Hôm nay,  

Có Nên Dịch Tên Người Tàu Bằng Chữ Hán Việt Trong Tin Tức

24/01/202221:11:00(Xem: 2025)

Ý kiến

chu Nom
Truyện Kiều của Nguyễn Du viết bằng chữ Nôm.

Hôm nay trên báo mạng sôi nổi chuyện giáo sư Toán tên Ngô Bảo Châu của nước Việt Nam trở thành giáo sư của trường đại học Cáp Nhĩ Tân nước Tàu với cái tên Wu Baozu. Tin này tạo nên một vấn đề về chữ nghĩa liên quan đến văn hóa Việt Nam và văn hóa Trung Hoa (Tàu) mà giới truyền thông Việt Nam cần để ý.

 

Chúng ta biết rằng dân tộc Việt Nam đã từng bị nước Tàu đô hộ cả ngàn năm rồi trở thành một nước độc lập vào năm 939 với vị vua Ngô Quyền lập nên triều đại nhà Ngô. Nhưng dù độc lập người Việt Nam vẫn dùng chữ viết là chữ Hán tức chữ Tàu trong văn thư, giấy tờ trong nhiều thế kỷ. Về giọng nói thì dĩ nhiên người Việt Nam khác với người Tàu.

 

Với tinh thần độc lập, người Việt Nam đã tạo nên chữ Nôm, để phân biệt với chữ Hán tức chữ Tàu. Chữ Nôm gồm 2 chữ Hán ghép lại với nhau. Thí dụ như chữ Bách Niên, người Việt Nam gọi là Trăm Năm thì chữ Nôm viết khác. Chữ Hán Việt là Đả Cẩu thì mình gọi là Đánh Chó, chữ Hán viết là Tiểu Tiện thì mình gọi là Đi Đái... Nhưng cái khó khăn nhất là muốn hiểu chữ Nôm thì phải biết chữ Hán.

 

Thi hào Nguyễn Du đã viết hơn ba ngàn câu thơ lục bát trong truyện thơ Đoạn Trường Tân Thanh (còn được gọi là Truyện Kiều) bằng chữ Nôm trở thành tuyệt phẩm của văn học Việt Nam.

 

Thế kỷ thứ 19 chữ Quốc Ngữ do các nhà truyền giáo Tây Phương đặt ra gồm các mẫu tự La Tinh như a,b,c, dựa trên phiên âm giọng nói của người Việt Nam. Thí dụ như người mình gọi TRỜI thì ban đầu chữ Quốc Ngữ viết là Blơi rồi dần dần trở thành chữ TRỜI.

 

Ưu điểm của chữ Quốc Ngữ là dùng dùng ký tự a,b,c để người Việt Nam thoát khỏi vòng ảnh hưởng của chữ Tàu và rất dễ học, dễ phổ biến mau chóng cho mọi người viết và đọc.

 

Thí dụ như Truyện Kiều Nguyễn Du viết bằng chữ Nôm đã được đời sau này chuyển thành chữ Quốc Ngữ để mọi người cùng đọc và thưởng thức : “Trăm năm trong cõi người ta. Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau. Trải qua một cuộc bể dâu. Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”.

 

Trong văn hóa và ngôn ngữ Việt Nam có song song hai luồng chữ nghĩa: Hán Việt và Thuần Việt. Thí dụ người Tàu viết là THIÊN nhưng người mình gọi là TRỜI. Kể thêm vài thí dụ khác như Phụ Mẫu = Cha Mẹ; Tâm Can Tì Phế Thận = Tim Gan Bao Tử, Phổi, Thận; Vu Khống Mạ Lị = Bịa Chuyện Chửi Bới; Kinh Doanh = Buôn Bán, Hỏa Tiễn = Tên Lửa, v.v...

 

Xin bàn về chữ Hán Việt tức là các chữ Hán được phiên âm viết bằng chữ Quốc Ngữ. Thí dụ như Kinh Tế, Quốc Phòng, Quốc Gia, Dân Chủ, Bác Sĩ, Công Nhân... Về mặt học thuật và chuyên môn thì dùng chữ Hán Việt rất nhiều. Thí dụ như Phone Long Distance thì gọi là Điện Thoại Viễn Liên, Inflation = Lạm Phát... Chữ Hán Việt tạo sự trân trọng và gọn thí dụ gọi Luật Sư thay vì Thầy Cãi, Bác Sĩ thay vì Thầy Thuốc, Ca Sĩ thay vì Người Hát... Riêng chữ Bác Sĩ Chuyên Khoa Thần Kinh Tâm Trí thì là Hán Việt mà không thể nào thay thế bằng chữ Thuần Việt được.

 

Về đặt tên cho con cái thì chữ Hán Việt nghe hay hơn, thí dụ như Nguyễn Thị Xuân Hồng, Trần Anh Dũng hay hơn là Nguyễn Thị Ổi, Trần Văn Sáu...

 

 Trong chuyện dịch thuật về cái tên của thành phố hay người thì ngày xưa Việt Nam hay bắt chước chữ Tàu để gọi. Thí dụ như tên nước Pháp, Anh, thủ đô Ba Lê, Luân Đôn, người Ngô Duy Nhĩ Tân Cương tức là Uyghur Shinjang. Riêng các nước như Palestine, Serbia thì bây giờ người Việt giữ nguyên tên mà Âu Châu gọi.

 

Về tên các nhân vật của nước Tàu thì người Việt Nam gọi danh từ Hán Việt như Khổng Tử, Lão Tử, Tần Thủy Hoàng. Tên các tài tử Hồng Kông, Trung Hoa thì nào là Châu Nhuận Phát, Lý Tiểu Long, Phạm Băng Băng. Tên các nhân vật lãnh đạo thì là Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình, Tập Cận Bình, Vương Nghị...

 

Nhiều năm trước, ký giả Bùi Bảo Trúc lúc còn làm việc ở đài VOA- Tiếng Nói Hoa Kỳ, nói với tôi rằng khi ông dịch bản tin Anh Ngữ sang tiếng Việt thì các tên của người Tàu ông phải nhờ đồng nghiệp người Tàu viết ra chữ Tàu rồi từ đó tra tự điển Hán Việt mà viết thành chữ Quốc Ngữ.

 

Điều này làm cho thính giả và độc giả Việt Nam nghe xuôi tai và dễ nhớ tên của nhân vật đó. Nhưng suy nghĩ cho tận tình thì điều này cũng làm cho người Việt Nam có khi lầm tưởng rằng nhân vật đó là người Việt.

 

Có lẽ tới lúc giới làm truyền thông nên để nguyên chữ Tàu để gọi tên nhân vật đó . Thí dụ bộ trưởng ngoại giao Tàu là Wang Yi thay vì Vương Nghị, Phát ngôn viên Ngoại giao Tàu là Hua Chungyin thay vì Hoa Xuân Oánh.

 

Nhiều năm trước, cá nhân tôi khi đi nghe nữ Tây Ban Cầm- Guitarist người gốc Tàu là Yang Xufei trình diễn ở San Jose thì tôi nhờ một khán giả gốc Tàu viết tên cô ấy bằng chữ Tàu rồi sau đó ông bạn học giả cho biết rằng âm Việt Nam là Dương Tuyết Phi. Bây giờ tôi nghĩ lại rằng gọi cái tên đó bằng âm Việt Nam thì dễ nhớ và  cho cảm giác thi vị. Nhưng cuối cùng để làm gì? Thì cứ gọi là Yang Xufei đi như quốc tế đã dùng, việc gì phải tốn công sức nhờ vả người này người nọ.

 

Văn hóa Việt Nam bị ảnh hưởng của văn hóa Tàu vì dân tộc mình đã từng bị đô hộ cả ngàn năm, đó là một sự kiện không thể phủ nhận. So sánh giữa sự tiện lợi cho thính giả và độc giả dễ nghe dễ nhớ và sự nêu cao tinh thần độc lập Việt Nam muốn thoát khỏi tầm ảnh hưởng của  đế quốc Phương Bắc lúc nào cũng muốn xâm lăng và đồng hóa dân tộc mình THÌ chuyện giữ y nguyên chữ viết tên của người Tàu trong tin tức là điều đáng suy gẫm.

 

Cái tên Ngô Bảo Châu của giáo sư Toán nước Việt Nam thì ở nước Tàu có nhiều người tên giống như vậy và họ viết bằng chữ Tàu. Giả sử viết bằng chữ Quốc Ngữ tên  người Tàu đó và đọc theo âm Hán Việt thì cũng là Ngô Bảo Châu. Điều này tạo ra sự lầm lẫn không cần thiết.

 

Bạn là người làm truyền thông; có nên dịch tên người Tàu ra chữ Việt trong bản tin tức?

 

– Trần Củng Sơn

(California, Cuối Năm Tân Sửu

 

Ý kiến bạn đọc
26/01/202211:04:16
Khách
Tôi đồng ý là không nên dịch tên người và tên thành phố địa danh Tàu ra tiếng Việt. Nhiều lúc tôi đọc tên chữ Việt nhưng phải truy ra tên Tàu mới hiểu rõ.
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
18/03/202414:23:00
Một ngày mới bắt đầu với nhiều hoài ước thật đơn sơ mong sao mình và tất cả mọi người có những giây phút thật thảnh thơi an lành trong từng tâm niệm, lời nói và hành động thật nhẹ nhàng bình an, để cho một ngày sống có tràn đầy ý nghĩa, tuy đơn sơ và dễ dàng nhưng cũng không phải dễ như mình nói hay suy nghĩ đâu bạn nhé!
16/03/202409:43:00
Ở Liên Bang Nga, hôm nay, toàn dân đi bầu ông Tổng thống của mình. Dĩ nhiên ông Tổng thống đương nghiệm Poutine sẽ tái đắc cử, và sẽ với số phiếu tối đa, phải 80%. Đó là tiêu chuẩn bất hủ của chế độ độc tài. Nhưng năm nay, khác hơn các năm trước, bầu cử vừa mở cửa, có nhiều nơi, phòng phiếu bị đốt, bị nổ bom, bị phá hoại. Poutine chủ quan cho tổ chức bầu cử ở vùng bị chiếm ở Ukraine bị LHQ phản đối vì vi phạm luật pháp quốc tế...
16/03/202407:57:00
Trước tiên, là xin nói lên niềm vui. Anh bạn trẻ Tâm Nhuận Phúc là học trò của Hòa Thượng Thích Phước Tịnh, một vị thầy từ nhiều thập niên lưu trú như một Thiền khách ở Tu Viện Lộc Uyển thuộc Làng Mai. Vì Thầy Phước Tịnh không có chùa riêng, nên bạn Tâm Nhuận Phúc có nhiều hoạt động khắp nơi, cũng không trụ nơi nào. Có khi bạn hợp tác với Tâm Thường Định Bạch Xuân Phẻ từ Sacramento tới để tổ chức các buổi Thiền Chánh Niệm với các giáo viên, học sinh hay đoàn viên Gia Đình Phật Tử. Có khi bạn hoạt động cùng Giới Trẻ Mây Từ trong các Phật sự, mời quý Tăng Ni mở các buổi thuyết pháp hay Thiền tập ở Quận Cam. Khi thấy cần hỗ trợ Thầy Phước Tịnh giảng dạy về Thiền Tập Thập Mục Ngưu Đồ, bạn trẻ này phổ nhạc liền 10 bài ca chăn trâu cho các buổi thuyết giảng dễ nhớ. Có khi, bạn Tâm Nhuận Phúc tham gia cuộc thi viết về các đề tài Phật giáo trong Giải Hương Sen do Ni Trưởng Thích Nữ Giới Hương tổ chức. Và có khi Tâm Nhuận Phúc cầm đàn guitar tới giúp vui cho bất kỳ nơi nào các Phật tử cần tới.
15/03/202400:00:00
Mái tóc “chameleon” của ông Donald Trump mà báo chí Mỹ bàn tán mới đây làm tôi nghĩ đến một sơ suất của nhà văn Võ Phiến, nhỏ thôi, rất nhỏ, liên quan tới tóc. [1] Đó là việc Võ Phiến nhạo báng nền văn học cách mạng và hiện thực xã hội chủ nghĩa là thứ văn học “thương râu nhớ dép” trong khi nó, thực ra, “thương tóc” hơn là “thương râu”.
05/03/202416:23:00
Thật là ngây thơ khi tin rằng Trump sẽ đánh Tầu giúp Việt Nam trong khi Trump từ chối viện trợ cho Ukraine chống Nga xâm lăng. Về chính trị, Trump chủ trương “Nước Mỹ Trước Hết” (America First), “Chủ Nghĩa Dân Tộc Thiên Chúa Giáo Da Trắng” (White Christian Nationalism), lo chuyện nội bộ, rút nước Mỹ ra khỏi Tổ Chức Hiệp Ước Bắc Đại Tây Dương (North Atlantic Treaty Organization – NATO), mang quân đội trở về Mỹ, không can thiệp vào chuyện thế giới, phục hồi chủ nghĩa không can thiệp (non-intervention) hay còn gọi là chủ nghĩa biệt lập (isolationism) vào thế kỷ XVIII và XIX và thời kỳ tiền Đệ Nhị Thế Chiến.
01/03/202400:00:00
Chuyện chẳng dính dáng gì đến Trump mà lại kết thúc bằng Trump, cái giả định trong hình thức một câu hỏi nhưng cũng kiêm luôn lời đáp, rõ ràng, dứt khoát, và người đối diện chỉ có thể mĩm cười gật đầu, hoàn toàn thuyết phục.Tôi chứng kiến cuộc đối thoại này trong buổi họp mặt tại nhà Nhạc sĩ Hoàng Ngọc-Tuấn. Lan man, câu chuyện chuyển sang vấn đề an ninh mạng và một chuyên viên IT quay sang thổ lộ với tôi lạc thú của nghề: hoàn thiện một chương trình chỉn chu, hoàn hảo cũng sẽ thấy đã, thấy sướng như là hoàn tất một bài thơ, một bài văn đắc ý.
08/02/202407:25:00
Hãy thiền như một kẻ khờ? Vâng, cần phải tế nhị chữ nghĩa, khi nói về chuyện nên thiền như một kẻ khờ. Bởi vì Phật Giáo là con đường trí tuệ, không thể nào có chuyện tu hành theo một kiểu khờ khạo, ngu ngơ. Hẳn nhiên phải là có ý nghĩa ẩn mật, khi nhiều Thiền sư tự nhận là kẻ ngu, kẻ khờ, mặc dù quý ngài rất là uyên bác kinh điển. Và, ngay cả trong thời Đức Phật sinh tiền, vẫn có những kẻ ngu khờ chứng quả A la hán để giải thoát.
03/02/202404:59:00
Chúng ta thường nghe dặn dò rằng, hãy tu đi, đừng nói nhiều, đừng lý luận nhiều, đừng dựa vào chữ nghĩa biện biệt sẽ dễ loạn tâm, hãy ngồi xuống hít thở, hãy ngồi xuống quán sát tâm mình, hãy ngồi thiền, hãy đi bộ thiền, và vân vân. Những lời dặn dò đó không sai. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp, trong kinh ghi rằng, lý luận biện biệt về Chánh pháp sẽ có thể dẫn tới giải thoát, có thể dẫn tới có thể tới thánh quả Bất Lai (A na hàm), chỉ nhờ thuần nghe lý luận và để tâm mình tập theo lý luận đó. Kinh ghi rằng ngay cả khi nằm giường bệnh, đau đớn toàn thân trong giờ cận tử, không thể tập gì được hết, nhưng khi được nghe lý luận biện biệt về Chánh pháp sẽ sinh về cõi trời Đâu suất thiên để học đạo tiếp.
02/02/202400:00:00
Trong cuộc sống, luôn có thiện và ác. Thiện và ác có mặt ở mọi nơi. Kể cả trong mỗi một con người. “Hướng thiện” là cái đích mà con người luôn cố gắng học hỏi, uốn nắn, tập tành cho được hoàn hảo hơn. Thế giới sẽ tốt đẹp hơn nếu người tốt nhiều hơn kẻ ác. Vào khoảng 6 giờ 35 phút sáng sớm ngày thứ Bảy, 07 tháng 10, 2023, quân khủng bố Hamas từ Dải Gaza mở một cuộc tấn công hỗn hợp bất ngờ, sử dụng hàng ngàn hỏa tiễn bắn tới tấp vào các thành phố Do Thái, ngay cả Tel Aviv và Jerusalem, đồng thời mở nhiều cuộc tấn công cùng lúc bằng đường bộ, từ biển và trên không, đa số nhắm vào các vùng kinh tế Kibuutz nằm gần Gaza, phía Nam Do Thái, gồm chừng 20 thị trấn và doanh trại quân đội.
02/02/202400:00:00
Tình trạng phân cực chính trị giữa hai Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đã tồn tại từ lâu, nhưng chưa bao giờ biểu hiện mâu thuẫn và căng thẳng như hiện nay. Sau cuộc bầu cử năm 2020, bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022 và trước thềm cuộc tổng tuyển cử đặc biệt ngày 5 tháng 11 năm 2024, mọi người có thể thấy nước Mỹ có sự phân cực chính trị và sự chia rẽ rõ rệt.