việt Nam vì tranh chấp dầu khí trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Dân Ukraine không thể quên rằng xứ sở của họ từng bị các đại cường Đông và Tây càn quét và tàn sát trong các cuộc tranh hùng của thế kỷ 20 và rằng Âu châu đã ngồi yên khi Ukraine bị Liên xô khuynh đảo, năm triệu người bị chết đói. Ngày nay, nằm dưới tầm hỏa tiễn của Nga, họ tất nhớ đến việc Tây Âu đã từng bị hăm dọa như vậy vào thời Brezhnev và phải tựa vào sức bảo vệ của Hoa Kỳ, lực lượng nòng cốt của NATO.
Kết luận sơ khởi là mọi người đều chờ đợi xem Hoa Kỳ xử trí ra sao với đối thủ là Liên bang Nga và đồng minh là Pháp Đức.
Trong khi chờ đợi, đối lập tại Ukraine chuẩn bị nền móng dân chủ và tìm ra giải pháp tốt đẹp nhất cho mình, giữa những tính toán của các đại cường Mỹ, Nga, Pháp, Đức... Chuyện Ukraine vì vậy chưa có đoạn kết, và còn đáng theo dõi, hàng ngày. Y hệt chuyện Việt Nam tại Đông Á, hiện đang nằm dưới tầm hỏa tiễn Trung Quốc và có một tập đoàn lãnh đạo khá chung thủy với Bắc Kinh, như Kuchma với Mạc Tư Khoa.
Vụ khủng hoảng Ukraine sẽ làm thay đổi bộ mặt địa cầu trong nhiều thập niên tới vì có thể khiến Liên bang Nga mất dần ảnh hưởng để chỉ là một cường quốc hạng ba (xin đọc “Ukraine trên dòng... Bến Hải” trên cột này, hôm mùng bốn vừa qua).
Nhưng nhiều thập niên tới là chuyện xa trong khi tình hình tại chỗ lại xoay chuyển hàng ngày nên người ta khó thấy ra bức tranh toàn cảnh. Sau đây là vài chi tiết cập nhật những biến cố của mấy ngày vừa qua để ta thấy ra tương lai của mấy chục năm tới.
Hôm mùng ba, Tối cao Pháp viện Ukraine ra phán quyết hủy bỏ kết quả bầu cử và tổ chức bầu lại, vòng cuối, vào ngày 26 này. Trong tháng 11, Ukraine đã có hai vòng bầu cử, vòng sơ bộ và vòng chung kết hôm 21 giữa hai ứng viên được nhiều phiếu nhất ở vòng sơ bộ. Qua cả hai vòng, ứng viên Viktor Yanukovich đều có âm mưu gian lận, để được tuyên bố thắng cử. Là đương kim Thủ tướng, ông được đương kim Tổng thống Leonid Kuchma ủng hộ, đằng sau là Liên bang Nga. Ứng viên đối lập là Viktor Yushchenko tất nhiên không chịu và trong mười ngày liền, phe đối lập đã huy động cả vạn người biểu tình liên tục, dưới gió lạnh và mưa tuyết. Khi kết quả bầu cử được loan báo, duy nhất có Liên bang Nga lên tiếng công nhận, có lẽ công nhận trước khi kết quả được loan ra! Các nước khác, từ Liên hiệp Âu châu đến Hoa Kỳ, đều công khai tố cáo là có gian lận.
Sự thể chung là như vậy, bây giờ hãy nói đến những diễn biến mới nhất...
Trước tiên là màn di tản chiến thuật của Tổng thống Kuchma.
Kuchma là một lãnh tụ độc tài, tham ô và có lập trường chung thủy với Liên bang Nga nên mặc nhiên có can dự vào chuyện gian lận để đảm bảo là Thủ tướng Yanukovich sẽ thành tổng thống kế nhiệm và tiếp tục gìn giữ Ukraine như một thuộc địa của Nga, một tấm giáp bảo vệ Liên bang Nga.
Vậy mà hôm Thứ Hai mùng sáu, Kuchma mặc nhiên ném lá bài Yanukovich ra khỏi chiếu bạc. Ông tuyên bố là Yanukovich không nên ra tranh cử (vào ngày 26 này), và rằng có khi Ukraine không cần bầu cử mà có cuộc trưng cầu dân ý về một ứng viên duy nhất. Tức là dân Ukraine có thể đề cử Yushchenko làm Tổng thống mà khỏi phải bầu lại.
Nhìn cách khác, Leonid Kuchma và tập đoàn lãnh đạo thân Nga của Ukraine thấy Yanukovich là lá bài lủng, và tìm cách hoà giải với đối lập, để thoát thân. Dưới sự lãnh đạo của Viktor Yuschenko cùng nhà chiến lược của cuộc vận động dân chủ, nàng Yuliya Tymoshenko, phe đối lập đã mở lối thoát cho Kuchma: sẽ không truy tố ông ta nếu ông biết điều trong việc giải quyết vụ khủng hoảng. Kuchma đã chứng tỏ là mình biết điều. Yanukovich trở thành dĩ vãng, Tổng thống tương lai của Ukraine sẽ là Yushchenko, và Thủ tướng có thể là Tymoshenko. Đó là biến cố đáng chú ý thứ nhất.
Biến cố thứ hai còn đáng chú ý hơn nữa.
Cũng trong ngày Thứ Hai mùng sáu, dưới sự lãnh đạo của Yushchenko và Tymochenko, phe đối lập là liên minh các lực lượng quốc gia và dân chủ (quốc gia trong tinh thần độc lập với Nga và dân chủ trong tinh thần chống độc tài) cũng có dấu hiệu hoà hoãn: ngay sau phán quyết của Tối cao Pháp viện và với sự ủng hộ của quần chúng lẫn các nước Tây phương, họ thảo luận với chính quyền Kuchma việc cải tổ bộ luật bầu cử để tránh nạn gian lận hay cải tổ hiến pháp để gia tăng quyền hạn cho quốc hội. Giải pháp hòa hoãn của đối lập là quay trở lại bàn đàm phán và đồng ý với việc quốc hội có quyền phê chuẩn nhân viên nội các – y như nguyên tắc thông thường của các nước dân chủ.
Điều đó có nghĩa là nội các sắp tới sẽ còn bị quốc hội chi phối dù trong quốc hội vẫn còn nhiều phần tử thân Nga, hoặc tay chân của chế độ cũ.
Thông thường, khi thắng thế thì người ta hay đòi tối đa. Đối lập Ukraine không vậy. Họ nhìn xa hơn, vào sinh hoạt chính trị của xứ sở sau này, và chấp nhận là Yushchenko còn có thể gặp khó khăn trước mắt với quốc hội của chế độ cũ. Đó là cái giá phải trả để có dân chủ đích thực. Kinh tế gia Tymoshenko - một nữ Dân biểu, nguyên Bộ trưởng Năng lượng, nguyên Phó Thủ tướng từng bị tống giam vì tố cáo Tổng thống Kuchma tham quyền, tham nhũng và tham dự vào việc thủ tiêu một nhà báo nổi tiếng - là người vạch ra chiến lược đàm phán có tiến có thoái này.
Sự trưởng thành và tự chế của đối lập vì vậy mới là biến cố quan trọng trong mấy ngày qua.
Thế còn Liên bang Nga" Biến cố thứ ba liên quan tới phản ứng của Tổng thống Vladimir Putin.
Sau khi hấp tấp lên lưới để ủng hộ Yanukovich, ông lui một bước và giữ im lặng trước cao trào đấu tranh của phe đối lập tại Ukraine. Nhưng, chẳng lẽ Nga bó tay nhìn tấm khiên Ukraine của mình sẽ bị lột và trở thành mũi xung kích của dân chủ vào lãnh thổ Nga khiến các xứ khác cũng sẽ vùng lên giành độc lập để trở thành hội viên của Âu châu dân chủ, thành viên của NATO"
Hôm Thứ Hai mùng sáu, các nguồn tin quân sự của Nga xác nhận lời tiết lộ của tờ báo nhà nước Rossiyskaya Gazeta, rằng chính quyền Putin đang thiết trí hệ thống hoả tiễn chiến lược có tầm xa mấy ngàn cây số - có thể bắn tới Âu châu. Khi tình hình Ukraine sôi động như vậy mà cường quốc lân bang lại tung hỏa tiễn ra thì hẳn là không để bắn pháo bông ăn mừng. Liên bang Nga hết là cường quốc kinh tế nhưng còn là cường quốc quân sự. Nghề riêng có một chút này mà thôi. Tín hiệu của Putin cho thấy Liên bang Nga không chỉ phản đối xuông mà đem võ khí chiến lược vào một mục tiêu chiến thuật là uy hiếp tinh thần cử tri Ukraine. Người ta kết luận ra sao về biến cố này" Putin bắn tiếng cho Tây phương là ông sẽ không nói xuông bằng lời hăm dọa không thực chất.
Câu trả lời của Tây phương – và Hoa Kỳ - vì vậy sẽ là biến cố đáng chú ý.
Đáng chú ý không kém là biến cố thứ tư: cả Pháp và Đức, như một đồng một cốt, đều lên tiếng hôm thứ Hai là Liên hiệp Âu châu nên bãi bỏ lệnh cấm vận võ khí chống lại Trung Quốc vì tội tàn sát dân chủ trên quảng trường Thiên an môn năm 1989.
Chủ trương đó của họ không nhằm giúp Trung Quốc có phương tiện gây rối cho Liên bang Nga ở miền Đông, mà nhằm thắt chặt quan hệ giữa Âu châu và Trung Quốc. Chống lại thế độc bá của Hoa Kỳ. Trung Quốc hiện còn mua võ khí của Nga nên chưa là một đối thủ đáng kể cho Putin, và cũng không là một nguồn cổ võ dân chủ cho các phiên trấn Á châu của Nga. Nhưng Trung Quốc là một mối đe dọa cho các nước Đông Á, trước tiên là cho Việt Nam vì tranh chấp dầu khí trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Dân Ukraine không thể quên rằng xứ sở của họ từng bị các đại cường Đông và Tây càn quét và tàn sát trong các cuộc tranh hùng của thế kỷ 20 và rằng Âu châu đã ngồi yên khi Ukraine bị Liên xô khuynh đảo, năm triệu người bị chết đói. Ngày nay, nằm dưới tầm hỏa tiễn của Nga, họ tất nhớ đến việc Tây Âu đã từng bị hăm dọa như vậy vào thời Brezhnev và phải tựa vào sức bảo vệ của Hoa Kỳ, lực lượng nòng cốt của NATO.
Kết luận sơ khởi là mọi người đều chờ đợi xem Hoa Kỳ xử trí ra sao với đối thủ là Liên bang Nga và đồng minh là Pháp Đức.
Trong khi chờ đợi, đối lập tại Ukraine chuẩn bị nền móng dân chủ và tìm ra giải pháp tốt đẹp nhất cho mình, giữa những tính toán của các đại cường Mỹ, Nga, Pháp, Đức... Chuyện Ukraine vì vậy chưa có đoạn kết, và còn đáng theo dõi, hàng ngày. Y hệt chuyện Việt Nam tại Đông Á, hiện đang nằm dưới tầm hỏa tiễn Trung Quốc và có một tập đoàn lãnh đạo khá chung thủy với Bắc Kinh, như Kuchma với Mạc Tư Khoa.
Gửi ý kiến của bạn
