BÙI THỊ XUÂN
(1752 – 1802)
.
Bùi Thị Xuân quê phủ Tây Sơn, Bình Định. Bà là vợ danh tướng Trần Quang Diệu, cha là Bùi Đắc Chí, chú là Bùi Đắc Tuyên, cô là Hoàng hậu (Bùi Thị Nhạn) của vua Quang Trung. Bà là nữ tướng Tây Sơn, nổi danh sử dụng song kiếm.
.
Năm 1771, bà cùng chồng là Trần Quang Diệu tham gia khởi nghĩa Tây Sơn. Năm 1789, bà là Nữ Đô đốc chỉ huy quân Tây Sơn đánh quân Thanh xâm lược ở trận Ngọc Hồi.
Đến khi Tây Sơn bị thua dồn dập, Phú Xuân rơi vào tay Nguyễn Ánh, bà phò vua Cảnh Thịnh chạy ra Nghệ An, chỉ huy 5.000 quân chống ác liệt với quân chúa Nguyễn ở lũy Trấn Ninh (Quảng Bình). Tháng 2-1802, quân Nguyễn Ánh vượt qua sông Nhật Lệ (Quảng Bình), đánh bại đội quân phòng ngự của Tây Sơn. Trần Quang Diệu và Võ Văn Dũng bỏ Qui Nhơn, băng qua Thượng Đạo ra miền Tây Nghệ An. Hai vợ chồng bà gặp ở đấy, đem quân Tây Sơn đến huyện Thanh Chương thì bị quân Nguyễn Ánh bắt giải về Phú Xuân.
.
Tháng 7 năm 1802, Vua Gia Long cho hành hình bà và con gái bà là Trần Bích Xuân rất dã man, theo lời giáo sĩ De La Bissachère là người có mặt lúc đó, đã miêu tả cái chết lẫm liệt của bà: “Thấy voi từ từ tiến đến, con gái bà nhìn mẹ, kêu thất thanh. Bà Xuân nghiêm mặt trách: Con phải chết anh dũng để xứng đáng là con của ta! Bà Bùi Thị Xuân không hề biến đổi sắc mặt, tiến trước đầu voi một cách bình tĩnh. Mấy tên lính thét la om sòm, bảo bà quỳ xuống, nhưng bà vẫn thản nhiên bước tới. Voi sợ lùi lại, bọn lính phải lấy giáo nhọn thọc vào đùi voi, con vật mới lấy vòi quặp bà tung lên trời”.
Hiện nay tại dãy gò Xuân Hòa, còn di tích bà tập đàn voi chiến, mặc dù dân chúng đã phá vỡ làm ruộng.
.
Cảm mộ: Bà Bùi Thị Xuân
.
Bùi Thị Xuân, khí khái sắt son!
Anh thư dũng lược, giúp Tây Sơn
Pháp trường lẫm liệt, kinh trời đất
Nữ tướng trung trinh, tiết nghĩa tròn!
.
Nguyễn Lộc Yên
.
.
1. Ngài tìm những tài liệu về vua Quang Trung ô nhục cha chú của vua Gia Long ở đâu? Đừng nói là ở gia phả triều Nguyễn.
2. Công trình khai phá miền Nam không đủ đền bù 100 năm đô hộ của người Pháp.
3. Sự trả thù của vua Gia Long phản ảnh 1 bạo chúa mà hậu quả là xuống địa ngục, cũng giống như HCM, Mao hay Stalin ....luôn luôn ôm sự hận thù đến mức cuồng bạo ác.
Tôi cũng họ Trần, cũng có cái ghi nhận khách quan như ngài vậy. Cám ơn.
Con cháu Hoàng Tộc nhà Nguyễn nên tụng kinh sám hối mỗi ngày may ra tên Nguyễn Ánh được ân sá lên tầng 17 địa ngục.
Trân trọng