- Ở bất cứ tuổi nào, sự an toàn cho mỗi cá nhân trong đời sống hàng ngày đều là quan trọng. Nhưng vào tuổi già thì sự thuận buồm suôi gió này lại càng cần được lưu tâm gấp bội.
Thực vậy, vào tuổi ngoài 60, quý cụ sẽ gặp nhiều rủi ro hơn những năm tháng thanh xuân về trước. Mà khi những chẳng may này lại đưa tới thương tích thì hậu quả cũng trầm kha hơn, sức khỏe bị suy giảm nhiều hơn, đời sống dễ bị lệ thuộc vào người khác hơn. Và nếu nặng đến đỗi cần nằm nhà thương điều trị thì thời gian lành bệnh cũng chậm hơn, chăm sóc khó khăn, vì ở tuổi này sự tu bổ, tân trang thương tích chậm hơn.
Té ngã
Rủi ro thường xẩy ra là Té Ngã ngay tại căn nhà mà ta đã ở có khi đã vài chục năm, nơi mà ta tưởng như bình an nhất, quen thuộc nhất. Té ngã có thể đưa đến những hậu quả trầm trọng cho tấm thân về chiều, dẫn tới tình trạng nguy hiểm cho sinh mạng người tuổi cao. Mỗi năm, cứ 3 vị trên 65 tuổi thì có 1 vị bị té ngã ít nhất một lần, đặc biệt là khi họ sống trong viện dưỡng lão.
Ngã với gẫy xương hông thường xẩy ra nhiều nhất, tới 90% các trường hợp, rồi đến các chấn thương khác tương đối nhẹ hơn. Bên Hoa Kỳ, hàng năm có đến gần 200,000 người cao tuổi gẫy xương hông vì ngã, nhiều người thiệt mạng trong khi điều trị ở nhà thương. Số tử vong 5 năm sau thương tích lên khá cao, tới 50%, đặc biệt là ở cụ ông và khi các cụ lại có thêm vài bệnh kinh niên.
Sau khi ngã, dù không có thương tích, các cụ rất sợ di động, trở nên mất tự tin, mất độc lập, đời sống thể chất và tâm thần của các cụ suy giảm mau lẹ, dễ đưa tới tàn phế.
Những nguyên nhân gây té ngã có thể là từ môi trường bên ngoài hoặc từ trong cơ thể bệnh hoạn.
1- Một số bệnh kinh niên như tiểu đường, tai biến mạch máu não, Parkinson, phong thấp, bệnh tim, cao huyết áp là những nguyên nhân thường xuyên gây té ngã. Đôi khi chỉ một rối loạn nhẹ trong nhịp đập của tim, một lên xuống bất thường của huyết áp, một viêm nhiễm dị ứng của tai trong cũng có thể khiến các cụ thấy chóng mặt, mất thăng bằng rồi ngã.
2- Gây ra do dược phẩm: Một số thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc trị cao huyết áp, bệnh tim, thần kinh tâm trí, hoặc do dùng nhiều dược phẩm khác nhau cùng một lúc thường đưa tới cảm giác lâng lâng, ngây ngất đi đúng không vững rồi té ngã xẩy ra.
3- Té ngã do sự thay đổi chức năng của tuổi cao như là kém thính giác thị giác, cảm giác ngoài da, khớp xương cứng, cơ bắp teo yếu, dáng đi không vững, mất thăng bằng cơ thể.
4- Rủi ro từ môi trường nhà ở như sàn trơn trượt, giây điện, đồ chơi trẻ em vướng chân, ánh sáng trong phòng không đầy đủ, bậc thang lung lay, quá dốc...
Làm sao đối phó với té ngã"
Khi bị té ngã, hãy bình tĩnh đối phó. Nếu thấy rằng ta có thể bị thương ở chân hay xương sống thì không nên cố ngồi dậy. Bị thương tích ở cột sống mà cử động có thể ảnh hưởng tới não tủy, hậu quả sẽ trầm tọng hơn. Ta nên nằm yên rồi kêu giúp đỡ. Trái lại, nếu không có đau đớn ở cơ thể, ta có thể cố ngồi dậy theo cách sau đây:
1- Nếu té nằm ngửa, hãy chuyển sang thế nằm sấp bằng cách sau: quay mặt về phía định lăn, đầu gối và khuỷu tay hướng về phía đối nghịch, rồi đồng thời chuyển chúng qua thân mình về phía định lăn .
2- Khi đã nằm sấp rồi, dùng bàn tay và đầu gối để nhổm người lên, bò tới phía trước một cái ghế ở gần đâu đó.
3- Đặt bàn tay lên mặt ghế, ngả người xuống để thân mình được tay chống đỡ.
4- Co đầu gối nào mạnh, dùng bàn chân phía đó đẩy người nhổm lên, đầu gối bên kia chống dưới sàn, quay nhẹ người rồi ngồi xuống ghế. Sau khi nghỉ thở một lúc ta sẽ kêu cấp cứu.
Để tránh té ngã, ta nên cho bác sĩ hay những cơn chóng mặt, mất thăng bằng đã xẩy ra. Bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân rồi điều trị; nên đi khám tai khám mắt theo định kỳ để nghe nhìn tinh tường; dùng thuốc theo lời dặn và không chộn lẫn thuốc với rượu hoặc tiêu thụ quá nhiều rượu.
An toàn nhà ở
Về nhà ở, lang tôi xin đề nghị một bản kiểm điểm dưới đây để bảo đảm an toàn cho người cao niên ở trong nhà:
1- Cần lau khô ngay khi sàn nhà nhà bị ướt vì bất cứ lý do gì để tránh trơn trượt;
2-Cần giữ sàn nhà và cầu thang không bị các vật linh tinh nằm vương vãi cản trở bước đi.
3-Giữ cất các dụng cụ cần thiết ở các tầng tủ vừa tầm tay với tới.
4-Khi đánh bóng sàn nhà, nên dùng loại sáp không trơn trượt.
5-Thảm nhỏ trải trên sàn nhà phải là loại bám vào sàn, không trượt khi bước lên.
6-Không nên trải tấm thảm nhỏ ở đầu và cuối thang lên lầu.
7- Không dùng những tấm thảm đã rách, có xơ làm vướng chân.
8- Ơ buồng tắm: trải thảm cao su hay dán những miếng cao su nhỏ trong bồn tắm để tránh trợt té khi đang tắm; dựng tay vịn ở thành bồn tắm; để xà phòng nơi dễ với tay lấy.
9- Không có vật cản trở ở hành lang thông từ phòng này sang phòng khác, nhất là từ phòng ngủ sang phòng tắm.
10- Giây điện thoại, giây điện nối nguồn điện với máy truyền thanh, truyền hình cần được thu gọn trong mép tường, không cản trở lối đi.
11- Cần có đầy đủ ánh sáng trong các phòng. Nút mở-tắt đèn nên đặt gần cửa ra vào cho tiện dùng; có đèn mờ suốt đêm trong phòng tắm, hành lang, cầu thang.
12- Thang lầu có tay vịn suốt chiều dài của thang, tay vịn to vừa bàn tay nắm; bậc thang không lung lay; nếu có trải thảm thì thảm phải được gắn chặt vào bậc thang.
13- Việc xử dụng thang bước cao và ghế đẩu: Thang và ghế phải ở tình trạng tốt, vững chắc, đặt trên mặt phẳng, rắn chắc, thăng bằng. Khi leo lên thang thì mặt phải đối diện với bậc thang; không đứng trên bậc cao chót của thang.
14- Xử dụng giầy dép: giầy phải có đế bám sát trên mặt sàn hay mặt đường. Không nên mang tất khi đi đứng trên sàn nhà gỗ hay đá hoa vì trơn trượt.
15- Cần luôn luôn đề cao cảnh giác với các nguy cơ bất chợt có thể xẩy ra. Coi chừng đồ chơi trẻ con vung vãi trong nhà hay chó mèo luẩn quẩn vướng bước chân.
16- Khi ôm vác đồ vật cồng kềnh đừng để chúng cản tầm nhìn c"a ta.
17- Khi nghe tiếng chuông điện thoại hay chuông gọi cửa, không hấp tấp vội chạy đến trả lời.
18- Khi đứng lên hay ngồi xuống, nên chậm rãi, tránh té ngã vì chóng mặt, mất thăng bằng.
19- Ngoài sân, vườn: quét sạch lá, rác rưởi trên lối đi. Dụng cụ làm vườn cất dọn vào kho an toàn. Nên có thảm chùi chân ở ngưỡng cửa.
20- Uống thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ về liều lượng, giờ uống.
Thường thường mỗi nhà đều có một tủ thuốc gia đình nhất là với người cao tuổi uống nhiều thuốc.Tủ thuốc thường để trong buồng tắm. Nhưng theo các dược sĩ, phòng tắm hay bị ẩm ướt nên thuốc có thể bi phân hóa mau hư.Thuốc nên cất giữ nơi khô ráo, mát mẻ và xa tầm với của trẻ em.
Vứt bỏ các thuốc đã quá hạn vì để lâu thuốc hư hỏng hoặc mất công hiệu. Chẳng hạn thuốc ho có codeine để lâu thì chất lỏng có thể bay hơi, còn lại chất codeine với nồng độ cao có thể gây rủi ro như chóng mặt, buồn ngủ.
Hàng năm nên cập nhật và kiểm soát các thuốc cấp cứu thường dùng.
21- Xử dụng gậy chống: Chiều dài của gậy phải vừa tầm. Khi đứng thẳng người, tay buông thõng, cán gậy phải ngang với cổ tay, khi nắm cán gậy thì khuỷu tay phải cong từ 15 tới 20 độ. Nếu cần dùng gậy vì đau chân trái thì cầm gậy bằng tay mặt và ngược lại. Khi bưóc đi thì gậy và chân đau phải chuyển động cùng một lúc. Bước lên cầu thang bằng chân không đau trước, rồi chống gậy và bước chân đau lên bậc thang, liên tiếp như vậy cho đến cuối bậc thang. Đi xuống thì làm ngược laị, nghĩa là chống gậy và đặt chân đau xuống bậc thang trước rồi mới di chuyển chân không đau. Nhiều người thích gậy có cán cổ ngỗng hơn loại cán cong , vì với loại trên, trọng lượng người xử dụng được thân gậy chịu đựng nhiều hơn.
22- Nhiệt độ trong nhà vừa phải. Nếu quá lạnh, phản ứng cuả ta chậm lại, dễ té ngã.
23- Viết số điện thoại khẩn cấp cạnh mỗi máy điện thoại: cảnh sát, bác sĩ gia đình, cứu hoả, xe cấp cứu, thân nhân hoặc bạn thân ở gần. Nhớ cách sử dụng số cấp cứu 911.
Kế đến là an toàn khu gia cư.
Rất nhiều trường hợp xâm nhập gia cư bất hợp pháp xẩy ra, nhất là cho nguời tuổi cao. Kẻ gian thường theo dõi và làm những hành động phi pháp với lớp người này, như trộm cắp, lạm dụng tình dục, lừa gạt.
Nếu có thể được, chọn khu gia cư có kiểm soát ra vào, bằng máy móc hoặc nhân lực. Nếu không thì cửa trước cần có một lỗ nhỏ để nhận diện căn cước người tới trước khi mở cửa. Đừng để thợ sửa chữa hoặc người lạ vào nhà nếu không có hẹn trước dù họ có đưa giấy tờ chứng minh. Qua khe hở, yêu cầu họ cho số điện thoại nơi họ làm việc để kêu kiểm chứng. Nếu kẻ lạ than phiền gặp khó khăn xin dùng điện thoại, xin đừng bao giờ để họ vào nhà. Lấy số điện thoại kêu hộ cho họ hoặc chỉ cho họ tới văn phòng gia cư. Đi đâu về mà nghi ngờ có người ở trong nhà thì không nên vào mà báo ngay cho cơ quan công lực.
Nhiều cụ sống riêng rẽ một mình vì hoàn cảnh hay vì ý thích, không muốn phụ thuộc vào con cháu, gia đình. Trong trường hợp này, nên sắp xếp một hệ thống cắp cứu khi có tai nạn.
Nhờ thân nhân hay hàng xóm theo dõi ta hay để ta kêu điện thoại vào giờ đã định. Thí dụ như thường ngày ta lấy báo mỗi buổi sáng, hôm nay đến trưa ông hàng xóm vẫn thấy tờ báo nằm trước cửa, thì chắc là có chuyện bất thường xẩy ra. Ông ta bèn ghé gõ cửa hỏi thăm sự tình. Đã có nhiều trường hợp một người cao tuổi tử biệt cả mấy ngày mà không ai biết, cho tới khi xú uế từ nơi ở bay ra, mọi người mới phát giác.
Với sự tiến bộ của truyền tin, ta có thể đặt một hệ thống báo động điện tử. Các hệ thống này nối nhà với phòng cấp cứu bệnh viện. Hệ thống có ba bộ phận: một máy phát tín hiệu nhỏ cầm vừa trong tay, không giây, có nút bấm để phát tín hiệu, và được chỉnh giờ theo lịch trình định trước; một máy thu tín hiệu gắn với điện thoại trong nhà, và máy nhận tín hiệu ở nhà thương. Khi người bị tai nạn bấm nút trên máy phát tín hiệu cầm tay, máy chuyển tín hiệu ở điện thoại sẽ chuyển tín hiệu cấp cứu này tới nhà thương dù ta không quay số điện thoại. Máy phát tín hiệu cầm tay có thể tự động phát tín hiệu cấp cứu mỗi 6 hay 12 giờ.
Nếu người xử dụng bình an, họ sẽ điểu chỉnh nút tự động theo thời gian kể trên. Ngược lại nếu vì bất tỉnh, không điều chỉnh nút phát tín hiệu tự động thì tín hiệu cấp cứu sẽ phát vào giờ đã định và nhà thương sẽ liên lạc ngay để giúp đỡ. Nhờ vậy, người gặp tai nạn không bị lãng quên quá 6 giờ.
Hoặc ta cũng có thể giao ước với hàng xóm để được cấp cứu lẫn nhau mỗi khi đèn mầu xanh trước cửa sổ bật lên, dấu hiệu báo có chuyện chẳng lành xẩy ra.
Vừa giản dị, đỡ tốn tiền, lại tăng thêm tình tương thân tương trợ lối xóm.
An toàn khi ra khỏi nhà
Trước khi ra ngoài, nên lưu ý mấy điều:
a-Dự trù lộ trình an toàn trước khi rời nhà;
b-Mặc quần áo thoải mái để khi cần ứng phó dễ dàng;
c-Nên có điện thoại di động để dùng khi cần;
d-Đừng chụp ống nghe radio trên tai, để có thể tỉnh táo nghe nhìn động tĩnh chung quanh;
e-Tránh dùng cầu thang, lối đi ít người qua lại;
g-Đừng đi chung thang máy với người lạ;
h-Bước đi một cách tự tin, đều đặn;
i-Nếu cảm thấy rủi ro có thể xẩy ra trên lộ trình thì tránh xa càng mau càng tốt;
k-Thay đổi lộ trình đi bộ hàng ngày; nếu có bạn đồng hành càng tốt;
l-Nêu nghi ngờ có người theo thì đi về phía đông người; đừng về nhà kèo kẻ gian theo biết nơi ở của mình;
m-Luôn luôn để ý tới mọi người, mọi việc ở xung quanh
Nếu lái xe hơi:
Lái xe càng cẩn thận càng tốt; luôn luôn mang nịt seat belt; không nên uống rượu hoặc dùng thuốc có ảnh hưởng tới trí óc;
a-Luôn luôn đổ săng đấy bình
b-Đậu xe nơi sáng sủa, gần nơi định tới;
c-Đừng đậu kế bên xe to lớn vì kẻ gian có thể ẩn náu trong đó;
d-Lấy sẵn chìa khóa trước khi trở lại gần xe; từ xa nhìn gầm xe có gì lạ không;
e-Quan sát băng ghế sau trước khi bước vào xe;
g-Đóng cửa xe, quay kính xe lên cao để không ai thò tay vào được;
h-Không cho người lạ quá giang;
i-Đang ở trong xe mà có người lạ quấy rầy, muốn vào xe thì bấm còi to để lưu ý mọi người và ra dấu hiệu nhờ giúp đỡ;
k-Nếu nghi có xe theo mình thì lái vào khu đông người, cây săng và cầu cứu nếu thấy có nguy hiểm;
l-Khi xe hư dọc đường, nâng nắp xe lên cao, cheo một miếng khăn trắng trên cột antenne để tỏ ý cầu cứu rồi vào xe, khóa cửa ngồi đợi.
Kết luận
Trên đây chỉ là một số gợi ý căn bản, Có nhiều điều ta thấy như nhỏ nhặt không đáng lưu tâm nhưng nếu vô ý quên không theo thì “ cái sẩy nẩy cái ung”. Cho nên cứ “cẩn tắc vô ưu” như cổ nhân vẫn nhắc nhở.
Để cuộc sống mỗi ngày được bình an.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ
Thực vậy, vào tuổi ngoài 60, quý cụ sẽ gặp nhiều rủi ro hơn những năm tháng thanh xuân về trước. Mà khi những chẳng may này lại đưa tới thương tích thì hậu quả cũng trầm kha hơn, sức khỏe bị suy giảm nhiều hơn, đời sống dễ bị lệ thuộc vào người khác hơn. Và nếu nặng đến đỗi cần nằm nhà thương điều trị thì thời gian lành bệnh cũng chậm hơn, chăm sóc khó khăn, vì ở tuổi này sự tu bổ, tân trang thương tích chậm hơn.
Té ngã
Rủi ro thường xẩy ra là Té Ngã ngay tại căn nhà mà ta đã ở có khi đã vài chục năm, nơi mà ta tưởng như bình an nhất, quen thuộc nhất. Té ngã có thể đưa đến những hậu quả trầm trọng cho tấm thân về chiều, dẫn tới tình trạng nguy hiểm cho sinh mạng người tuổi cao. Mỗi năm, cứ 3 vị trên 65 tuổi thì có 1 vị bị té ngã ít nhất một lần, đặc biệt là khi họ sống trong viện dưỡng lão.
Ngã với gẫy xương hông thường xẩy ra nhiều nhất, tới 90% các trường hợp, rồi đến các chấn thương khác tương đối nhẹ hơn. Bên Hoa Kỳ, hàng năm có đến gần 200,000 người cao tuổi gẫy xương hông vì ngã, nhiều người thiệt mạng trong khi điều trị ở nhà thương. Số tử vong 5 năm sau thương tích lên khá cao, tới 50%, đặc biệt là ở cụ ông và khi các cụ lại có thêm vài bệnh kinh niên.
Sau khi ngã, dù không có thương tích, các cụ rất sợ di động, trở nên mất tự tin, mất độc lập, đời sống thể chất và tâm thần của các cụ suy giảm mau lẹ, dễ đưa tới tàn phế.
Những nguyên nhân gây té ngã có thể là từ môi trường bên ngoài hoặc từ trong cơ thể bệnh hoạn.
1- Một số bệnh kinh niên như tiểu đường, tai biến mạch máu não, Parkinson, phong thấp, bệnh tim, cao huyết áp là những nguyên nhân thường xuyên gây té ngã. Đôi khi chỉ một rối loạn nhẹ trong nhịp đập của tim, một lên xuống bất thường của huyết áp, một viêm nhiễm dị ứng của tai trong cũng có thể khiến các cụ thấy chóng mặt, mất thăng bằng rồi ngã.
2- Gây ra do dược phẩm: Một số thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc trị cao huyết áp, bệnh tim, thần kinh tâm trí, hoặc do dùng nhiều dược phẩm khác nhau cùng một lúc thường đưa tới cảm giác lâng lâng, ngây ngất đi đúng không vững rồi té ngã xẩy ra.
3- Té ngã do sự thay đổi chức năng của tuổi cao như là kém thính giác thị giác, cảm giác ngoài da, khớp xương cứng, cơ bắp teo yếu, dáng đi không vững, mất thăng bằng cơ thể.
4- Rủi ro từ môi trường nhà ở như sàn trơn trượt, giây điện, đồ chơi trẻ em vướng chân, ánh sáng trong phòng không đầy đủ, bậc thang lung lay, quá dốc...
Làm sao đối phó với té ngã"
Khi bị té ngã, hãy bình tĩnh đối phó. Nếu thấy rằng ta có thể bị thương ở chân hay xương sống thì không nên cố ngồi dậy. Bị thương tích ở cột sống mà cử động có thể ảnh hưởng tới não tủy, hậu quả sẽ trầm tọng hơn. Ta nên nằm yên rồi kêu giúp đỡ. Trái lại, nếu không có đau đớn ở cơ thể, ta có thể cố ngồi dậy theo cách sau đây:
1- Nếu té nằm ngửa, hãy chuyển sang thế nằm sấp bằng cách sau: quay mặt về phía định lăn, đầu gối và khuỷu tay hướng về phía đối nghịch, rồi đồng thời chuyển chúng qua thân mình về phía định lăn .
2- Khi đã nằm sấp rồi, dùng bàn tay và đầu gối để nhổm người lên, bò tới phía trước một cái ghế ở gần đâu đó.
3- Đặt bàn tay lên mặt ghế, ngả người xuống để thân mình được tay chống đỡ.
4- Co đầu gối nào mạnh, dùng bàn chân phía đó đẩy người nhổm lên, đầu gối bên kia chống dưới sàn, quay nhẹ người rồi ngồi xuống ghế. Sau khi nghỉ thở một lúc ta sẽ kêu cấp cứu.
Để tránh té ngã, ta nên cho bác sĩ hay những cơn chóng mặt, mất thăng bằng đã xẩy ra. Bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân rồi điều trị; nên đi khám tai khám mắt theo định kỳ để nghe nhìn tinh tường; dùng thuốc theo lời dặn và không chộn lẫn thuốc với rượu hoặc tiêu thụ quá nhiều rượu.
An toàn nhà ở
Về nhà ở, lang tôi xin đề nghị một bản kiểm điểm dưới đây để bảo đảm an toàn cho người cao niên ở trong nhà:
1- Cần lau khô ngay khi sàn nhà nhà bị ướt vì bất cứ lý do gì để tránh trơn trượt;
2-Cần giữ sàn nhà và cầu thang không bị các vật linh tinh nằm vương vãi cản trở bước đi.
3-Giữ cất các dụng cụ cần thiết ở các tầng tủ vừa tầm tay với tới.
4-Khi đánh bóng sàn nhà, nên dùng loại sáp không trơn trượt.
5-Thảm nhỏ trải trên sàn nhà phải là loại bám vào sàn, không trượt khi bước lên.
6-Không nên trải tấm thảm nhỏ ở đầu và cuối thang lên lầu.
7- Không dùng những tấm thảm đã rách, có xơ làm vướng chân.
8- Ơ buồng tắm: trải thảm cao su hay dán những miếng cao su nhỏ trong bồn tắm để tránh trợt té khi đang tắm; dựng tay vịn ở thành bồn tắm; để xà phòng nơi dễ với tay lấy.
9- Không có vật cản trở ở hành lang thông từ phòng này sang phòng khác, nhất là từ phòng ngủ sang phòng tắm.
10- Giây điện thoại, giây điện nối nguồn điện với máy truyền thanh, truyền hình cần được thu gọn trong mép tường, không cản trở lối đi.
11- Cần có đầy đủ ánh sáng trong các phòng. Nút mở-tắt đèn nên đặt gần cửa ra vào cho tiện dùng; có đèn mờ suốt đêm trong phòng tắm, hành lang, cầu thang.
12- Thang lầu có tay vịn suốt chiều dài của thang, tay vịn to vừa bàn tay nắm; bậc thang không lung lay; nếu có trải thảm thì thảm phải được gắn chặt vào bậc thang.
13- Việc xử dụng thang bước cao và ghế đẩu: Thang và ghế phải ở tình trạng tốt, vững chắc, đặt trên mặt phẳng, rắn chắc, thăng bằng. Khi leo lên thang thì mặt phải đối diện với bậc thang; không đứng trên bậc cao chót của thang.
14- Xử dụng giầy dép: giầy phải có đế bám sát trên mặt sàn hay mặt đường. Không nên mang tất khi đi đứng trên sàn nhà gỗ hay đá hoa vì trơn trượt.
15- Cần luôn luôn đề cao cảnh giác với các nguy cơ bất chợt có thể xẩy ra. Coi chừng đồ chơi trẻ con vung vãi trong nhà hay chó mèo luẩn quẩn vướng bước chân.
16- Khi ôm vác đồ vật cồng kềnh đừng để chúng cản tầm nhìn c"a ta.
17- Khi nghe tiếng chuông điện thoại hay chuông gọi cửa, không hấp tấp vội chạy đến trả lời.
18- Khi đứng lên hay ngồi xuống, nên chậm rãi, tránh té ngã vì chóng mặt, mất thăng bằng.
19- Ngoài sân, vườn: quét sạch lá, rác rưởi trên lối đi. Dụng cụ làm vườn cất dọn vào kho an toàn. Nên có thảm chùi chân ở ngưỡng cửa.
20- Uống thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ về liều lượng, giờ uống.
Thường thường mỗi nhà đều có một tủ thuốc gia đình nhất là với người cao tuổi uống nhiều thuốc.Tủ thuốc thường để trong buồng tắm. Nhưng theo các dược sĩ, phòng tắm hay bị ẩm ướt nên thuốc có thể bi phân hóa mau hư.Thuốc nên cất giữ nơi khô ráo, mát mẻ và xa tầm với của trẻ em.
Vứt bỏ các thuốc đã quá hạn vì để lâu thuốc hư hỏng hoặc mất công hiệu. Chẳng hạn thuốc ho có codeine để lâu thì chất lỏng có thể bay hơi, còn lại chất codeine với nồng độ cao có thể gây rủi ro như chóng mặt, buồn ngủ.
Hàng năm nên cập nhật và kiểm soát các thuốc cấp cứu thường dùng.
21- Xử dụng gậy chống: Chiều dài của gậy phải vừa tầm. Khi đứng thẳng người, tay buông thõng, cán gậy phải ngang với cổ tay, khi nắm cán gậy thì khuỷu tay phải cong từ 15 tới 20 độ. Nếu cần dùng gậy vì đau chân trái thì cầm gậy bằng tay mặt và ngược lại. Khi bưóc đi thì gậy và chân đau phải chuyển động cùng một lúc. Bước lên cầu thang bằng chân không đau trước, rồi chống gậy và bước chân đau lên bậc thang, liên tiếp như vậy cho đến cuối bậc thang. Đi xuống thì làm ngược laị, nghĩa là chống gậy và đặt chân đau xuống bậc thang trước rồi mới di chuyển chân không đau. Nhiều người thích gậy có cán cổ ngỗng hơn loại cán cong , vì với loại trên, trọng lượng người xử dụng được thân gậy chịu đựng nhiều hơn.
22- Nhiệt độ trong nhà vừa phải. Nếu quá lạnh, phản ứng cuả ta chậm lại, dễ té ngã.
23- Viết số điện thoại khẩn cấp cạnh mỗi máy điện thoại: cảnh sát, bác sĩ gia đình, cứu hoả, xe cấp cứu, thân nhân hoặc bạn thân ở gần. Nhớ cách sử dụng số cấp cứu 911.
Kế đến là an toàn khu gia cư.
Rất nhiều trường hợp xâm nhập gia cư bất hợp pháp xẩy ra, nhất là cho nguời tuổi cao. Kẻ gian thường theo dõi và làm những hành động phi pháp với lớp người này, như trộm cắp, lạm dụng tình dục, lừa gạt.
Nếu có thể được, chọn khu gia cư có kiểm soát ra vào, bằng máy móc hoặc nhân lực. Nếu không thì cửa trước cần có một lỗ nhỏ để nhận diện căn cước người tới trước khi mở cửa. Đừng để thợ sửa chữa hoặc người lạ vào nhà nếu không có hẹn trước dù họ có đưa giấy tờ chứng minh. Qua khe hở, yêu cầu họ cho số điện thoại nơi họ làm việc để kêu kiểm chứng. Nếu kẻ lạ than phiền gặp khó khăn xin dùng điện thoại, xin đừng bao giờ để họ vào nhà. Lấy số điện thoại kêu hộ cho họ hoặc chỉ cho họ tới văn phòng gia cư. Đi đâu về mà nghi ngờ có người ở trong nhà thì không nên vào mà báo ngay cho cơ quan công lực.
Nhiều cụ sống riêng rẽ một mình vì hoàn cảnh hay vì ý thích, không muốn phụ thuộc vào con cháu, gia đình. Trong trường hợp này, nên sắp xếp một hệ thống cắp cứu khi có tai nạn.
Nhờ thân nhân hay hàng xóm theo dõi ta hay để ta kêu điện thoại vào giờ đã định. Thí dụ như thường ngày ta lấy báo mỗi buổi sáng, hôm nay đến trưa ông hàng xóm vẫn thấy tờ báo nằm trước cửa, thì chắc là có chuyện bất thường xẩy ra. Ông ta bèn ghé gõ cửa hỏi thăm sự tình. Đã có nhiều trường hợp một người cao tuổi tử biệt cả mấy ngày mà không ai biết, cho tới khi xú uế từ nơi ở bay ra, mọi người mới phát giác.
Với sự tiến bộ của truyền tin, ta có thể đặt một hệ thống báo động điện tử. Các hệ thống này nối nhà với phòng cấp cứu bệnh viện. Hệ thống có ba bộ phận: một máy phát tín hiệu nhỏ cầm vừa trong tay, không giây, có nút bấm để phát tín hiệu, và được chỉnh giờ theo lịch trình định trước; một máy thu tín hiệu gắn với điện thoại trong nhà, và máy nhận tín hiệu ở nhà thương. Khi người bị tai nạn bấm nút trên máy phát tín hiệu cầm tay, máy chuyển tín hiệu ở điện thoại sẽ chuyển tín hiệu cấp cứu này tới nhà thương dù ta không quay số điện thoại. Máy phát tín hiệu cầm tay có thể tự động phát tín hiệu cấp cứu mỗi 6 hay 12 giờ.
Nếu người xử dụng bình an, họ sẽ điểu chỉnh nút tự động theo thời gian kể trên. Ngược lại nếu vì bất tỉnh, không điều chỉnh nút phát tín hiệu tự động thì tín hiệu cấp cứu sẽ phát vào giờ đã định và nhà thương sẽ liên lạc ngay để giúp đỡ. Nhờ vậy, người gặp tai nạn không bị lãng quên quá 6 giờ.
Hoặc ta cũng có thể giao ước với hàng xóm để được cấp cứu lẫn nhau mỗi khi đèn mầu xanh trước cửa sổ bật lên, dấu hiệu báo có chuyện chẳng lành xẩy ra.
Vừa giản dị, đỡ tốn tiền, lại tăng thêm tình tương thân tương trợ lối xóm.
An toàn khi ra khỏi nhà
Trước khi ra ngoài, nên lưu ý mấy điều:
a-Dự trù lộ trình an toàn trước khi rời nhà;
b-Mặc quần áo thoải mái để khi cần ứng phó dễ dàng;
c-Nên có điện thoại di động để dùng khi cần;
d-Đừng chụp ống nghe radio trên tai, để có thể tỉnh táo nghe nhìn động tĩnh chung quanh;
e-Tránh dùng cầu thang, lối đi ít người qua lại;
g-Đừng đi chung thang máy với người lạ;
h-Bước đi một cách tự tin, đều đặn;
i-Nếu cảm thấy rủi ro có thể xẩy ra trên lộ trình thì tránh xa càng mau càng tốt;
k-Thay đổi lộ trình đi bộ hàng ngày; nếu có bạn đồng hành càng tốt;
l-Nêu nghi ngờ có người theo thì đi về phía đông người; đừng về nhà kèo kẻ gian theo biết nơi ở của mình;
m-Luôn luôn để ý tới mọi người, mọi việc ở xung quanh
Nếu lái xe hơi:
Lái xe càng cẩn thận càng tốt; luôn luôn mang nịt seat belt; không nên uống rượu hoặc dùng thuốc có ảnh hưởng tới trí óc;
a-Luôn luôn đổ săng đấy bình
b-Đậu xe nơi sáng sủa, gần nơi định tới;
c-Đừng đậu kế bên xe to lớn vì kẻ gian có thể ẩn náu trong đó;
d-Lấy sẵn chìa khóa trước khi trở lại gần xe; từ xa nhìn gầm xe có gì lạ không;
e-Quan sát băng ghế sau trước khi bước vào xe;
g-Đóng cửa xe, quay kính xe lên cao để không ai thò tay vào được;
h-Không cho người lạ quá giang;
i-Đang ở trong xe mà có người lạ quấy rầy, muốn vào xe thì bấm còi to để lưu ý mọi người và ra dấu hiệu nhờ giúp đỡ;
k-Nếu nghi có xe theo mình thì lái vào khu đông người, cây săng và cầu cứu nếu thấy có nguy hiểm;
l-Khi xe hư dọc đường, nâng nắp xe lên cao, cheo một miếng khăn trắng trên cột antenne để tỏ ý cầu cứu rồi vào xe, khóa cửa ngồi đợi.
Kết luận
Trên đây chỉ là một số gợi ý căn bản, Có nhiều điều ta thấy như nhỏ nhặt không đáng lưu tâm nhưng nếu vô ý quên không theo thì “ cái sẩy nẩy cái ung”. Cho nên cứ “cẩn tắc vô ưu” như cổ nhân vẫn nhắc nhở.
Để cuộc sống mỗi ngày được bình an.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ
Gửi ý kiến của bạn
