Ngoại Tệ Và Ngoại Thương
Nguyễn Xuân Nghĩa / Thanh Hà RFI
Từ cuộc chiến ngoại hối đến chiến tranh mậu dịch...
Tranh cãi chung quanh viễn cảnh nổ ra một cuộc chiến ngoại hối thực sự xoay quanh ba điểm: ưu thế quá đáng của đồng đô la Mỹ trong hệ thống tiền tệ toàn cầu; đồng nhân dân tệ không phản ánh đúng sức mạnh kinh tế của Trung Quốc; và sự yếu kém về tiềm năng tiêu thụ tại nhiều nước châu Âu.
Làm thế nào để tránh một cuộc chiến ngoại hối" Làm sao ngăn cản các quốc gia sử dụng đơn vị tiền tệ như một loại vũ khí để áp dụng chính sách bảo hộ trá hình, làm phương hại đến đà phục hồi kinh tế thế giới" Đó là đề tài chính được đem ra thảo luận, nhân khóa họp thường niên của Ngân Hàng Thế Giới và Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế từ ngày 8-10/10 tại thủ đô Washington.
Kết thúc kỳ họp, bộ trưởng Tài chính của 187 nước vẫn không tìm ra đồng thuận. Đe dọa tiềm tàng một cuộc chiến ngoại hối vẫn chưa tiêu tan. Bất đồng sâu đậm giữa hai khối quốc gia, một bên là các nước phát triển công nghiệp với tỷ lệ tăng trưởng èo uột, và bên kia là các nước đang trỗi dậy càng thêm rõ nét.
Vũ Khí Ngoại Tệ
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn ảm đạm, hầu hết các quốc gia đều coi việc đẩy mạnh xuất khẩu là ưu tiên hàng đầu do đây là phương tiện tốt nhất cho phép nâng tỷ lệ tăng trưởng lên thêm một vài phần trăm, giải quyết một phần nạn thất nghiệp.
Tháng chín vừa qua, Hoa Kỳ bắn tín hiệu đầu tiên khi tuyên bố là Ngân hàng Dự trữ Liên bang một lần nữa lại tính tới kế hoạch «nới lỏng chính sách tiền tệ». Hậu quả trực tiếp là đồng đô la Mỹ xuống giá so với euro và yen.
Thế nhưng đồng thời do đơn vị tiền tệ của Trung Quốc được cột chặt với đô la Mỹ nên đồng nhân dân tệ cũng đã mất giá theo, vào lúc Washington và cả Liên Hiệp Châu Âu lẫn Nhật Bản cũng đang gia tăng áp lực để Bắc Kinh nâng giá nhân dân tệ.
Tại châu Á, Nhật Bản và Hàn Quốc là hai nền kinh tế lấy xuất khẩu làm trọng tâm đã phản ứng lại ngay lập tức: Tokyo lần đầu tiên từ năm 2000 đến nay đã trực tiếp can thiệp để làm hạ nhiệt đồng yen. Hàn Quốc, Thái Lan và Ấn Độ không che dấu ý định đắp những «con đê», tránh cho đơn vị tiền tệ của họ tăng giá.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa từ California giải thích về «chiến tranh ngoại hối» là gì và vì sao đây lại là mối quan tâm hàng đầu của thế giới. Cuộc chiến tiền tệ giữa các quốc gia đã xảy ra chưa" Liên quan đến vấn đề định giá nhân dân tệ: trong cuộc mặc cả với Trung Quốc, các nước lớn - Hoa Kỳ, Liên Hiệp Châu Âu và Nhật - còn chưa chắc nắm lấy phần thắng trong tay, liệu các nước bé có giải pháp nào hay không "
RFI: Thưa anh, chiến tranh hối đoái là gì và vì sao lại là một vấn đề đáng lo sợ trong hoàn cảnh bất trắc hiện nay"
NXN : Nói về bối cảnh gần thì ta thấy ra ba hiện tượng có tương quan tạm gọi là liên hoàn.
- Thứ nhất là sự sụt giá của đồng Mỹ kim vì lý do chủ quan của nước Mỹ như chi tiêu và vay nợ quá mức, lẫn những lý do khách quan của kinh tế thế giới. Thứ hai, vì đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc lại ràng giá vào đô la Mỹ theo hối suất quá thấp nên đô la càng mất giá thì đồng nhân dân tệ càng xuống giá so với các đồng bạc khác. Thứ ba, khi đô la Mỹ và nhân dân tệ Trung Quốc cùng giảm giá thì các đồng bạc kia đều lên giá. Hậu quả là hàng hoá của các nước này tăng giá và khó cạnh tranh hơn, trong khi xứ nào cũng cần đẩy mạnh xuất khẩu để hồi phục sản xuất.
- Vì vậy, trong tháng Chín, hàng loạt quốc gia đã tung ra biện pháp can thiệp nhằm hạ hối suất của đồng nội tệ. Thí dụ như hạ lãi suất tín dụng trong nước và bán ra đồng bạc để mua vào Mỹ kim hầu đô la lên giá và đồng bạc của mình giảm giá. Khi các nước Á châu, kể cả Nhật Bản, mà phải chủ động can thiệp như vậy vào thị trường ngoại hối, nhiều xứ khác thấy là bị thiệt hại nên cũng muốn nhảy vào vòng.
- Mối lo chung ngày nay là xứ nào cũng mò xuống đáy để ghìm cho đồng bạc rẻ hơn và gây phản ứng dây chuyền, là dùng khí cụ ngoại hối để kích thích xuất khẩu chứ không thụ động tuân theo quy luật cung cầu nữa. Vì vậy, nhiều quốc gia mới tri hô là đừng để xảy ra cuộc chiến ngoại hối. Và định chế quốc tế có nhiệm vụ đảm bảo ổn định tài chính và ngoại hối là IMF mới được yêu cầu phải nhảy vào can thiệp và hạ nhiệt cơn sốt này.
RFI : Nếu quốc gia nào cũng ghim giá đồng tiền thì chúng ta sẽ lâm vào trận chiến mậu dịch sau trận chiến ngoại hối và đấy mới là mối nguy đáng ngại nhất phải không"
NXN: - Chúng ta đang có nguy cơ mà ta có thể nói rất nôm na là "sống chết mặc bay", hoặc nói cho thi vị là "đèn nhà nào nhà ấy rạng, mạng người nào người ấy giữ". Nếu vì nhu cầu xuất khẩu mà xứ nào cũng xé rào lo cho quyền lợi riêng thì hệ thống tài chính thế giới bị bất ổn và kinh tế toàn cầu suy sụp. Vì vậy mà tuần qua các bộ trưởng Tài chính và thống đốc Ngân hàng Trung ương mới báo động và can gián chuyện các nước trả đũa nhau bằng biện pháp ngoại hối. Nếu không ngăn cản được thì chiến tranh mậu dịch sẽ bùng nổ mà chẳng xứ nào có lợi cả.