Hôm nay,  

Y Khoa Phòng Ngừa Thay Đổi: Chích Ngừa Người Lớn 2009

25/04/200900:00:00(Xem: 8130)
Y Khoa Phòng Ngừa Thay Đổi: Chích Ngừa Người Lớn 2009
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô
Đây là tường trình một số thay đổi chích ngừa năm nay (2009) cho người lớn. Thay dổi theo quyết định của sở Y tế CDC Hoa Kỳ. Một số các hội y sĩ như Hội Y Sĩ Y Khoa Gia Đình Hoa Kỳ, Hội Y Sĩ Nội Khoa, Hôi Y sĩ Chuyên Khoa Sản Phụ Khoa, cũng đều đồng ý như vậy.
1) Chủng ngừa phong đòn gánh, ngừa bạch hầu, và ho gà (Acellular Pertussis) cho thuốc Td/Tdap sẽ thay thế cho thuốc chủng đơn Td cho người lớn tuổi từ 19 tơí 64 đã dùng trước đây. Trường hợp nếu người lớn chưa chắc đã chích ngừa hay chưa chích ngừa đủ phong đòn gánh, bạch hầu, thì bây giờ nên chích ngừa cả 3 loại bệnh kể trên ngay từ đầu. Chích từ đầu bao gồm thuốc chủng phong đòn gánh và bạch hầu chia làm hai mũi đầu cách nhau 4 tuần rồi liều thứ 3 khoảng 6 tới 12 tháng sau mũi chích thứ 2. Tuy hiên thuốc chủng Tdap có thể có thể chích thay thế một trong 3 mũi td (phong đòn gánh và bạch hầu) trong loạt đầu 3 mũi. Chủng thêm mũi bổ xung ngừa phong đòn gánh và bạch hầu sau khi đã chích đủ 3 mũi ban đầu ít ra là 10 năm hay hơn 10 năm trước đây. Dùng Tdap hay Td tùy theo từng trường hợp.
2) Chủng ngừa Siêu vi trùng Human Papillomavirus (HPV) được CDC khuyên có thể chủng cho tất cả phụ nữ từ tuổi 11 tới 26 (theo CDC thì có thể bắt đầu từ tuổi). Dù có tiền sử bị bệnh mụn cóc mọc ở cơ quan sinh dục, thử nghiệm cổ tử cung Papanicolaou bất bình thường, hay thử nghiệm DNA cho siêu vi dương tính cũng chưa phải là bị nhiễm toàn thể mọi thể loại siêu vi HPV, nên vẫn có thể chủng ngừa HPV. Nhưng lý tưởng nhất vẫn là chích ngừa HPV cho những ai chưa bị bị HPV qua ngả tình dục. Phụ nữ tình dục nên được chích ngừa HPV ở những tuổi kể trên. Phụ nữ tình dục chưa bị nhiễm một trong 4 loại HPV sẽ được lợi ích rất nhiều khi chích ngừa HPV. Tuy nhiên lợi ích chích ngừa sẽ kém hơn nếu phụ nữ đã từng bị nhiễm một trong 4 siêu vi trùng HPV. Phải chích cho đủ liều tức là chích 3 lần. Mũi thứ 2 chích 2 tháng sau mũi thứ nhất và mũi thứ 3 sẽ chích 6 tháng sau mũi thứ nhất.
3) Chích ngừa Trái Rạ (Varicella): Người lớn chưa có miễn dịch trái rạ nên chích ngừa 2 mũi phòng trái rạ (single-antigen varicella vaccine), nếu chưa bao giờ chích ngừa trái rạ hay trước đây mơí chích 1 mũi thì bây giờ phải chích mũi thứ 2. Nhưng nếu ví lý do nào đó không thể chích được thì nên bàn luận vơí bác sĩ.
4) Chủng Ngừa Bệnh Giời Leo (Shingles). Người già 60 tuổi hay cao hơn 60 tuổi nên chích một mũi thuốc giời leo dú đã từng bị bệnh giời leo hay chưa bao giời bị bệnh giời leo. Bệnh nhân bị những bệnh kinh niên cũng nên chích ngừa giời leo chỉ trừ trường hợp không thể chích thuốc chủng ngừa giời leo.
5) Chủng ngừa Bệnh Sởi, Quai Bị và Bệnh Sởi Đức (Measles, Mumps, Rubella (MMR). Thường thì những ai sinh trước 1957 coi là đã miễn dịch bệnh giời leo. Những ai sinh năm 1957 hay sau 1957 thì nên chích ngừa một mũi hay nhiều hơn một mũi thuốc ngừa MMR chỉ trừ trường hợp vì bị loại bệnh không thể chích ngừa MMR, hoặc đã từng chích một mũi hay hơn một mũi ngừa MMR, đã từng bị sởi, hoặc thử nghiệm cho biết đã miễn nhiễm bệnh sởi.
6) Chích ngừa Cúm. Bệnh nhân cần chích ngừa cúm khi bị những bệnh sau đây: bệnh kinh niên tim mạch hay bệnh phổi, kể cả suyễn, bệnh biến dưỡng kinh niên như tiểu đường (diabetes mellitus), bệnh thận, hay suy gan, bệnh sắc tố máu (hemoglobinophathies), hay tình trạng yếu miễn dịch (do thuốc hay nhiễm bệnh HIV hay bất cứ trong trường hợp bị hư chức năng phổi như, do chất nhờn trong phổi (đàm), chấn thương tủy sống, bị cơn kinh phong hay bệnh rối loạn thần kinh và bắp thịt; và có thai trong mùa cúm. Cúm tăng nguy cơ nhiễm trùng vì bệnh nhân bị thiếu lá lách. Những trường hợp khác cần chích ngừa cúm như nhân viên đang làm việc trong các cơ quan y tế, những ai phải chăm sóc trẻ em dưới 5 tuổi. Những trường hợp khác cần chích ngừa cúm như bệnh nhân trong viện dưỡng lão, những người đang chăm sóc bệnh nhân bị bệnh kinh niên hay viện dưỡng lão, những người dễ truyền nhiễm cúm, người trên 65 tuổi, hay bất cứ ởi tuổi tác nào bị bệnh nặng.
Chuyên viên y tế sẵn sàng chích ngừa cúm cho bất cứ ai muốn phòng cúm.
Người lớn còn khỏe mạnh, đàn bà không có thai, người lớn dưới 50 tuổi, không bị nguy cơ bệnh tật nguy hiểm gì, không liên hệ vơí những bệnh nhân yếu miễn dịch phải nằm trong những bệnh viện đặc biệt, có thể dùng thuốc ngừa cúm qua ngả hít vào mũi, những loại thuốc phòng cúm như Flumist hay những thuốc giảm tác dụng cúm (inactivated vaccine).

7) Chích Ngừa Bệnh Sưng Viêm Phổi Pneumococcal Polysaccharide (PPSV). Cần chích ngừa sưng viêm phổi trong những trường hợp sau đây: Bệnh phổi kinh niên kể cả suyễn, bệnh tim mạch kinh niên, bệnh tiểu đường, bệnh gan kinh niên, chai gan, bệnh nhân ghiền rượu kinh niên, bệnh nhân bị suy thận kinh niên hay bị hội chứng hư thận (nephrotic syndrome), bệnh nhân không còn lá lách, bệnh nhân bị yếu miễn dịch, bệnh nhân bị điếc tai cần gắn máy nghe vào ốc tai (cochlea), hay bệnh nhân bị nước tủy sống nhỉ ra ngoài (celebrospinal fluid leaks). Những bệnh nhân bị nhiễm HIV cũng cần chích ngừa viêm sưng phổi. Những người sau đây cũng cần chích ngừa viêm sưng phổi như bệnh nhân nằm trong viện dưỡng lão hay những người hút thuốc lá. Cứ 5 năm lại có thể chích ngừa sưng phổi lại cho những bệnh nhân bị suy thận kinh niên hay bị hội chứng hư thận nephrotic syndrome, những bệnh nhân không còn lá lách, hay những bệnh nhân bị suy yếu miễn dịch. Đối vơí bệnh nhân 65 tuổi hay hơn 65 tuổi sẽ chích một mũi ngừa sưng viêm phổi khi đã chích ngừa sưng phổi 5 năm về trước hay hơn 5 năm về trước hoặc chưa tới tuổi 65 đã muốn chích ngừa sưng phổi.
8) Chích ngừa viêm gan A cho bệnh nhân bị suy gan kinh niên hay đang điều trị bằng thuốc ngừa bệnh chảy máu (clotting factor concentrates). Chích ngừa viêm gan A cho những người đồng tính luyến ái hoặc thích dùng ma túy, cho những ai làm việc trong môi trường có bệnh viêm gan A, hay trong phòng thí nghiệm nghiên cứu siêu vi trùng viêm gan A. Cũng nên chích ngừa viêm gan A cho những du khách tơí những vùng có bệnh truyền nhiễm viêm gan A. Ngoài ra, ai muốn chích ngừa viêm gan A thì đều có thể chích được.
Thường có thể chích 2 mũi thuốc ngừa viêm gan A (Havrix®): lần đầu chích một lần và lần thứ 2 khoảng 6-12 tháng sau. Cũng có thể chích thuốc Vaqta® lần đầu tiên và 6 tới 18 tháng sau, lần thứ hai. Trong trường hợp muốn chích ngừa viêm gan A và B hỗn hợp (Twinrix®), thì có thể chích 3 mũi, lần đầu, lần thứ 2 tháng sau và lần thứ 3, sáu (6) tháng sau nữa. Nếu chích theo chương trình 4 mũi thì chích ngày đầu, ngày thứ 7, rồi ngày thứ 21 hay 30, rồi sau đó bồi thêm (booster) một mũi khoảng 12 tháng sau.
9) Chích ngừa viêm gan B cho những bệnh nhân trong thời kỳ suy thận cuối cùng kể cả bệnh nhân phải lọc thận, bệnh nhân bị nhiễm HIV, hay bệnh nhân đang bị viêm gan kinh niên. Cần chích ngừa viêm gan B cho những người làm việc trong môi trường bắt buộc phải tiếp súc vơí bệnh nhân bị viêm gan B, những người làm công việc tiếp xúc máu bệnh nhân, tiếp xúc chất dịch từ cơ thể bệnh nhân có nguy cơ nhiễm siêu vi trùng viêm gan B. Những người luyến ái tình dục vơí nhiều người 6 tháng trước đây, những đang muốn truy tầm bệnh phong tình cho mình, những ai dùng thuốc ma tuý, hay thích đồng tính luyến ái. Cũng chích ngừa viêm gan cho những ai sống chung trong gia đình có người bị viêm gan B, những người làm việc trong viện bệnh nhân tật nguyền, khách du lịch những quốc gia dễ bị truyền nhiễm viêm gan B.
Ai muốn chích ngừa viêm gan B cũng có thể được chích ngừa viêm gan B
Có thể chích ngừa viêm gan B cho những người làm việc trong trung tâm điều trị bệnh truyền nhiễm tình dục, trung tâm thử nghiệm hay điều trị HIV, trung tâm điều trị hay phòng ngừa nạn ghiền ma túy, trung tâm điều trị đang chích thuốc ghiền ma túy hay đồng tình luyến ái, tù nhân, những trung tâm điều trị giai đoạn suy thận cuối cùng hay đang phải lọc máu suy thận, trong những trung tâm nuôi dưỡng bệnh nhân ở ngoài bệnh viện hay trung tâm chữa bệnh tật nguyền.
10) Chích ngừa Viêm Màng Não cho những bệnh nhân không có lá lách, hay giai đoạn suy yếu miễn dịch cuối cùng. Chích ngừa viêm màng não cho sinh viên trong đại học xá, cho các chuyên viên vi trùng học đang nghiên cứu vi trùng Neisseria meningitides, chuyên viên tuyển binh lính, hay cho những người du lịch tơí những nước (hay đang sống trong những nước) có dịch viêm màng óc. Chích thuốc ngừa viêm màng óc (meningococcal conjugate vaccine, MCV) cho người lớn 55 tuổi hay cho người dưới 55 tuổi. Cần chích thêm một mũi ngừa viêm màng óc cho những người trước đây đã từng chích ngừa viêm màng óc rồi nhưng bây giờ vẫn còn sống trong môi trường có nguy cơ bị viêm màng óc.
11) Chủng Haemophilus Influenza Type B (Hib) thường không chích cho trẻ em 5 tuổi hay lớn hơn 5 tuổi (tức là chỉ chích cho trẻ em dưới 5 tuổi). Vì hiện nay chưa có kết quả thử nghiệm dùng thuốc chủng Hib cho trẻ em trên 5 tuổi hay cho người lớn. Tuy nhiên, bệnh nhân bị bệnh thiếu máu sickle cell diseases, ung thư máu, hay HIV hay không còn lá lách sau khi giải phẫu, có thể chích một mũi Hib. Haemophilus Influenzae Type B là một loại vi trùng gây bệnh viêm tiểu thiệt (epiglottitis), viêm sưng phổi nặng, và viêm màng óc. Xin vào http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/acip-list.htmđể biết thêm chi tiết lịch trình chủng ngừa mới năm 2009 cho người lớn.
Bs Trần Mạnh Ngô, E-mail: nmtran@hotmail.com; Xin mời ghé thăm Y Dược Ngày Nay, www.yduocngaynay, một Trang Web Y Khoa của người Việt viết cho người Việt

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Rụng tóc (alopecia) thường xảy ra trên da đầu, nhưng cũng có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào trên cơ thể. Rụng tóc là một tình trạng phổ biến và không phải là vấn đề đáng lo ngại. Ở Úc, khoảng một nửa đàn ông ở độ tuổi 50 thường có dấu hiệu hói đầu, và hơn 1/4 phụ nữ trong cùng độ tuổi cho biết tóc họ bị thưa đi. Thường thì vấn đề này là do di truyền. Nếu thấy mình đang bị rụng tóc và đang lo lắng về điều đó, quý vị nên đi khám hoặc hỏi ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán trước khi thử bất kỳ phương pháp điều trị nào. Rất nhiều sản phẩm được quảng cáo là có khả năng đảo ngược tình trạng rụng tóc, nhưng lại có rất ít sản phẩm đã được kiểm nghiệm khoa học về hiệu quả.
Hàm răng của bệnh nhân có vẻ như được chăm sóc khá tốt, nhưng nha sĩ James Mancini, giám đốc lâm sàng của Trung Tâm Nha Khoa Meadville ở Pennsylvania, cảm thấy phần nướu có vấn đề. Tình cờ, Mancini có quen biết với bác sĩ của bệnh nhân đó nên đã liên lạc để chia sẻ sự lo ngại – và rồi họ ‘lần’ ra bệnh thật! Mancini cho biết: “Thực ra, Bob mắc bệnh ung thư bạch cầu (leukemia). Dù ông ấy không thấy mệt mỏi hay có các triệu chứng khác, nhưng vấn đề xuất hiện ở phần răng miệng. Khi bác sĩ của Bob biết được tình trạng, Bob đã được điều trị ngay lập tức.”
Thời nay, nhiều người thường bị đau cổ vai gáy, lại còn kèm theo cả đau đầu. Nỗi đau này có thể gây ra thêm nỗi đau khác, không chỉ về mặt vật lý mà còn về mặt tâm sinh lý. Xét về mặt sinh lý, ngày càng có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng những cơn đau ở cổ thường khiến cho người ta bị thêm chứng đau đầu. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí The Journal of Headache and Pain là nghiên cứu đầu tiên cung cấp những dấu hiệu khách quan về sự liên quan của cơ bắp với tình trạng đau nhức đầu.
Một nghiên cứu mới cho thấy thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng và hiệu suất làm việc trong ngày, mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA Network Open, so với những người ngủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày, những người ngủ ít hơn 6 tiếng/ngày có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn khi về già.
Khi nói đến việc giữ cho xương khỏe mạnh, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến vitamin D, chất dinh dưỡng giúp cơ thể hấp thụ lượng canxi cần thiết để giúp cho bộ xương chắc khỏe. Nhưng dù rằng vitamin D đúng là một chất dinh dưỡng thiết yếu, trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy tầm quan trọng của các loại vitamin khác trong việc chống gãy xương (fractures) và bệnh loãng xương, hay bệnh xương xốp (osteoporosis).
Không thể nhìn thấy bằng mắt thường, không có mùi và cũng chẳng có vị, những lượng nhỏ chì (lead) hiện diện trong các vật dụng mà chúng ta sử dụng hàng ngày, trong nhà chúng ta ở, và cả trong nước chúng ta uống. Thậm chí, chì còn xuất hiện trong các bình nước tái sử dụng, như việc phát hiện ra chì trong đáy ly Stanley. Vụ việc đã làm dấy lên nhiều tranh cãi và khơi dậy sự chú ý của người tiêu dùng đối với một vấn đề đã tồn tại từ rất lâu.
Hôm cuối tháng Hai vừa qua, Tòa Tối cao của bang Alabama phán quyết rằng: “Phôi đông lạnh là trẻ em.” Tuyên án này tuy chỉ có uy lực theo Hiến pháp và luật pháp ở Alabama, tuy nhiên, sự bắt đầu này tạo ra tiền lệ cho tất cả những vụ án vế sau của tất cả các bang khác và kề cả hiến pháp Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến thời kỳ cho phép phá thai. Nhiều người và nhiều cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm, sẽ bị trừng phạt nếu làm hỏng phôi thai, như một tội giết trẻ em. Phán quyết của Alabama, được công bố hôm thứ Sáu, bắt nguồn từ hai vụ kiện của ba nhóm cha mẹ đã trải qua thủ tục thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để sinh con và sau đó chọn đông lạnh số phôi còn lại. Giáo sư Nicole Huberfeld của Trường Luật Đại học Boston cho biết, đó cũng là một quyết định có thể gây ảnh hưởng lan rộng đến việc sử dụng các phương pháp điều trị sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Thử tưởng tượng rằng chỉ cần uống một viên thuốc là quý vị sẽ tràn trề năng lượng, da dẻ mịn màng, và tim mạch khỏe re? Các viễn cảnh hấp dẫn này vẫy gọi mãnh liệt mỗi khi chúng ta dạo quanh qua các quầy hàng bán các loại thực dược phẩm bổ dưỡng trong hiệu thuốc, từ các loại viên uống dầu cá (fish oil), bột collagen (collagen powder), kẹo bổ sung ma-giê và muôn hình vạn trạng các loại vitamin.
Hơn một thập niên từ sau cái chết bất ngờ của mẹ, Sehrish Sayani mắc chứng rối loạn tâm thần hậu chấn (PTSD). Suốt những năm đó, những cơn hoảng loạn dữ dội nhất đã giảm dần, nhưng các triệu chứng như nghi ngại thái quá (hypervigilance), trở nên đặc biệt nhạy cảm với một số yếu tố và những giấc ngủ chập chờn đã trở nên quen thuộc trong cuộc sống của cô.
Trong cuốn tiểu thuyết Chuyện Hai Thành Phố (A Tale of Two Cities) của Charles Dickens, được xuất bản năm 1859 và lấy bối cảnh thời Cách Mạng Pháp, có đoạn viết: “Đó là thời đại tốt đẹp nhất, cũng là thời đại tồi tệ nhất, đó là thời đại của sự khôn ngoan, cũng là thời đại của sự ngu xuẩn.” Đại dịch COVID-19 cũng là một thời đại như thế. Một mặt, khoa học đã cứu sống được nhiều người. Chưa đầy một năm sau khi phát hiện virus, Hoa Kỳ đã tạo ra và thử nghiệm vắc xin, rồi cho sản xuất, phân phối và triển khai tiêm chủng hàng loạt miễn phí cho người dân. Ước tính vắc xin COVID đã cứu được ít nhất 3.2 triệu người chỉ riêng ở Hoa Kỳ. Những thành tựu này tạo ra hy vọng về việc chúng ta có thể nhanh chóng ứng phó với đại dịch trong tương lai.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.