Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

8/23/202400:00:00(View: 1323)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Thủ Tướng Anh Boris Johnson đã được đưa vào bệnh viện để xét nghiệm, theo Phủ Thủ Tướng cho biết hôm Chủ Nhật, 5 tháng 4, sau nhiều ngày có triệu chứng vi khuẩn corona, theo bản tin của CNN cho biết.
Trong cuộc chiến đấu chống lại COVID-19, toàn thể nhân loại như những người sắp bị chết đuối, thấy cái gì cũng hy vọng đó là cái phao sẽ đem mình đến bến bờ bình yên. Chính vì thế mà hiện thời có đến 14 thứ thuốc đang được dùng để chữa bệnh này mặc dù tất cả đều đã được sản xuất để điều trị những bệnh khác và dù các dữ kiện về hiệu quả cùng sự an toàn khi dùng cho COVID-19 vẫn chưa đầy đủ. Ba thứ thuốc được nhắc nhở đến nhiều nhất là chloroquine phosphate, hydroxychloroquine (chữa bệnh sốt rét) và remdesivir (chữa bệnh Ebola, SARS, và MERS). Một tia sáng mới vừa xuất hiện ở cuối đường hầm COVID-19 là thuốc favipiravir.
Số người thiệt mạng trong vài ngày qua đã giảm “lần đầu,” theo Thống Đốc Tiểu Bang New York Andrew Cuomo cho biết trong cuộc họp báo hôm Chủ Nhật, 5 tháng 4. Điều quan trọng là “quá sớm để nói,” theo ông cho biết thêm. Cuomo nói rằng số người được chăm sóc đặc biệt cũng giảm, việc đặt ống thở vào khí quản hàng ngày cũng giảm “nhẹ” và tỉ lệ bệnh nhân bình phục được bệnh viện cho về nhà thì “tăng” và đó là “tin tốt nhất.”
Ý báo cáo số tử vong do dịch COVID-19 hàng ngày đã tăng chậm nhất trong gần 2 tuần tính tới Thứ Bảy, 4 tháng 4 và nói rằng số bệnh nhân trong thời kỳ chăm sóc đặc biệt đã giảm lần đầu tiên, theo tin Reuters cho biết hôm Thứ Bảy, 4 tháng 4. Các viên chúc thúc giục toàn quốc không giảm các biện pháp phong toả gắt gao mà họ nói là đã bắt đầu có các kết quả thấy rõ, dù các trường hợp mới lây lan đã tăng 4,805 hôm Thứ Bảy là cao hơn một tí so với mức gia tăng hàng ngày gần đây.
9 thống đốc tại Hoa Kỳ tiếp tục không chịu đưa ra sắc lệnh yêu cầu người dân ở trong nhà để ngăn chận đà lây lan của vi khuẩn corona. Một số thống đốc nói rằng họ sợ phong tỏa có thể làm hại kinh tế tiểu bang, trong những người khác nghĩ rằng cư dân của họ có thể giúp cắt giảm đà lây lây vi khuẩn corona bằng cách sử dụng quyết định tốt của chính họ.
Việt Nam đã đưa ra phản đối chính thức TQ theo sau việc chìm một tàu đánh cá VN được cho là đã bị đụng bởi một tàu hải giám TQ gần các đảo trong Biển Đông tranh chấp, theo bản tin của Reuters cho biết hôm 4 tháng 2 năm 2020.
Trung Quốc đã được chỉ định vào một uỷ ban trong Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc đầy tranh cãi, dù nước này có hồ sơ nhiều thập niên về lạm dụng nhân quyền có hệ thống mà Hoa Kỳ nói là đã thúc đẩy đưa tới đại dịch vi khuẩn corona.
New York hiện có 113,704 trường hợp bị lây COVID-19, theo Thống Đốc Cuomo cho biết trong cuộc họp báo vào sáng Thứ Bảy. Tiểu bang ghi kỷ lục cao mới về các trường hợp bị lây hôm Thứ Sáu với 10,841. Có 15,905 người đang nằm bệnh viện và 4,126 người đang nằm trong phòng chăm sóc đặc biệt, theo ông Cuomo cho hay. Tính đến nay, tiểu bang New York đã có 3,565 người thiệt mạng vì dịch vi khuẩn corona. Trong khi đó trên toàn thế giới có hơn 1.1 triệu người đã bị nhiễm vi khuẩn corona và hơn 60,000 người thiệt mạng, theo Đại Học Johns Hopkins cho biết. Tại Hoa Kỳ có 270,000 người bị lây và hơn 7,100 người thiệt mạng. Wyoming là tiểu bang duy nhất tại Mỹ chưa có báo cáo về người nào thiệt mạng vì COVID-19.
Con số trường hợp bị lây vi khuẩn corona hàng ngày tại Nhật đã tăng gấp đôi trong tuần qua, từ khoảng 40 vào những ngày cuối tháng 3 tới 97 hôm Thứ Năm và 89 hôm Thứ Sáu, theo Chính Phủ Thành Phố Tokyo cho biết mà CNN tường thuật. Nếu khuynh hướng này tiếp tục, thì kết quả là xấu tệ, theo Kentaro Iwata, chuyên gia kiểm sót lây nhiễm từ Đại Học Kobe cho biết. “Nhật Bản cần phải can đảm thay đổi, khi chúng ta biết rằng chúng ta đang đi sai đường,” theo Iwata phát biểu. Tính tới Thứ Sáu, Nhật Bản có 3,329 trường hợi bị lây được xác nhận và 74 người thiệt mạng. Trên toàn cầu tính tới Thứ Sáu có 1,097,909 trường hợp bị lây và 59,113 người thiệt mạng. Hoa Kỳ có 277,355 trường hợp bị lây và 7,381 người thiệt mạng. Ý có 119,827 trường hợp bị lây và 14,681 người thiệt mạng. Tây Ban Nha có 119,199 trường hợp bị lây và 11,198 người bị thiệt mạng. Đức có 91,959 trường hợp bị lây và 1,275 người thiệt mạng.
Trung Tâm Kiểm Soát Bệnh Tật Hoa Kỳ (CDC) vào chiều Thứ Sáu, 3 tháng 4 đã đưa ra hướng dẫn tự nguyện đối với người dân Mỹ để che miệng và mũi khi đi ra ngoài. Tổng Thống Trump nói rằng ông đã không dự định làm theo đề nghị này. “Tôi không nghĩ rằng tôi sẽ làm điều đó,” theo ông cho biết trong cuộc họp báo tại Bạch Ốc của lực lượng chống vi khuẩn corona. Hướng dẫn mới đến trong sự ứng phó với chứng cứ tích tục cho thấy con người có thể lây lan vi khuẩn corona mà không có triệu chứng của COVID-19. Bác Sĩ Jerome Adams nhấn mạnh rằng biện pháp nhằm ngăn chận khả năng các cá nhân bị lây nhiễm từ việc lây lan vi khuẩn đúng hơn là bảo vệ người mang khẩu trang.
Trợ giúp thêm cho các tiểu thương bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng sức khỏe đang trên đường đi tới. Thống Đốc California Gavin Newsom đã công bố một loạt nguồn tài trợ mới cho các cơ sở kinh doanh nhỏ và giúp các công nhân tại California là những người bị thất nghiệp vì COVID-19.
Ba mươi học sinh cuối cấp trung học ở khu vực dịch vụ của Southern California Edison đã được xướng danh nhận Học Bổng Edison 2020 và sẽ được nhận 1.2 triệu Mỹ Kim học bổng từ Edison International để theo đuổi ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật hay toán (STEM). Ông Pedro Pizarro, chủ tịch kiêm CEO của Edison International phát biểu: “Chúng tôi rất tự hào về những học sinh này và những thành tích học tập xuất sắc của các em. Các học bổng này hỗ trợ về tài chính cho những học sinh xứng đáng này và gia đình các em để các em có thể tập trung vào việc học tập của mình. Chúng ta trông chờ vào các em để giúp chúng ta đổi mới và biến những ý tưởng lớn thành các giải pháp thực tế và chúng ta biết rằng các em có một tương lai tươi sáng ở phía trước.”
Kính thưa bà Chủ Tịch Hạ Viện, Hôm nay tôi đứng lên để vinh danh Thiếu Tướng Lê Minh Đảo, người vừa từ trần hôm 19 tháng 3, 2020. Thiếu Tướng Đảo đã cống hiến 87 năm cuộc đời của mình để chiến đấu vì lý tưởng tự do và phục vụ đồng bào.
Lệnh hoãn trên toàn tiểu bang bảo vệ những người thuê nhà ở trong các điều kiện đặc biệt gồm yêu cầu người thuê nhà đã trả tiền nhà trước ngày 27 tháng 3 năm 2020, và người thuê nhà thông báo cho chủ nhà bằng văn bản trước kỳ hạn trả tiền nhà rằng người thuê nhà cần hoãn tất cả hay một số tiền nhà bởi vì 3 điều kiện đặc biệt liên quan đến đại dịcjh COVID-19. Lệnh của Thống Đốc Newsom chủ ý xây dựng trên sắc lệnh trước đó của ông cho phép giới chức thẩm quyền đặc biệt thành phố hoãn các trục xuất những người thuê nhà vì ảnh hưởng đại dịch.
Tuy nhiên theo các chuyên gia, chỉ có mặt nạ đặc biệt với phân loại FFP (lọc mặt mảnh / filtering face piece) và phải rất khít với khuôn mặt mới có thể làm được điều này là ngăn chận được những giọt nhỏ trong không khí mà virus bay lơ lửng trong không khí, nhỏ đến mức mà một bảo vệ mũi-miệng đơn giản sẽ không ngăn chận nổi. Biện pháp phòng ngừa đã được chứng minh có hiệu quả vẫn là rửa tay kỹ lưỡng và giữ khoảng cách với người khác .!
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.