Nguyễn Thị Khánh Minh giới thiệu
Langston Hughes và Maya Angelou là hai tên tuổi lớn của nền thi ca da đen. Trang thơ xin bắt đầu với Langston Hughes. Ông sinh ở Joplin, Missouri, là một nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch. Thơ của ông kết hợp nhiều thể loại, mang đậm nét những bài hát dân gian da đen. Ông tôn vinh nền văn hóa người Mỹ gốc Phi châu trong thời kỳ được gọi là Thời kỳ Phục Hưng Harlem.
Langston Hughes là tác giả của 16 tập thơ, nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch và truyện viết cho thiếu nhi. Tập thơ đầu tiên của ông là Weary Blues, in năm 1926.
Trong một bài viết, tác giả Sao Khuê đã gọi thơ văn Huges là Tiếng Hát Của Dòng Sông:
Đã từ lâu, tôi yêu thi ca của những người da đen cũng như yêu điệu blues trên những kè đá và vỉa hè New Orleans, trong khu French Quarter. Với Langston Hughes (1902- 1967), tôi cũng đặc biệt yêu mến khi nghe ông nói về những dòng sông xưa như những mạch máu trong cơ thể người, những điệu blues và những chuyến xe lửa xuôi về miền Nam. Gần đây, lang thang trên các trang mạng, tôi tìm thấy thêm những trang viết về âm hưởng jazz trong thơ Langston Hughes và những bài dịch từ thơ của tác giả này. Sau đây xin chuyển tới bạn đọc bản dịch của Thanh Tâm Tuyền, Vũ Hoàng Linh, Pháp Hoan và Nguyễn Đăng Thường. (Trích, Langston Hughes: Tiếng Hát Của Dòng Sông, Sao Khuê, báo Trẻ Online).
LANGSTON HUGHES sinh ngày 1 tháng 2 năm 1902. Cha mẹ anh là hai chủng tộc, cả hai đều là con của chủ nô lệ và người Mỹ gốc Phi. Gia phả của ông bao gồm nhiều di sản, bao gồm người Mỹ bản địa, Do Thái, Pháp và Anh. Tuy nhiên, Ông chủ yếu tự nhận mình là người Mỹ gốc Phi, và xa cách với cha mình, người có quan điểm tiêu cực kỳ lạ về văn hóa da đen ở Hoa Kỳ.
ĐIỆU BLUES HOÀI HƯƠNG
Cầu xe lửa là
Điệu hát buồn trên không
Cầu xe lửa là
Điệu hát buồn trên không
Mỗi lần chuyến tàu qua
Tôi thèm rời chỗ khác
Tôi đi xuống phía ga
Trái tim ngậm trong miệng
Tôi đi xuống phía ga
Trái tim ngậm trong miệng
Tìm xe còn đỗ bến
Đưa tôi về miền Nam
Điệu blues buồn não nuột
Thượng đế ơi, khủng khiếp
Điệu blues buồn não nuột
Thượng đế ơi, khủng khiếp
Để ngăn mình khỏi khóc
Con há miệng cười
THANH TÂM TUYỀN dịch
*
BÌNH MINH Ở ALABAMA
Khi tôi trở thành nhà soạn nhạc
Tôi sẽ viết cho mình một ca khúc
Về bình minh trên đất Alabama.
Tôi sẽ đặt vào đấy những bài hát trong lành
Những bài hát xuất hiện trên mặt đất như thể mây mù
Rơi xuống từ bầu trời như những hạt sương
Tôi sẽ đặt những cây cao trong đấy.
Và hương thơm của lá thông
Và mùi đất sét đỏ sau cơn mưa
Và những chiếc cổ dài đỏ ửng
Và những khuôn mặt có màu hoa anh túc
Và những cánh tay to khỏe màu nâu
Và những đôi mắt của cúc dại trên đồng
Của người da đen và trắng đen trắng đen
Tôi sẽ đặt vào đó những đôi tay trắng
Những đôi tay đen, nâu cũng như vàng.
Những đôi tay vùi sâu trong đất đỏ
Chạm vào nhau bằng những ngón thiện lành
Chạm vào nhau tự nhiên như những hạt sương
Trong ban mai của âm nhạc
Khi tôi trở thành nhà soạn nhạc
Và viết về bình minh ở Alabama.
VŨ HOÀNG LINH dịch
*
GIẤC MƠ
Giữ lấy giấc mơ bên cạnh
Bởi nếu giấc mơ đi rồi
Đời là con chim gãy cánh
Không thể tung bay lên trời
Giữ lấy giấc mơ bên cạnh
Bởi nếu giấc mơ đi rồi
Đời là đồng hoang hiu quạnh
Chìm trong tuyết trắng mà thôi.
*
HARLEM
Điều gì sẽ xảy ra
khi giấc mơ bị trì hoãn?
Nó sẽ héo mòn theo năm tháng
như trái nho phơi dưới nắng mặt trời?
Hay nó sẽ rỉ chảy khắp nơi –
như vết thương lâu ngày mưng mủ?
Nó sẽ bốc mùi thối rữa
như miếng thịt bị bỏ lại trên bàn?
Hay nó sẽ đóng vảy hoàn toàn –
phủ một lớp đường và sẽ như bánh kẹo?
Có lẽ như gánh hàng nặng trĩu
nó sẽ chỉ uốn cong.
Hay nó sẽ như bom phát nổ?
*
NGƯỜI DA ĐEN NÓI VỀ NHỮNG DÒNG SÔNG
Tôi đã biết những dòng sông:
Tôi đã biết những dòng sông cổ như trái đất và cũ hơn dòng máu trong huyết quản loài người.
Linh hồn tôi lớn lên sâu thẳm như những dòng sông đó.
Tôi đã tắm trong lòng Euphrates những bình minh ấu thơ.
Tôi đã xây căn nhà nhỏ gần phía Congo và nó ru tôi ngủ.
Tôi đã nhìn mặt sông Nile và những kim thự tháp nhô lên trên nó.
Tôi đã nghe những lời ca của Mississippi khi Abe Lincoln xuống miền New Orleans, và tôi đã thấy những khúc quanh lòng bùn của nó vàng lên trong hoàng hôn.
Tôi đã biết những dòng sông:
Những dòng sông cũ kỹ, tối tăm.
Linh hồn tôi lớn lên sâu thẳm như những giòng sông đó.
PHÁP HOAN dịch
*
NHỮNG VÌ SAO
Ô, vệt sao sáng kia trên đường phố Harlem,
Ô, hơi gió thoảng lãng quên là đêm tối đó.
Cả thành phố vươn cao
Theo tiếng hát người mẹ.
Cả thành phố mơ màng
Theo điệu hát ru con.
Hãy đưa tay, hỡi em bé da đen, hái lấy một vì sao.
Từ tận cùng hơi gió thoảng lãng quên
Là đêm tối đó.
Chỉ hái lấy
Một vì sao thôi.
Thập giá
Cha già của tôi là một ông cụ da trắng
Và mẹ già của tôi là một bà da đen.
Nếu như tôi đã nguyền rủa người cha già da trắng,
Tôi xin rút lại những lời chửi đó.
Nếu như tôi đã nguyền rủa người mẹ già da đen
Và mong cho bà sa địa ngục,
Tối hối tiếc lời chúc hung dữ đó
Và bây giờ tôi muốn bà được yên thân.
Cha già của tôi qua đời trong ngôi nhà to và đẹp.
Mẹ tôi đã chết trong một túp lều.
Tôi tự hỏi mình sẽ chết ở nơi nào,
Bởi tôi không đen không trắng?
Những kẻ lang thang
Chúng tôi là những kẻ tuyệt vọng,
Những kẻ không bận tâm,
Những kẻ đói khát,
Không có lấy một chỗ
Để ăn,
Không một nơi nào để ngủ,
Những kẻ không nước mắt
Không biết
Khóc.
NGUYỄN ĐĂNG THƯỜNG dịch
Gửi ý kiến của bạn
