Trust/Niềm Tin của Hernan Diax Đoạt giải Pulitzer 2023

Giải Putlizer 2023 vào tay Hernam Dias, tác giả của hai cuốn tiểu thuyết được dịch ra hơn hai mươi thứ tiếng. Cuốn tiểu thuyết đầu tay của ông, In the Distance, lọt vào chung kết giải Pulitzer 2018 và giải PEN/Faulkner. Ông cũng đã viết một cuốn sách gồm các bài tiểu luận, và các bài viết của Ông xuất hiện trên The Paris Review, Granta, Playboy, The Yale Review, McSweeney's, và những nơi khác. Ông đã nhận học bổng Guggenheim, giải thưởng Whiting, giải thưởng văn chương quốc tế William Saroyan và học bổng từ Trung tâm Học Giả và Nhà Văn Cullman của Thư viện New York.

 

Trust (tạm dịch là Niềm Tin) là cuốn sách thứ hai, đoạt giải Putlizer 2023, thuật lại những khúc mắc của chủ nghĩa tư bản thời hiện đại. Mở đầu bằng sự việc dẫn đến sự sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 1929, sau những đợt bùng nổ và sụp đổ của lịch sử kinh tế từ quan điểm của từng cá nhân. Trust là một tác phẩm hiện đại táo bạo — trong suốt bốn màn, mỗi màn được đóng khung như một “cuốn sách” — tìm cách phá bỏ những quy ước chắc nịch làm nền tảng cho những huyền thoại về sức mạnh của nước Mỹ.

 

Trust (Niềm Tin) bắt đầu giống như một cuốn tiểu thuyết tư sản thông thường miêu tả đời sống thâm cung và không gian gia đình của giai cấp thống trị. Màn đầu hay “cuốn sách đầu” - “Bonds” (Trái Phiếu) - một cuốn sách lật trang lột tả một nhà tài phiệt thành công của thập niên 1920 tên là Benjamin Rask và căn bệnh bí ẩn và cái chết của vợ ông, Helen - như một lối kể chuyện dụ dỗ, lôi cuốn độc giả vào thế giới nhung lụa của 1 phần trăm số người giàu có trên thế giới. “Với sự đối xứng lệch lạc,” người kể chuyện rỉ vào tai người đọc rằng “khi Benjamin vươn lên một tầm cao mới, thì tình trạng của Helen lại sa sút trầm trọng.”

Màn hai hay cuốn thứ hai, “My Life” (Đời Tôi) chõi ngược về phong cách: Đó là lời kể ở ngôi thứ nhất của một nhà tài phiệt tên là Andrew Bevel, người mà sự miêu tả thành công của ông trên thị trường chứng khoán và người vợ vừa qua đời của ông, Mildred, giống một cách kỳ lạ so với câu chuyện vừa được chuyển tiếp trong “Bond”

Các đặc điểm chồng chéo giữa hai cuốn sách 1 và 2 kỳ lạ đến mức người đọc tưởng như một sự nhầm lẫn.

Nhưng cuốn thứ ba, “A Memoir, Remembered,” làm rõ lý do của sự trùng lập này. Lời tường thuật ở góc nhìn thứ nhất này được viết bởi người viết mướn của Bevel, Ida Partenza, con gái của một người theo chủ nghĩa vô chính phủ người Ý, người làm việc cho kẻ thù giai cấp của họ. Tuy nhiên, đã được Bevel tin tưởng, Ida nhiều năm sau cái chết của ông ta đã có thể phản bội lại ông: Hồi ký của cô tiết lộ “Bonds” là tác phẩm hư cấu được che đậy mỏng manh về cuộc đời của Bevel sau cái chết của Mildred. Và cuốn tự truyện của Bevel được dàn dựng công phu để có thể “bẻ cong và sắp xếp thực tế”, như ông ta sinh thời thường giải thích với cô.

Khi chuyển từ người kể chuyện linh hoạt, đầy hiểu biết của “Bonds” sang cách viết dở dở ương ương của Bevel, người đọc khựng lại — và nghiệm ra phần sau nữa cũng được tái tạo — Tác giả gợi ý rằng không thể tin tưởng vào quan điểm cá nhân nào. Mỗi phần tiếp theo đều gây khó khăn và rắc rối về cách tiếp cận những phần trước - tiêu đề của cuốn tiểu thuyết vừa trở thành một vở kịch về công cụ tài chính vừa là một hướng dẫn diễn giải cho người đọc. Diaz khiến người đọc phải đoán xem thế nào là “thực” (một từ xuất hiện 34 lần trong tiểu thuyết). Một nhân vật đáng tin cậy nhất, nhưng chỉ cần điều chỉnh ống kính một chút thì tất cả những gì đã được thiết lập sẽ tiêu tan gần như ngay lập tức.

Cuốn sách thứ tư “Futures” làm sáng tỏ bí ẩn, là màn cuối cùng thể hiện tiếng nói không bị sàn lọc của chính Mildred. “Futures” bao gồm các mục nhật ký của Mildred từ những ngày cuối cùng của cô trong một viện điều dưỡng ở Thụy Sĩ khi cô ấy dường như rơi vào trạng thái điên loạn.

Cuốn sách kết thúc không làm sáng tỏ chính xác đâu là phiên bản thật của câu chuyện, khiến người đọc phải suy đoán xem đâu là “thật” và đâu là “giả”. Tại sao Mildred đột nhiên bị ốm ngay khi tài sản của Bevel đang tăng lên kếch sù, và liệu cô ấy có phải là tác giả bí mật của “Bond” hay không là những câu hỏi còn bỏ ngỏ. “Trong và ngoài giấc ngủ,” đoạn cuối của Mildred viết, “giống như một cây kim chui ra từ dưới tấm vải đen rồi lại biến mất. Chưa đan bện.”

Trust không kết một cách cao trào mà bằng một màn ảo thuật biến mất — và chỉ là tiếng thì thầm hút dần về một người nữ phi thường. Chúng ta có thể không nhìn ra cốt lõi bí ẩn của câu chuyện. Nhưng đó không phải là vấn đề. Thay vào đó, chúng ta ít nhất bắt đầu nghiệm ra rằng khả năng “thấy” của mình thật không là gì cả.

Cung Đô biên dịch và tóm lược

 

*Nguồn: Bài “We Tell Ourselves Stories About Money to Live”, Jane Hu, tạp chí The Atlantic.