Cha Tôi

Nguyễn Ninh Thuận
(Trích Hồi Ký “Mảnh Đời Của Minh”)

Từ thuở nhỏ, Minh có tính hời hợt, nhưng lại thích se sua, đua đòi. Minh là con út trong gia đình, nên nàng được cha mẹ rất nuông chiều, nàng muốn gì được nấy. Các chị lớn cũng hết sức cưng yêu, bao bọc chở che… Nàng được ưu tiên cắp sách đến trường, trong khi các anh chị thì phải lo tảo tần buôn bán, tìm kế sinh nhai nuôi sống gia đình trong khi gia đình xuống dốc vì thời thế, chiến tranh loạn lạc...

Minh học tiểu học ở quê nhà từ lớp năm đến lớp nhì. Với tuổi trẻ hồn nhiên, Minh sống thật vô tư, ngày ngày chỉ biết có ăn học và nô đùa với bè bạn mà thôi! Minh là Oanh Vũ của gia đình Phật tử địa phương…

Nhà Minh ở cạnh chợ nên rất tiện lợi trong việc mua bán. Chợ nằm cạnh con sông nhỏ đầy thơ mộng, uốn khúc bao bọc gần hết nửa làng, hơn nửa làng còn lại là đồi núi chập chùng…Nơi đây là nghĩa địa dành cho người dân địa phương. Có những ngôi mộ với nhà mồ to lớn, bia đá sừng sững. Bên cạnh đó là những nấm mộ chỉ là những ụ đất nhỏ bé thấp lè tè. Nhìn vào đó, người ta dễ dàng đoán biết được thân nhân của những nấm mộ kia thuộc thành phần nào trong xã hội; giàu sang hay nghèo khổ…

Có những buổi chiều tà, mặt trời gần khuất núi, những dải nắng thoi thóp cố gượng dậy, Minh hay rủ cô bạn cùng dãy phố đi lên đồi để dạo chơi và hái hoa. Vào mùa sim chín, tụi Minh thường rủ nhau đi sớm hơn để còn rong chơi trên đồi núi dễ thương, nhiều kỷ niệm… Hai đứa lúi húi vạch từng bụi sim, tìm hái những trái chín mọng đưa vào miệng, sung sướng nhai với tiếng cười rộn rã. Quả sim ngọt lịm, ăn nhiều làm cho lưỡi và răng trong miệng nhuộm màu tím rịm của sim. Ăn không hết, tụi Minh cất vào túi mang về nhà sau này ăn tiếp.

Trên đường về, Minh gặp từng nhóm trẻ mục đồng năm ba đứa, miệng chúng nghêu ngao hát, lùa trâu về chuồng… Minh rất sợ những con trâu với hai cái sừng cong cong và nhọn hoắt. Minh tưởng tượng, với hai cái sừng này húc vào người thì có nước nát bấy thân xác. Chợt Minh rùng mình cho cái ý tưởng không may của mình mới nghĩ đến… nàng vội nắm tay cô bạn ù té chạy một mạch về nhà mệt ngất ngư, thở không muốn ra hơi.

Những sáng thứ Bảy, Chúa nhật được nghỉ học. Minh viện cớ này, cớ nọ..., nàng rủ bạn lên núi để nhìn ngắm quê hương xinh đẹp trong buổi bình minh. Sau một đêm dài yên nghỉ, mặt trời bắt đầu ló dạng. Những tia sáng ban mai, hình như đang nhảy múa trên cành cây ngọn cỏ. Những giọt sương đêm còn đọng lại, dưới ánh nắng mặt trời như những hạt kim cương lấp lánh trông rất nên thơ, đẹp mắt. Cả một rừng hoa dại bừng tỉnh sau một giấc ngủ dài đầy mộng mơ. Tất cả như cố đua nhau khoe hương, khoe sắc. Cây hoa ngũ sắc càng rực rỡ hơn sau một đêm tắm sương thỏa thích. Xa xa từng bụi lau cũng cố chen chân khoe màu trắng ngà với hoa lá. Từng đàn bướm đủ màu, bay lượn xung quanh những cánh hoa rực rỡ muôn màu & đồi núi xanh thẳm chập chùng…cả một khung cảnh xinh đẹp & nên thơ làm Minh như sống trong cảnh thần tiên đầy mộng mơ…

Khi còn trai tráng & thời trung niên, Ba Minh nắm giữ sổ sách ruộng nương, chấm công, coi chi thu trong gia đình…rồi Ba thu hoạch lúa má, tiền bạc của các tá điền đem giao nộp, vì ông Nội Minh là một Bá Hộ giàu có tiếng ở vùng quê Mỹ Chánh… Khi về già, Ba Minh là một tín đồ rất ngoan đạo. Đêm đêm, người tụng kinh, gõ mõ tại gia. Người rất hiền lành và không bao giờ động tới móng tay bất cứ việc nặng hay nhẹ trong nhà. Cuộc sống của gia đình hoàn toàn do ba người chị của Minh tảo tần lo liệu tất cả. Ngày ngày, ba của Minh chỉ biết đi chùa lễ Phật, thỉnh thoảng đi nhóm họp, và lo việc cúng tế ở trong làng…Nhớ khi ông nội của Minh…

....Là một bá hộ cả vùng, giàu sang phú quí có thừa. Tiền bạc, lúa gạo các tá điền mang nộp, phải lấy an xúc lúa mà đong, không đếm xuể. Nhà ngói mấy dãy, người ăn kẻ ở ra vào tấp nập. Kẻ ra, người vào nhờ cậy, vay mượn đông đảo... Nhưng ông nội Minh phải lòng một bà giúp việc trẻ đẹp. Ông lập ra thêm một cơ ngơi mới. Bà nội Minh lại rất hiền lành, tâm của bà như một vị tu hành, bà luôn giúp kẻ khốn cùng trong làng xóm. Đến mùa lụt lội, bà cho người chèo thuyền đi phân phát thực phẩm cho người nghèo đói. Bà nội ghẻ rắp tâm bòn rút của cải...Tiền bạc lần lần không cánh mà bay sang nhà bà nội ghẻ hết sạch. Bốn cô chú con bà nội ghẻ lần lượt được đưa vào Huế ăn học, xây dựng cơ ngơi. Họ lớn lên, lần lượt lấy vợ gả chồng, giàu sang phú quí.

Ba của Minh được phong hàm Cửu phẩm thời nhà Nguyễn. Ba được dân làng rất kính trọng, ăn trên ngồi trước trong đình đám hội hè. Ba Minh phải ở lại quê nhà trông coi ruộng nương, và lo phần hương hỏa. Rồi chính sách “Người cày có ruộng” ra đời, ruộng vườn phải giao lại cho tá điền, nhà chỉ còn lại một ít. Ba Minh không thể trực tiếp làm ruộng được, người cho người ta làm rẻ. Huê lợi thu vào ngày càng ít ỏi. Gia đình ngày càng lâm vào khánh kiệt. Rồi thì ruộng vườn, nhà cửa tan hoang trong thời kỳ Tây đô hộ nước ta và càng khốc liệt hơn khi cuộc chiến xảy ra giữa hai miền Nam Bắc thật ác liệt. Minh nghe chị Hường kể lại:

- Có khi gia đình mình không còn gạo nấu, tất cả phải ăn khoai sắn trừ cơm, đôi lúc bị say vì sắn độc.Những lúc ấy, mấy chú còn giàu sang, không một ai có lòng giúp đỡ ba mẹ Minh trong cảnh đói nghèo này! Nhớ lại thuở gia đình ba mẹ Minh còn giàu sang phú quí, lắm anh em bà con bè bạn lui tới nườm nượp để nhờ vả, hỏi mượn. Nay thấy gia cảnh ba mẹ Minh đã quá nghèo nàn, không còn gạo nấu thì họ lại lánh xa như không hề quen biết, kể cả anh chị em ruột thịt...

Ba Minh rất hiền, làng trên xóm dưới, ai ai cũng đều thương yêu và quí mến. Ba ký cóp tiền bạc, cất dấu không dám tiêu xài để lo cúng kỵ, quan hôn tang tế trong thân tộc họ hàng... Ngoài ra khi Minh học ở Đồng Khánh Huế về thăm nhà, khóc lóc với mẹ đòi tiền để chi tiêu rộng rãi... thì Ba Minh lấy từng đồng bạc được xếp hẳn hoi dúi cho con gái út với ánh mặt ái ngại thương xót...

Minh được đi học là cả một sự hy sinh thật to lớn vô cùng của gia đình ba mẹ. Bù lại, Minh học rất khá, hàng tháng đều mang về trình ba mẹ bằng khen hoặc bằng danh dự. Ba đã cất kỹ trong tủ áo. Lâu lâu ba mang ra khoe với bà con hàng xóm đến thăm với vẻ hãnh diện. Dù là còn non dại, nhưng Minh nguyện đem hết tâm trí ra học và chỉ biết có học mà thôi, với ý nguyện mong đền đáp một phần nào công ơn bao la Trời biển của cha mẹ và anh chị đã hết lòng nuôi Minh ăn học.

Tuy gia đình Minh xuống dốc, nhưng Ba Minh không biết cầm cây cuốc làm vườn, mà chỉ thuê người có sức lực về làm thay để trồng những cây như: Lá Chè xanh, Đậu, Mè, Bắp, Chuối, Mít, Mía, Ổi, Mãng Cầu Xiêm… dưới sự chỉ đạo của Người. Gia đình Minh có hai nhà, một nhà ở trên chợ mua bán bánh mứt độ nhật qua ngày và một nhà cuối làng trồng cây trái. Ngoài ra có hai mảnh vườn cho người ta làm nhà ở giữ vườn tược, cây trái có sẵn. Họ có thể trồng trọt cây theo mùa mà họ thích để thu nhập hoa màu…Khi có thu hoạch cây trái có sẵn, thì ba má Minh đến cắt những quầy chuối về dú chín, hái cam quít…bán lấy tiền để lo giỗ chạp cúng tế, vì Ba Minh giữ phần hương hỏa trong gia tộc…đó là những việc không có tên, nhưng cũng bận rộn tối ngày… Tuy vậy trước Tết vài ba tháng, ba cũng cố trồng một ít bông Vạn Thọ, hoa Mào Gà trước & xung quanh nhà, tỉa cây Mai, hoa Hải Đường… cho rộn ràng không khí Tết. Ngoài ra Ba Minh hay lo chiết những cây Cam, Quít, Bưởi để khu vườn được thay thế những cây già nua, trái nhỏ… Ba Minh rất siêng việc cúng tế ở Làng, Họ, Chùa Miều… Ba lại là con trai trưởng trong gia đình bề thế nên Người mãi mê lo tu bổ mồ mả trong gia tộc và thường xuyên cúng bái những thân nhân họ hàng đã khuất mặt…

Minh nhớ lại khi còn bé, mỗi khi cúng tế trong đình làng, hay đền thờ Họ Nguyễn, Ba Minh với chức cửu phẩm đã mặc áo thụng xanh, đội mũ cánh chuồn, chấp tay đứng trong chiếu hoa quỳ lạy theo tiếng chiên trống… “hưng, bái, cúc cung bái, quỳ…” vẫn còn bên tai Minh mãi mãi…. Khi dự tịệc đình đám trong làng xóm, họ hàng…Ba lại ngồi trên với các vị hương lão chức sắc… Mỗi hàng năm trong lễ giao thừa vào sáng Mồng Một Tết, Ba Minh trong bộ áo dài đen, khăn đống, đứng trước bàn thờ Tổ Tiên, với khói hương trầm nghi ngút, ánh bạch lạp bập bùng… Người đang lâm râm khấn nguyện… Minh còn ngái ngủ nhìn hình bóng Ba chập chờn trước mắt như một bức tranh thủy mạc…mà thương chi lạ! Trên bàn thờ với mâm cỗ chay, bánh mứt, hoa quả tinh khiết, nước trà thơm ngát tỏa khắp cả ngôi nhà. Không khí như trầm hẳn xuống với khí trời hơi lành lạnh đượm đầy vẻ trang nghiêm. Vườn nhà Minh rất rộng được bao quanh bởi luỹ tre xanh tươi kẻo kẹt và ao đào quanh nhà đầy nước vì là mùa mưa, nên tiếng côn trùng, ểnh ương kêu vang, như một khúc nhạc hòa tấu bản nhạc của làng quê mãi mãi trong ký ức Minh & hình ảnh cha mẹ nay đã khuất núi sống mãi trong tâm tư, trí óc Minh không bao giờ phai nhòa… Đó là một kỷ niệm khó quên, một mớ hành trang trong cuộc sống mà Minh trân quý hơn bạc tiền và những thứ quí hiếm trên cõi đời ô trọc này!…

“Còn Cha gót đỏ như son,
Không Cha không Mẹ như đờn đứt dây.”

Ca dao tục ngữ chẳng sai,
Mồ côi cha mẹ đêm ngày nhớ thương…
Cha tôi rất đổi hiền lương,
Giữ nhân, giữ nghĩa, hay thương dân nghèo…
Nhớ ngày có lắm người theo
Của tiền đầy ắp, kẻ vào người ra…
Gặp thời đất nước can qua,
Chiến tranh khủng khiếp, cửa nhà nát tan…
Buồn đời, danh lợi chẳng màng,
Ngày đêm kinh đệ, xóm làng chăm lo…
Vợ con hôm sớm nhỏ to
Bán buôn tần tảo, ấm no qua ngày.
Nhờ Người tạo đức lâu dài,
Ngày nay con cháu thành tài vinh quang…
Niết bàn, cha mẹ rỡ ràng,
Nhớ Cha, con cái hai hàng lệ rơi…

Ninh Thuận Nguyễn

• David Douglas Người Nước Ngoài Đau Đớn Gọi "Việt Nam Tôi Đâu".
• Mỹ: Chính Iran Đã Quấy Động Phá Iraq
• Tương Lai Sẽ Là Xe Hơi Thông Minh
• Mỹ Ra Luật Chống TC Xâm Lược