Tưởng Niệm Diễm Châu: Nhà Thơ, Người Dịch Thơ
Người từng được 1 giải thưởng dịch thơ qúôc tế và là người trong hơn 4 thập niên đã dịch ra Việt Ngữ nhiều công trình của hơn 100 nhà thơ lớn trên thế giới, nhà thơ Diễm Châu, đã từ trần.
Web Thơ Tân Hình Thức (http://thotanhinhthuc.org/) đã tổ chức lễ tưởng niệm nhà thơ trên mạng một cách trang trọng tuần này, và đã đăng tiểu sử nhà thơ, một số tác phẩm tiêu biểu, và các bài thơ tưởng niệm từ các thi sĩ trong và ngoaì nứơc như Phan Tấn Hải, Nguyễn Tuyết Trinh, Lưu Hy Lạc, Nguyễn Hữu Viện, Khế Iêm, Lý Đợi, Việt Hà, Phạm Chung...
Nhà thơ Diễm Châu tên thật là Phạm Văn Rao, sinh năm 1937 tại Hải Phòng, tốt nghiệp Đại học Sư Phạm Sàigòn (ban Anh văn) trước khi sang tu nghiệp tại Hoa kỳ về truyền thông. Định cư tại Strasbourg, Pháp năm 1983.
Xuất hiện lần đầu tiên với một bài thơ dài trên tạp chí Góp Gió, số duy nhất. Khi còn ở Miền Nam Việt Nam, làm tổng thư ký tạp chí Trình Bày (do Thế Nguyên làm chủ bút), nhật báo Làm Dân (giai đoạn đầu), biên tập viên các tạp chí Văn Mới, Hành Trình, Đất Nước, Nghiên Cứu Văn Học (trước 1975), Đứng Dậy, tuần báo Công Giáo và Dân Tộc, nhật báo Tin Sáng (sau 1975). Đã in Hạnh Hoa trong tập Mộng Ban Đầu (chung với nhà thơ Đỗ Quý Bái), Sáng Muôn Thu, nxb Hoa Đông Phương, và đăng báo một số thơ, bài nhận định xã hội, văn nghệ. Đã dịch và in ở Sàigòn (trước 1975) một số tác phẩm của Ferreirs de castro, Fritz Hochwalder, Akutagawa Ryunosuke, Kenzaburo Oe, Vladimir Du dintsev, Abram Tertz, Edward Albee, Friedrich Durrenmatt, Slawomir Mrozek, Jorge Amado, Peter Abrahams… Còn một số bản dịch chưa in (ở Sàigòn") của Samuel Beckett, Friedrich Durrenmatt, Max Fisch, Mishima Yukio (kịch), Bartusek (thơ), Ernesto Cardenal (thi phẩm 0 giờ). Isaac Bashevis Singer (bài báo và biên khảo)… Các tác giả đã dịch và in sau khi rời Việt Nam: Yehuda Amichai, Jorge-Luis Borges, Ernesto Cardenal, Blaise Cendrars, Vladimir Holan, Roberto Juarroz, Fernando Pessoa, Jacques Prévert, Jaroslav Seifert… Trong suốt hơn hai thập niên vừa qua, nhà thơ Diễm Châu đã âm thầm làm một kỳ công: dịch hơn 100 nhà thơ lớn trên thế giới.
Giải thưởng Quốc tế Lucian Blaga về Dịch thuật năm 2000
Giải thưởng Quốc tế Lucian Blaga về Dịch thuật năm 2000 đã được trao tặng Diễm Châu tại Paris ngày 20-V vừa qua, "xét vì những gì ông đã làm cho thơ Ru-ma-ni".
Hằng năm, cứ vào ngày này, tại Cluj-Napoca và nhiều nơi khác trên thế giới, người Ru-ma-ni thường tổ chức một đại hội quốc tế về thi ca mang tên nhà thơ lớn Lucian Blaga (1885-1961). Đại hội thường khởi sự với một cuộc hội thảo kéo dài gần trọn ngày về thơ Lucian Blaga và kết thúc với lễ trao tặng các giải thưởng và một cuộc trình diễn âm nhạc, như đã diễn ra ở Paris từ nhiều năm qua.
Lễ trao tặng giải thưởng tại Paris năm nay diễn ra ở Salle d'Or của tòa đại sứ Ru-ma-ni với sự tham dự của chính ông đại sứ Ru-ma-ni, còn là một nhà thơ, và khoảng gần hai trăm khách mời. Mở đầu, người điều khiển buổi lễ, nhà thơ Horia Bădescu đã nói về ý nghĩa của ngày đại hội và buổi lễ. Kế đó, nhà thơ Pháp Gérard Bayo lên giới thiệu Diễm Châu với mọi người. Ông đã nói tới con số gần một trăm tác giả thế giới Diễm Châu đã dịch và đặc biệt tiết lộ cách làm việc tỉ mỉ của Diễm Châu, hợp tác chặt chẽ với các tác giả còn sống...
Sau khi được trao tặng giải thưởng - một tấm bằng với chữ ký của Chủ tịch Hội Văn hóa Lucian Blaga ở Cluj là ông Petru Poant và một bức tranh của của họa sĩ Vasile Gheorghita - Diễm Châu đã ngỏ lời trước khách mời. Ông nói tới Việt Nam và Ru-ma-ni, hai dân tộc đã chịu nhiều đau khổ và cùng tha thiết yêu thơ. Ông cũng nói tới hai người con của Bucovine - Paul Celan và Dan Pagis - những người đã đưa ông tới với thơ Ru-ma-ni. Ông đặc biệt nhấn mạnh về yếu tính thơ nơi Lucian Blaga, mà ông coi như một "người thày về tinh thần trên bước đường biệt xứ của mình"... Sau hết, Diễm Châu đã ngỏ lời cảm tạ Lucian Blaga và các nhà thơ Ru-ma-ni, "những người đã khổ đau nhiều và đã chia sẻ những nỗi khổ đau với dân tộc họ".
Sau cuộc độc tấu dương cầm (hết sức sôi nổi) của một nữ nghệ sĩ, ngày hội đã chấm dứt với một tiệc rượu kéo dài, trong đó nhiều người tham dự đã tới chúc mừng Diễm Châu và bày tỏ những xúc động của họ trước những điều ông đã phát biểu.
Diễm Châu đã dịch của Ru-ma-ni, ngoài Paul Celan và Dan Pagis, các tác giả như Lucian Blaga, Ion Caraion, Nina Cassian, Marin Sorescu, Nichita Stanescu, Ana Blandiana, Horia Badescu và nhiều người khác... Đa số các dịch phẩm này đã in trong tủ sách thơ của nxb Trình bầy hoặc đăng trên các tạp chí văn nghệ ở hải.ngoại.
Trong bài “Nỗi Đau,” nhà thơ Diễm Châu ghi về tình yêu như sau:
như một kẻ gây mê bằng châm cứu trước khi giải phẩu
tôi tìm về em
nỗi đau làm quên mọi nỗi đau...
Để tưởng niệm Diễm Châu, nhà thơ Lưu Hy Lạc với bài “Nói Gì Nói Nghĩa Tử, Nghĩa Tận” đã viết rất Thiền như sau, trích:
nói theo nhà phật thì
mọi vật đều vô tướng,
ngủ, rồi không dậy nữa
như anh diễm châu, tôi...
Và nhà thơ Phan Tấn Hải trong bài “Dòng Chữ Bay Lên” đã ca ngợi Diễm Châu với dòng:
những hồn thơ ơi khi anh nằm
xuống, và chữ từng dòng theo nhau
lặng lẽ bay lên thật xa, thật
xa những hồn tôi ơi...
Gửi ý kiến của bạn
