Dấu lặng chạm khúc chiều rơi phương ấy

 Tập thơ Tiểu Khúc của nữ sĩ Tôn Nữ Thu Dung -- Lời mở: Linh Phương; Lời Kết: Du Tử Lê; Lời cuối cùng: Trần Vấn Lệ.

Tôi với Tôn Nữ Thu Dung có hành trạng “hòa nhi bất đồng”. Hòa bởi tôi và cô trước và sau 1975 chút đỉnh đều hành nghề bán cháo phổi ở làng quê nhưng có thơ in nhiều trong nước trước khi xuất cảnh. Bất đồng vì từ khi ra khỏi nước cô vẫn “lơ đãng nhặt hồn cỏ hoa” như “ngày xưa hoàng thị” một cô tôn nữ “cười trong nón” còn tôi lưu linh lạc địa làm thơ “tản thần” vùng vẫy muốn thoát khỏi cái tôi ngày cũ mà không thoát được nên viết ngổ ngáo chơi mà thôi. Bất đồng mà vẫn hòa thuận quý mến nhau. (Không quý mến sao cô sang Houston hẹn tôi ra quán, cô gọi bún bò Huế còn tôi kêu làm một tô mì Quảng lại tặng nhau nhiều lần cả văn lẫn thơ, thỉnh thoảng còn líu lo tán chuyện bên rèm văn chương hải ngoại nữa chứ).

Với Tiểu Khúc có tới ba thi sĩ thời danh: Trong nước có Linh Phương với câu kết Lời mở: “Cách viết của tôi từ trước tới nay thiệt không giống bất cứ nhà thơ nổi tiếng nào. Giống sao được, bởi tôi là Linh Phương”. Lời kết được một bậc đại hành gia về thơ hiện đại đã khuất lại viết về thơ trong văn xuôi Thu Dung: Du Tử Lê: “Tôi được bội thu những dòng thơ thông minh , lí-lắc-trẻ-thơ của Thu Dung. Nhất là những liên tưởng, ẩn dụ rất mới. Nao nao đẹp khác của Thu Dung trong “Nhật ký”, như: Chiếc lá vừa rơi... nghiêng... chao / Tôi cũng muốn cho phép mình Nghiêng... chao... như thế / Nhưng cuộc sống đã trót mang hình giọt lệ / Thì thôi...”

Lời cuối cùng là một câu tán thán rất đặc dị tôi muôn vàn kính nể lẫn kinh mang văn phong Trần Vấn Lệ khó lẫn vào ai khác có thể đối sánh với Mộng Liên Đường chủ nhân khi viết lời tựa Truyện Kiều: “Dụng tâm đã khổ, tự sự đã khéo tả cảnh đã hệt, đàm tình đã thiết, nếu không phải có con mắt trông thấu cả sáu cõi, thì tài nào có cái bút lực ấy”. 

Trần tiên sanh đã khẳng định “Đọc TIỂU KHÚC tôi mới hiểu vì sao Nguyễn Du viết khúc ĐOẠN TRƯỜNG” một phát hiện thông tuệ mà ẩn mật gợi nhiều suy nghiệm cho người đọc thơ Tôn Nữ Thu Dung như tôi chẳng hạn.

Tôi được tác giả tặng tập Tiểu Khúc đã lâu, muốn viết đôi lời cảm nhận nhưng đọc qua ba Lời mở, Lời kết & Lời cuối cùng cả ba bậc tài danh nên phân vân nháp rồi xóa nhiều lần không dám chấp bút. Lần này Thu Dung tặng tôi thêm một tập thơ nữa có một tiêu đề tập khá dài Con chim nhặt hạt ngô đồng còn tôi lơ đãng nhặt hồn cỏ hoa” (tôi chưa đọc kỹ) tôi mới “liều mình như chẳng có” mạo muội viết đôi câu tạ lòng tôn nữ về tập thơ tôi đọc nhiều lần Tiểu Khúc mong được các nhà thơ thể tất.

Học ở nắng / một nụ cười

Học ở mưa / những nét rơi cau mày

Học ở mây / chút lá lay

Học ở đêm / ... đắng cay giả vờ

(Học, tr 20).

Lời ru gieo vào lòng tôi âm điệu mênh mang sâu thẳm với những thi ngữ cũ càng lay động hồn ta:

Ngủ đi nắng khuất bên đồi / Ngủ đi cùng bóng trăng tà / Ngủ đi gió tạt chân trời / Ngủ đi em tiếng khóc cười vô ngôn / Ngủ đi em giấc nghìn trùng... không anh…
(Bài Hát Ru, tr 68).

Đây là chỗ tôi bất đồng với cô. Bởi là phụ nữ cô nói vậy thì nghe được chứ tôi đờn ông không ru nàng nào ngủ “giấc nghìn trùng” cả , đã giấc nghìn trùng thêm dấu chấm lửng nữa lại “không anh” thì ôi thôi thống khổ cho người được ru biết bao nhiêu. Tôi không thể “Tay anh em hãy tựa đầu”(vì sợ vợ) nên chỉ hát ru: “Ngủ đi em mộng bình thường?Ru em sẵn tiếng thùy dương mấy bờ” (Huy Cận ). Rồi tôi mới yên tâm tắt đèn đi ngủ được. “Thảm sát” tên một bài thơ nghe ghê gớm nhưng ngẫm kỹ lại rất nhân văn chỉ có bốn câu lại nhẹ hều mà độ thảm sát không nhẹ chút nào khi chợt hoát ngộ ra rằng có những câu thơ xô ta ngã xuống bùn đen mà cứ ngỡ là hy sinh cho chính nghĩa non sông hay những nghi ngờ không căn cứ làm tan vỡ hạnh phúc gia đình khiến con trẻ bơ vơ khiến cho biết bao nhiêu “đôi uyên ương gãy cánh”. Những cuộc thảm sát có khi không có máu những lại nhòa lệ thảm...

Thảm sát đời bằng những câu thơ
Thảm sát Tôi bằng những ơ hờ
Thảm sát ngày hoàng hôn mất bóng
Thảm sát nhau bằng những nghi ngờ...
(Thảm sát, tr 73)

Còn rất nhiều bài thơ tiêu để chỉ có một vài chữ nhưng ý ở ngoài lời tôi xin liệt kê ra mong bạn đọc quá bộ bước vào: Mưa (tr 25); Tự hỏi (tr 28); Dấu lặng (tr 30); Níu, Uyên (tr 34-35); Mây (tr 42); Chạm (tr 58); Đêm (tr 66).

Tiểu khúc (tr 76), bài thơ được tác giả lấy đặt tên cho tiêu đề tập thơ là một bài thơ năm chữ ba đoạn. Chắc rằng tác giả đã gửi gắm rất nhiều tâm sự mình khi chọn nó. Tôi cảm nhận ra một chút buồn len nhẹ qua các hình dung ngữ trôi rất chậm, hoang mang thở dài, chiều rơi muộn, tiếng muôn trùng, lời tiễn biệt, cạn lòng, ly nghiêng.

Cạn lòng ly nghiêng thôi chứ không đổ bởi sau đó tác giả đã đi nhặt hồn cỏ hoa rồi thì đổ sao được nữa phải chăng chỉ một không, thời gian nào đó thi sĩ như “Con dế buồn che mặt” thút thít một mình chút thôi rồi lại sa đà với CHỮ lấy chữ làm khuây. Dấu lặng chạm khúc chiều rơi phương ấy thôi. Phải vậy không Thu Dung?

– Nguyễn Hàn Chung
(Viết ngày Giáng Sinh 2022)

• Tây Ban Nha Đón Du Khách Tăng
• Sinh Hoạt Cộng Đồng
• Tội Ác: Heidi Fleiss, Tú Bà Nổi Tiếng Hollywood
• Mỹ Cảnh Báo Bom Trong Đế Giày