Hôm nay,  

Một Số Tiến Bộ Y Tế Đáng Chú Ý Nhất Trong Năm 2023

29/12/202300:00:00(Xem: 2441)

tien bo y te

Năm 2023 chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của nhiều phương pháp điều trị mới, như liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR đầu tiên, thuốc trị bệnh Alzheimer và vắc xin RSV… (Nguồn: pixabay.com)


Các loại thuốc giảm cân đã thu hút nhiều sự chú ý vào năm 2023, nhưng những tiến bộ y tế trong các phương pháp điều trị các bệnh khác cũng rất đáng được chú ý.
 
Chỉnh sửa gen CRISPR được bật đèn xanh
 
Ngày 8 tháng 12, Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược phẩm Hoa Kỳ đã phê duyệt liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9 đầu tiên trên thế giới. Phương pháp điều trị này được gọi là Casgevy, nhắm vào bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm (sickle cell), giúp cơ thể bệnh nhân tạo ra huyết sắc tố khỏe mạnh. Ở những người mắc bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm, huyết sắc tố bất thường khiến cho các tế bào hồng cầu trở nên cứng và có hình lưỡi liềm, có thể gây tắc nghẽn mạch máu. Đến tháng 3 năm 2024, FDA sẽ ra quyết định liệu liệu pháp tương tự có thể được sử dụng để điều trị bệnh beta-thalassemia, một chứng rối loạn làm giảm sản xuất huyết sắc tố, hay không.
 
Trì hoãn quá trình phát triển bệnh Alzheimer
 
Thuốc trị bệnh Alzheimer lecanemab (tên thương hiệu Leqembi) đã được FDA chuẩn thuận hoàn toàn vào tháng 7. Giống như thuốc aducanumab được chuẩn thuận vào năm 2021, lecanemab loại bỏ các mảng amyloid tích tụ trong não của những người mắc bệnh Alzheimer. Thuốc không ngăn chặn được bệnh, nhưng trong một thử nghiệm lâm sàng, lecanemab đã chứng minh là có thể làm chậm sự suy giảm nhận thức khoảng 30% trong 18 tháng so với giả dược.
 
Phương pháp trị liệu gen cho chứng loạn dưỡng cơ Duchenne
 
Vào tháng 6, FDA đã bật đèn xanh cho liệu pháp gen đầu tiên dành cho trẻ mắc chứng loạn dưỡng cơ Duchenne. Do gen bị lỗi, cơ thể của những người mắc bệnh này không thể tạo ra protein dystrophin, giúp duy trì các tế bào cơ bắp. Phương pháp trị liệu gen sẽ giúp cơ thể sản xuất phiên bản của protein bị thiếu.
 
Phòng chống RSV
 
Một số phương pháp bảo vệ chống lại virus hợp bào hô hấp (RSV) đã xuất hiện trong năm nay. Vào tháng 5, FDA đã chuẩn thuận cho Arexvy, vắc xin RSV đầu tiên ở Hoa Kỳ, dành cho người cao niên từ 60 tuổi trở lên; và sau đó vào tháng 8 là một loại vắc xin dành cho phụ nữ mang thai, có tên là Abrysvo. Một loại vắc xin kháng thể đơn dòng – loại kháng thể được tạo ra trong phòng thí nghiệm, bắt chước các protein của hệ thống miễn dịch – đã được bật đèn xanh vào tháng 7 để bảo vệ trẻ em từ 2 tuổi trở xuống khỏi RSV. Ở Hoa Kỳ, RSV khiến 80,000 trẻ nhỏ phải vào bệnh viện mỗi năm. Tuy nhiên, vào tháng 10, nguồn cung ứng hạn chế đã khiến CDC đưa ra khuyến nghị nên ưu tiên liệu pháp này cho những trẻ có nguy cơ cao bị biến chứng do RSV.
 
Thuốc trị trầm cảm sau khi sinh đẻ
 
Cho đến tháng 8, chỉ có loại thuốc duy nhất ở Hoa Kỳ đặc biệt dành cho chứng trầm cảm sau khi sinh đẻ, nhưng cần phải truyền tĩnh mạch trong 60 giờ ở bệnh viện. Với sự chấp thuận của FDA đối với zuranolone (tên thương hiệu Zurzuvae), các bà mẹ bị trầm cảm sau khi sinh có thể sử dụng loại thuốc uống mới tại nhà và sẽ cải thiện tình trạng trầm cảm chỉ sau ba ngày.
 
Thuốc tránh thai không kê toa
 
Vào tháng 7, FDA đã ra quyết định rằng thuốc tránh thai uống hàng ngày norgestrel, được chuẩn thuận lần đầu tiên vào năm 1973, sẽ được bán mà không cần kê toa. Đây là thuốc tránh thai hàng ngày OTC đầu tiên ở Hoa Kỳ. Một số chuyên gia y tế công cộng cho rằng việc giảm bớt rào cản đối với các phương pháp tránh thai là đặc biệt quan trọng đối với quyền tự chủ sinh sản hiện nay, khi nhiều tiểu bang đã ồ ạt ban hành lệnh cấm phá thai.
 
Vắc xin chống lại chikungunya
 
Chikungunya được truyền qua muỗi, có thể gây sốt và đau khớp nặng, thậm chí có thể gây tử vong cho trẻ sơ sinh. Vào tháng 11, FDA đã chuẩn thuận cho loại vắc xin đầu tiên chống lại virus này. Chikungunya phổ biến nhất ở các vùng nhiệt đới, nhưng FDA cảnh báo rằng nó đang lan rộng sang các khu vực mới trên toàn thế giới.
 
Có thể mua thuốc Narcan không cần toa
 
Thuốc xịt mũi Narcan, hay còn gọi là naloxone, có thể đảo ngược tác dụng của quá liều opioid chỉ trong vòng vài phút. Vào tháng 3, FDA đã ra quyết định cho phép loại thuốc này có thể được bán không cần kê toa. Các viên chức hy vọng rằng việc dễ dàng tiếp cận Narcan có thể giúp chống lại đại dịch opioid, vốn đã khiến gần 645,000 người chết từ năm 1999 đến năm 2021 do sử dụng quá liều.

Nguồn: “Here are some of the biggest medical advances in 2023” được đăng trên trang Sciencenews.org.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nhiều phụ nữ không nhận ra rằng những ly rượu, ly bia mà họ thường uống cùng bạn bè, hoặc để thư giãn trong “giờ nhậu của mẹ” (wine mom moment, một số bà mẹ thích nhâm nhi vài ly rượu hoặc lon bia để thư giãn sau khi bận rộn chăm sóc con cái và gia đình) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú. Tuy điều này có vẻ không vui, nhưng lại là sự thật: Rượu, bia thực sự có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.
Cảm giác từ việc bẻ các khớp ngón tay cho kêu rôm rốp có thể rất khác nhau tùy theo từng người. Có người thấy rất ‘đã,’ thậm chí là bị ghiền, cũng có người thấy khó chịu hoặc sợ hãi. Dù việc bẻ khớp thường được nhiều người coi là một thói quen không tốt, nhưng nếu có thể hiểu được cơ chế hoạt động đằng sau việc bẻ khớp, ta sẽ hiểu tại sao lại có nhiều người ‘ghiền’ đến vậy.
Cael là một thiếu niên 15 tuổi bình thường – cho đến khi cậu được phát hiện có cột sống bị cong vẹo bất thường. “Em cảm thấy mình giống như Thằng Gù ở Nhà thờ Đức Bà vậy đó,” Cael nói với CBC News, nhớ lại quãng thời gian hai năm chờ đợi để được phẫu thuật cột sống, đầy cảm xúc và khốc liệt, và trong thời gian đó, đường cong cột sống của cậu đã phát triển lên tới 108 độ.
Vào những năm 1990, sau khi tốt nghiệp trung học ở Bồ Đào Nha, công việc đầu tiên của Ricardo Da Costa là vận động viên ba môn phối hợp (triathlete) chuyên nghiệp – bao gồm bơi lội, đạp xe, và điền kinh. Trong quá trình tham gia các cuộc thi, một trong những vấn đề lớn nhất mà anh và các vận động viên khác phải đối mặt là các vấn đề về tiêu hóa, nhưng không có ai để tâm hoặc tìm cách giải quyết vấn đề này.
Aspirin nổi tiếng với khả năng giảm đau từ các cơn đau cơ và đau đầu; giúp giảm sốt; và liều lượng thấp có thể làm loãng máu, giảm nguy cơ đông máu gây đột quỵ và đau tim. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới phát hiện ra rằng Aspirin cũng có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của ung thư ruột kết
Tháng 4 năm 2024, một phụ nữ ở Sacramento, California, Mỹ bị ngộ độc chì nghiêm trọng và tử vong sau khi sử dụng thuốc mỡ trị trĩ của Việt Nam có tên “Cao Bôi Trĩ Cây Thầu Dầu”. Thử nghiệm thuốc mỡ bôi trĩ này cho thấy nó chứa 4% chì (cứ 100 gram thuốc thì có 4 gram chì), đây là lượng rất nguy hiểm. Chì là một chất kim loại nặng độc hại cho cơ thể. Tiếp xúc với bất kỳ lượng chì nào cũng có thể gây hại cho sức khỏe.
Rụng tóc (alopecia) thường xảy ra trên da đầu, nhưng cũng có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào trên cơ thể. Rụng tóc là một tình trạng phổ biến và không phải là vấn đề đáng lo ngại. Ở Úc, khoảng một nửa đàn ông ở độ tuổi 50 thường có dấu hiệu hói đầu, và hơn 1/4 phụ nữ trong cùng độ tuổi cho biết tóc họ bị thưa đi. Thường thì vấn đề này là do di truyền. Nếu thấy mình đang bị rụng tóc và đang lo lắng về điều đó, quý vị nên đi khám hoặc hỏi ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán trước khi thử bất kỳ phương pháp điều trị nào. Rất nhiều sản phẩm được quảng cáo là có khả năng đảo ngược tình trạng rụng tóc, nhưng lại có rất ít sản phẩm đã được kiểm nghiệm khoa học về hiệu quả.
Hàm răng của bệnh nhân có vẻ như được chăm sóc khá tốt, nhưng nha sĩ James Mancini, giám đốc lâm sàng của Trung Tâm Nha Khoa Meadville ở Pennsylvania, cảm thấy phần nướu có vấn đề. Tình cờ, Mancini có quen biết với bác sĩ của bệnh nhân đó nên đã liên lạc để chia sẻ sự lo ngại – và rồi họ ‘lần’ ra bệnh thật! Mancini cho biết: “Thực ra, Bob mắc bệnh ung thư bạch cầu (leukemia). Dù ông ấy không thấy mệt mỏi hay có các triệu chứng khác, nhưng vấn đề xuất hiện ở phần răng miệng. Khi bác sĩ của Bob biết được tình trạng, Bob đã được điều trị ngay lập tức.”
Thời nay, nhiều người thường bị đau cổ vai gáy, lại còn kèm theo cả đau đầu. Nỗi đau này có thể gây ra thêm nỗi đau khác, không chỉ về mặt vật lý mà còn về mặt tâm sinh lý. Xét về mặt sinh lý, ngày càng có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng những cơn đau ở cổ thường khiến cho người ta bị thêm chứng đau đầu. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí The Journal of Headache and Pain là nghiên cứu đầu tiên cung cấp những dấu hiệu khách quan về sự liên quan của cơ bắp với tình trạng đau nhức đầu.
Một nghiên cứu mới cho thấy thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng và hiệu suất làm việc trong ngày, mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA Network Open, so với những người ngủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày, những người ngủ ít hơn 6 tiếng/ngày có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn khi về già.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.