Nếu bạn đọc cảm thấy đời sống vợ chồng dường như thiếu thứ gì đó, chưa được hạnh phúc, hoặc kém may mắn, hạnh phúc còn xa vời, hoặc tệ hơn, bạn chưa biết hạnh phúc là gì, xin tiếp tục đọc. Ngược lại, nếu bạn tin rằng, đã có nhiều hạnh phúc, xin dừng ở đây.
Giới hạn trong cõi tình nam nữ, có tình yêu, tình dục và ái tình. Nếu ví tình vợ chồng như đồng tiền vàng, thì tình yêu và tình dục là hai mặt sấp ngửa của đồng tiền. Tình yêu và tình ái, giống nhau, vì theo tiếng hán việt, yêu và ái đồng nghĩa. Tuy nhiên, trong đời sống hàng ngày, tình yêu và ái tình có chỗ khác biệt, có ngụ ý khác nhau, dù có chung chữ tình.
Con người là sinh vật biết truyền giống và có trí khôn. Vì vậy, phương tiện truyền giống là yêu và dục, bản năng có từ bẩm sinh, tồn tại trong bản thể DNA. Đa số giống đực thích dục hơn yêu. Đa số giống cái thích yêu hơn dục, dĩ nhiên, luôn luôn có ít trường hợp ngược lại, như Từ Hi thái hậu.
Yêu là trạng thái tâm lý, tâm linh, có bản chất chập chờn, khi sâu đậm khi nhợt nhạt, nhưng tồn tại trong tình cảm. Trong khi dục là quá trình truyền giống từ tinh thần nối vào thể xác. Bản chất năng nổ nhưng không bền. Bừng cháy thời trung trẻ, mà nguội lạnh lúc về già.
Trong tình vợ chồng, yêu ví như dòng sông, lúc sâu lúc cạn, lúc cuồn cuộn lúc lừ đừ, lúc trong veo lúc đục ngầu. Sông có sông lớn sông bé. Yêu có yêu lớn yêu nhỏ. Người khôn ngoan không nên thấy đục mà chê, thấy cạn mà chạy, thấy lừ đừ mà so đo. Sông có khúc, yêu có lúc. Không thể nhìn một khúc sông mà đánh giá cả dòng sông. Lúc nước chảy chậm, hãy cùng nhau chèo. Lúc nước chảy nhanh, thả thuyền dưới trăng hưởng phước. Nước đục thì đành chịu uống chung. Nước trong, nầy, hãy ôm nhau nhảy xuống tắm.
Trong sinh hoạt hàng ngày, dục ví như một quân vương ra lệnh bắt các cung tần mỹ nữ phục tùng, rồi có lúc xin xỏ như gã hành khất. Nhiều khi như nịnh thần, tệ nhất là biến thành kẻ phản bội. Dục, khi nổi cơn như con bò rừng húc đông húc tây, húc cây, húc luôn vách đá, rồi hết cơn, nằm ngán ngẫm như con rùa rút đầu. Dục không đáng tin vì nó lêu lỏng ẩu xị, hành động không suy nghĩ. Gây phiền phức, có khi gây chuyện tày trời, sau đó hối hận, ăn năn, nhưng sẵn sàng tái diễn, tái chiến.
Ý chí, tri thức không thể khuất phục bản năng, chỉ có thể cột nó bằng sợi dây xích lớn mà vẫn dễ đứt. Tôn giáo có lẽ là chiếc lồng ít nhiều bảo đảm nhốt nó, tiêm cho nó thuốc sợ hãi. Tuy nhiên, không có gì bảo đảm, một hôm nào nó xé lồng chạy vào bóng tối.
“Yêu cho biết sao đêm dài, cho quen với nồng cay,” là tâm trạng tình yêu.
“Đừng bỏ em đêm nay khi bóng trăng qua hàng cây. Đừng xa em đêm nay đêm quá dài,” là lời thì thầm của dục vọng.
Yêu và Ái.
Tình yêu là trạng thái cảm xúc cao độ của tình thương, không nhất thiết phải có hành động kèm theo. Trong khi ái tình, chữ ‘ái’ liên quan đến ‘ái ân’, là cảm xúc đam mê mạnh mẽ đòi hỏi những hành động tương ứng. Ái lang thang giữa yêu và dục vì trong ái có yêu. Hàng ngày, khi chúng ta sử dụng chữ ‘ái tình,’ tự nhiên nó phảng phất chút gì da thịt không vô hình như chữ tình yêu. Ái tình thường chỉ áp dụng cho tình nam nữ, trong khi tình yêu có phạm vi rộng hơn và cao cả hơn khi nói đến tình yêu của Thượng Đế, quê hương, cha mẹ, vân vân.
Thông thường khi hai người yêu nhau, họ bắt đầu từ tình yêu bước sang tình ái rồi hân hoan tình dục. Sau một thời gian, họ bị lẫn lộn giữa ái và yêu, nghĩa là giữa ‘yêu có dục’ và ‘yêu không có dục’. Nhiều khi họ lầm ái là yêu, nên đòi hỏi quá nhiều, khiến đối phương sợ hãi, tránh né, lạnh nhạt, quay lưng vào tường. Nhiều khi họ lầm yêu là ái, nên ăn chay tình, khiến đối phương rụt rè, ngớ ngẩn rồi lang chạ. Sự lầm lẫn kéo dài sinh ra đau khổ, nhăn nhó, càm ràm, bực bội, la mắng, khóc lóc, than thân, ly thân, ly dị, cho đến khi nào họ nhận ra yêu và ái thực sự là thương, thì mối tình đó mới miên viễn.
Thường xuyên chúng ta sử dụng lầm lẫn giữa trạng thái/hiệu quả “yêu” và trạng thái/hiệu quả “thương.” Yêu một người và thương một người là hai chuyện cần phân biệt. Yêu tổ quốc và thương tổ quốc đòi hỏi hai hành động khác nhau. Hết yêu một người không hẳn là hết thương người đó.
Thương là một trạng thái cảm xúc đẹp đẽ, hưng phấn khi mong muốn và khi thấy người mình thương được sung sướng. Một người thương một người là nỗ lực làm tất cả những gì, dù không muốn, không thích, để cho người kia hài lòng. Hành động thương không có giới hạn. Phạm vi sinh hoạt của tình thương lớn như tình yêu, có khi lớn hơn vì yêu thường có điều kiện, còn thương thì không. Trong cõi vợ chồng, nếu yêu ví như dòng sông, thì thương là lúc sông đã vào đến biển.
(Tranh: Love Life của Kiara Art gallert.)
Nên phân biệt, mối tình của đôi tình nhân và mối tình của vợ chồng, khác nhau. Khi còn tình nhân, họ không quan tâm đến cái xấu của người yêu, mà chỉ quan tâm cái mê quá là mê. Khi đã là vợ chồng, họ thường xuyên ngán ngẫm tật xấu của nhau hoặc luôn cảm thấy có điều gì không vừa ý. Mệt quá là mệt. Khi vợ chồng chia tay vì nguyên nhân tình ái thì thường về sau sẽ hối hận, nhất là lúc về già. Nếu vợ chồng chia tay vì lý do tình yêu, thì coi như không còn gì để nhớ. Vì vậy, trước khi chia tay, nên xác định nguyên do gây tai biến là tình yêu hay tình ái. Nếu vì ái hoặc dục, thì có thể chữa được. Nếu tại yêu, thì giã từ là làm ơn làm phước cho nhau.
Hạnh phúc và thứ gần giống hạnh phúc.
Rất nhiều người lầm tưởng nếu có nhiều yêu, ái và dục thì sẽ hạnh phúc. Đó là ý nghĩ sai lầm. Romeo và Juliet có cả yêu ái dục mà không có hạnh phúc. Chuyện tình Lan và Điệp có yêu không ái chưa dục mà không hạnh phúc. Chuyện tình Titanic có yêu có ái nhiều dục vẫn không hạnh phúc. Có thể nói yêu ái dục không có mấy liên hệ đến hạnh phúc. Yêu ái dục luôn luôn mang đến vui sướng đồng thời buồn bã, say mê đồng thời khổ đau. Làm sao gọi là hạnh phúc?
Hạnh phúc gần như là ảo ảnh cho những ai nghĩ rằng, hạnh phúc là một thứ gì sung sướng mãi mãi. Hạnh phúc gần như là cái bánh vẽ, có hoa đèn, màu sắc, nhưng chỉ nhìn không thể ăn. Hạnh phúc gần như là cái cớ cái mồi để dụ dỗ người nhẹ dạ.
Bạn đang đọc đến đây, nếu tôi hỏi bạn, bạn có hạnh phúc không? Ngưng lại. Suy nghĩ thử.
Nhưng trước khi trả lời, nếu hạnh phúc là thứ khó tìm, khó đạt, thì thứ gì thấp hơn, gần gũi với hạnh phúc là gì? Cái thứ thực tế hơn, không hoàn toàn ảo tưởng, dù có thể trừu tượng, nhưng nắm bắt được, có thể cho con người những lợi ích gần giống hạnh phúc, thứ đó là thứ gì? Bạn có thứ đó không?
Tôi biết bạn đang loay hoay nghĩ ngợi thứ đó là thứ gì. Khoan đã, hãy đọc tiếp. Đọc từ tốn. Và trước khi đọc, xin xem cái link này.
Từ hồi nào đến giờ, tôi tưởng chỉ có phụ nữ mới quay mặt vào tường giả vờ ngủ say khi gã ăn xin đội lớp quân vương tìm đến. Không thể ngờ, con ếch cái còn có quái chiêu hơn, chết giả. Ngủ say thì có lúc sẽ thức dậy, còn chết, chấm dứt, tạt nước vào ngọn lửa đang cháy bỏng, chàng ếch nguội lạnh bỏ đi.
Đàn ông đàn bà ăn ở với nhau có lắm điều bí mật không thể nói thành lời. Nhất là người Việt, bí mật đó cắn răng, không dám tiết lộ, mang theo chứa đầy quan tài. Trong thực tế, đôi khi, những bí mật đó chẳng có tầm quan trọng gì cả, không có kí lô nào, chỉ tại mình tưởng nó bí mật trọng đại, chỉ tại “cái Tôi” đánh giá bí mật đó quá lớn. Nên nhớ, bất kỳ bí mật nào của một người đều là bí mật tượng tựa của người khác.
Từ cây cỏ, thú vật, cho đến con người đều có khả năng sinh tồn. Khả năng này giúp cho chủ nhân nó vượt qua những khó khăn, tử vong, khốn khổ. Tối thiểu, khả năng này sẽ giúp chúng ta giải quyết hoặc tránh né những sự việc không hài lòng, chấp nhận mọi bối cảnh rồi tiến tới.
Khi đối diện với yêu-ái-dục không mang đến sự hài lòng, chỉ buồn phiền, khổ tâm, khổ xác, một người muốn giải quyết, chỉ cần lắng nghe bản năng sinh tồn của mình. Nhưng bản năng không giải thích tại sao. Con người giải thích giùm con ếch tại sao phải giả chết. Con ếch đâu giải thích điều gì? Nó chỉ hành động theo bản năng.
Khi yêu trở thành mù mờ trong ái và dục, thì đàn ông cần phải khôn ngoan khi đòi hỏi và đàn bà cần phải khôn ngoan khi từ chối. Bản chất đàn ông theo Nietzches là chiến sĩ, thích sở hữu và xâm chiếm. Bản chất phụ nữ, đa số xem trọng tình yêu. Ái và dục là điều kiện ắt có nhưng không cần phải đủ. Hơn nữa, nếu suy gẫm một chút thì ‘đòi hỏi không có nghĩa là phải được và từ chối không có nghĩa là không.’ Câu nói này khó hiểu, nhưng nó thuộc vào bí quyết vợ chồng. Không thể nói rõ thì tập nói khéo, tập tâm sự với vợ với chồng qua email.
Không có người đàn ông nào thú nhận với vợ là không thỏa mãn. Không có người đàn bà nào chịu nói với chồng là mình phải chịu đựng. Hoặc ngược lại, nếu người đàn bà có nhiều chất nữ, lai láng. Bạn có thể cảm thấy khó chịu khi đọc, khi ai đó nói đến chuyện này, nhưng tiếc thay, nó thường xuyên là nguyên nhân của sự đổ vỡ. Vì đòi hỏi của ái dục và chịu đựng vì yêu thuộc về quyền lực bản năng. Sức mạnh nó ngấm ngầm nhưng không bao giờ biến mất. Nó tồn tại cho đến khi nào được giải quyết hoặc sẽ tức nước vỡ bờ.
Cái kế giả chết của nàng ếch, cũng như kế nghi binh trì hoãn của phụ nữ ngủ say, tuy hiệu nghiệm, nhưng không thể sử dụng nhiều lần, lại càng không thể kéo dài vì đối phương sẽ có cơ hội đi tìm người khác đang mất ngủ.
Đàn ông khôn ngoan trong đời sống gối chăn phải giữ gìn định luật: Khả năng cân bằng giữa yêu và dục lúc trẻ phải thay đổi khi tuổi già, khi dục xuống dốc phải gia tăng yêu để tổng số tình yêu không tha đổi. Người đàn bà khôn ngoan, thông thường, nhường nhịn dục lúc trẻ và jưởng thụ yêu lúc già. Sự bình an (không phải hạnh phúc) trong tình ái là khả năng cân bằng giữa yêu và dục. Dĩ nhiên, khả năng này của mỗi người khác nhau và khả năng này đòi hỏi phải bảo trì và tự học tập.
Yêu Ái Dục Và Thương.
(Tranh: Kiss 2 Drawing. Prisac Nicolae.)
Thương trong cõi vợ chồng bao gồm cả yêu ái và dục nhưng không có cân lượng nhất định. Tất cả đều là biến số, gia giảm theo tâm tình và hoàn cảnh. Thương không bồng bột, say đắm, điên cuồng như yêu; đồng thời không đòi hỏi, bắt buộc đối phương phải đáp trả hoặc thỏa mãn như dục. Trong thương thì cái chịu đựng sẽ trở thành dâng hiến, cái đòi hỏi sẽ trở thành phục vụ. Thương là tiến tới mà hy sinh, xáp gần mà thông cảm, chấp nhận những gì không hài lòng và biến chúng thành một thứ khôi hài. Khôi hài luôn luôn là chất men thú vị làm cho đời sống linh động.
Nói một cách khác, trong thương, yêu và dục giảm năng lực và giảm năng động, tấm lòng độ lượng hơn, lý trí cảm thông hơn, khó chịu thường xuyên vắng mặt nhường chỗ cho cảm giác dịu dàng, ngọt ngào. Hành động uy hiếp, vùng vằng, nín thở, lạnh lẽo, nghiến răng, trở thành cử chỉ săn sóc, chăm lo. Dẫn đến cảm giác sung sướng một cách ôn hòa. Trạng thái này bình yên, nhẹ nhỏm, thích thú, rang rang trong lồng ngực, ấm áp nơi trái tim phập phồng.
Ngay cả thương cũng không hứa hẹn sẽ mang đến hạnh phúc. Vì không ai có thể xác nhận hạnh phúc là như thế nào? Là thứ gì? Hoạt động ra sao? Tuy nhiên, thương có thể mang đến cho vợ chồng cái thứ gần giống hạnh phúc, nhưng cụ thể, có thể nắm giữ và ôm ấp. Đó là sự bình an trong tâm hồn.
Nhưng chưa đủ, còn cần phải có bình an về thân xác. Cái xác thì khó bình an đúng nghĩa vì nó lôi thôi, nó già, bó bệnh, nó chết. Phải chấp nhận thôi, nhưng sẽ bớt lo lắng nếu có tiền mua bảo hiểm tốt, có sự bảo vệ trong đời sống vật chất, có khả năng thu xếp những khó khăn để được an toàn. Đời dạy rằng, tuy tiền không mua được tất cả, nhưng tất cả hầu như có giá tiền. Tiền có thể làm cho khó khăn trở ngại lớn thành nhỏ, làm cho khó khăn trở ngại nhỏ biến mất.
Nếu một đôi vợ chồng có được an toàn về vật chất và bình an trong tâm hồn, thì họ đang có được cái thứ gần giống hạnh phúc.
Chúc các bạn đọc tìm được thứ này.
(*) Ca từ “Ảo Ảnh” của Y Vân và ca từ “Đừng Bỏ Em Đêm Nay” của Đức Huy.
Hay quá. Cám ơn tác giả.