IVF là quy trình trong đó trứng và tinh trùng được kết hợp bên ngoài cơ thể, và phôi sau đó được chuyển vào tử cung để tạo điều kiện cho việc phát triển thai nghén. Tuy nhiên, việc sử dụng quy trình này đang đứng trước một tương lai mơ hồ bởi quyết định từ Tòa án cao nhất Alabama về việc phôi thai đông lạnh sẽ được coi là trẻ em. (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
Gần đây, tòa án cao nhất Alabama đã đưa ra phán quyết rằng phôi thai đông lạnh sẽ được coi là trẻ em, và người ta có thể phải chịu trách nhiệm nếu vô tình phá hủy phôi thai.
Phán quyết này đã mở ra một mặt trận mới trong cuộc chiến về y tế sinh sản ở Hoa Kỳ, cũng như đẩy các liệu pháp IVF (thụ tinh trong ống nghiệm) ở Alabama vào một tương lai bất định đầy mơ hồ. Nhiều nhà cung cấp dịch vụ y tế trong tiểu bang đã quyết định tạm ngừng cung cấp dịch vụ IVF.
Các chuyên gia y tế và các nhóm ủng hộ sinh sản cảnh báo phán quyết này có thể gây ra hậu quả tiêu cực đối với các phương pháp điều trị sinh sản ở Alabama, và sẽ còn kéo theo nhiều vấn đề khác nữa.
Tuy nhiên, phán quyết lại được hoan nghênh bởi một số nhóm chống phá thai, vì họ cho rằng phôi thai xứng đáng được pháp luật bảo vệ nhiều hơn.
Tại sao lại có vụ kiện này và tòa án đã quyết định những gì?
Vụ việc khởi nguồn từ vụ kiện về thiệt mạng do lỗi gây ra (còn được hiểu là vụ kiện về trường hợp chết oan), được đệ đơn bởi 3 cặp vợ chồng bị thất lạc phôi tại một phòng khám hiếm muộn vào năm 2020.
Một bệnh nhân đã lang thang mò vào nơi lưu trữ phôi, cầm chúng lên rồi vô ý làm rớt. Hậu quả là phôi thai đã bị hư.
3 cặp vợ chồng đã tìm cách kiện Trung Tâm Y Tế Sinh Sản (Center for Reproductive Medicine) và Hiệp Hội Bệnh Xá Di Động (Mobile Infirmary Association) theo Đạo Luật Về Cái Chết Oan Của Trẻ Em (Wrongful Death of a Minor Act). Luật định này có bao gồm các bào thai, nhưng không bao gồm trường hợp các phôi được tạo ra từ Thụ Tinh Trong Ống Nghiệm (IVF).
Vì vậy, một tòa án cấp dưới đã ra phán quyết rằng phôi thai không đủ tiêu chuẩn để được xem như một người hoặc một đứa trẻ, và sẽ không tiến hành vụ kiện về trường hợp chết oan.
Nhưng trong quyết định của mình, Tòa án cao nhất Alabama đã đứng về phía các cặp vợ chồng và phán quyết rằng phôi đông lạnh vẫn được coi là “trẻ em.” Quyết định cho rằng luật định về trường hợp chết oan sẽ được áp dụng cho “tất cả những đứa trẻ chưa chào đời, bất kể phôi thai nằm ở đâu.”
Đồng thuận với ý kiến của đa số, Chánh Án Tom Parker viết: “Ngay cả trước khi chào đời, tất cả con người đều mang hình hài của Chúa, và việc hủy hoại những sinh mệnh đó làm lu mờ vinh quang của Người.”
Những bệnh nhân đang có vấn đề về sức khỏe sinh sản ở Alabama sẽ bị ảnh hưởng ra sao?
Phán quyết của Tòa án cao nhất Alabama không cấm hay hạn chế việc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), và trên thực tế, chính các cặp vợ chồng đệ kiện đã tích cực tìm kiếm và lựa chọn quy trình này.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, quyết định này có thể gây nhầm lẫn về việc liệu một số khía cạnh của quy trình IVF có hợp pháp theo luật của Alabama hay không. Nếu phôi thai được xem như một con người, điều này có thể đặt ra câu hỏi về cách thức mà các phòng khám được phép sử dụng và lưu trữ phôi thai.
Elisabeth Smith, giám đốc chính sách tại Trung Tâm Quyền Sinh Sản, nói với BBC: “Không phải tất cả phôi thai trong quy trình [IVF] đều được sử dụng, và có những phôi không thể sử dụng được. Nếu có đạo luật cấp quyền pháp nhân cho phôi thai, điều này có thể mang lại hậu quả khôn lường đối với việc sử dụng IVF – một lĩnh vực khoa học được nhiều người trông cậy vào để xây dựng mái ấm gia đình của mình.”
Sự mơ hồ về luật cũng có thể ảnh hưởng đến bệnh nhân, họ có thể lo lắng về việc liệu thủ tục này có còn hiệu lực hay có hợp pháp hay không.
Hiệp Hội Y Khoa Tiểu Bang Alabama cho biết trong một tuyên bố: “Quyết định của tòa án có ý nghĩa rất lớn đối với tất cả người dân Alabama, và có thể sẽ dẫn đến tình trạng ít trẻ em hơn trong tương lai, bởi vì các lựa chọn điều trị hiếm muộn dành cho những người muốn tạo dựng một mái ấm gia đình đã trở nên hạn chế.”
Việc này có liên quan gì tới những tranh cãi về vấn đề phá thai ở Hoa Kỳ?
Khi Tối Cao Pháp Viện (TCPV) Hoa Kỳ bãi bỏ quyền phá thai trên toàn quốc vào năm 2022, các tiểu bang được trao cơ hội để có thể ban hành những luật riêng của mình về vấn đề này. Kể từ đó, các tiểu bang do Đảng Dân Chủ kiểm soát đã mở rộng quyền được phá thai, còn các tiểu bang do Đảng Cộng Hòa dẫn dắt đã hạn chế gắt gao quyền này.
Alabama đã ban hành lệnh cấm hoàn toàn việc phá thai ở tất cả các giai đoạn của thai kỳ. Tòa Bạch Ốc gọi phán quyết của Alabama “chính xác là kiểu hỗn loạn đã được lường trước, khi TCPV lật ngược phán quyết Roe v. Wade và mở đường cho các chính trị gia có thể ‘nhúng tay’ vào những quyết định mang tính cá nhân nhất của từng nhà.”
Những người phản đối việc phá thai cũng đang theo dõi sát sao phán quyết này. Câu hỏi được đặt ra là khi nào thì phôi thai hoặc bào thai được coi là một con người về mặt pháp lý. Điều này là một yếu tố quan trọng ở nhiều tiểu bang cấm phá thai.
Liên Minh Bảo Vệ Tự Do, một nhóm pháp lý Công Giáo bảo thủ, gọi phán quyết ở Alabama là một “thắng lợi huy hoàng cho sự sống và sinh mệnh.” Phát ngôn nhân Denise Burke nói với BBC: “Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, mọi sinh mệnh con người đều quý giá, ngay từ thời điểm thụ thai. Chúng tôi rất biết ơn vì Tòa án đã xác định đúng đắn rằng luật của Alabama công nhận sự thật cơ bản này.”
Các nhà hoạt động chống phá thai khác cho biết IVF không gặp phải những tranh cãi đạo đức hoặc luân lý mạnh mẽ như quyết định chấm dứt thai kỳ. Eric Johnston, một luật sư đã giúp soạn thảo các điều khoản về vấn đề phá thai trong hiến pháp của Alabama vào năm 2018, nói với BBC: “Nhìn chung, cộng đồng ủng hộ sự sống sẽ cho rằng các phôi thai cũng cần được bảo vệ.”
Nhưng ông cũng thừa nhận có những cặp vợ chồng phản đối quyền phá thai đã phải sử dụng quy trình IVF để sinh con, và nói rằng ông sẽ không bao giờ lên án họ. Ông nói: “Đó là một vấn đề nan giải, và nan giải tức là ta sẽ không thể có đáp án thỏa đáng.”
IVF là gì?
Thụ Tinh Trong Ống Nghiệm (In Vitro Fertilisation, hay IVF) mang đến một giải pháp khả thi cho những phụ nữ gặp khó khăn trong việc mang thai. Theo Cơ Quan Kiểm Soát và Phòng Bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng 2% số ca mang thai ở Hoa Kỳ là kết quả của IVF.
Quá trình này bao gồm việc sử dụng kim để thu thập trứng từ buồng trứng của phụ nữ, sau đó kết hợp các trứng này với tinh trùng của đàn ông trong phòng thí nghiệm. Phôi đã thụ tinh thành công sẽ được chuyển lại vào tử cung của phụ nữ để tạo điều kiện cho việc phát triển thai kỳ. Tuy nhiên, quá trình này không có gì đảm bảo, và có thể phải thực hiện nhiều lần mới có thể mang thai thành công.
Trong một số trường hợp, như trong vụ kiện ở Alabama, phôi thai đã thụ tinh được đông lạnh và lưu trữ trong các bể chứa nitơ lỏng. Các phôi này có thể được lưu trữ trong khoảng một thập niên.
Ở các tiểu bang khác điều gì có thể xảy ra?
Các tiểu bang của Hoa Kỳ thường có khuynh hướng sao chép hoặc lấy ý tưởng của nhau về những luật hoặc chính sách liên quan đến phá thai. Thông thường, nếu một tiểu bang thông qua một luật hoặc chính sách hạn chế phá thai mà được xem là có hiệu quả hoặc vượt qua được các thách thức pháp lý, các tiểu bang khác có thể lấy cảm hứng từ đó và áp dụng các biện pháp tương tự.
Mặc dù quyết định của tòa án Alabama chỉ có hiệu lực trong phạm vi tiểu bang, nhiều người lo ngại rằng quyết định này có thể sẽ tạo ra ảnh hưởng và khích lệ các tiểu bang khác thử nghiệm hoặc thay đổi luật định về việc coi phôi đông lạnh như là trẻ em hoặc con người.
Nhưng các chuyên gia cho rằng có vẻ như vụ kiện này sẽ không được đưa lên tới Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ giống các vụ về phá thai trước đây. Lý do được cho là vì quyết định của Alabama xuất phát từ tòa án tiểu bang và liên quan đến việc diễn giải luật pháp của tiểu bang, chứ không phải luật pháp liên bang.
Quyết định này có ảnh hưởng gì đến chính trị Hoa Kỳ?
Quyền phá thai đã trở thành một vấn đề quan trọng quyết định thắng thua đối với Đảng Dân Chủ kể từ khi TCPV Hoa Kỳ lật ngược phán quyết vụ Roe v. Wade, vốn bảo đảm quyền phá thai theo hiến pháp cho tới khi thai nhi có đủ khả năng sống sót ngoài tử cung, thường là khoảng 23-25 tuần.
Sau phán quyết của Alabama, các ứng viên Đảng Dân Chủ có thể sẽ sử dụng tình hình như một cơ hội để tranh cử, chẳng hạn đưa ra một chương trình nhằm bảo vệ quyền tiếp cận các liệu pháp điều trị sinh sản trên khắp Hoa Kỳ.
Ngược lại, các chính trị gia Đảng Cộng Hòa thường đứng về phía những người theo chủ nghĩa bảo thủ về tôn giáo, những người mong muốn cấm hoặc hạn chế quyền phá thai ở Hoa Kỳ.
Ban đầu, nữ chính trị gia Đảng Cộng Hòa Nikki Haley, ứng viên tiềm năng của Đảng Cộng Hòa và là một trong những đối thủ quan trọng cuối cùng của Donald Trump trong cuộc đua giành đề cử của Đảng, đã bày tỏ sự ủng hộ đối với quyết định của Tòa án cao nhất Alabama vào thứ Năm.
Nhưng sau một đêm, bà đã cố gắng giảm nhẹ sự đồng tình của mình, và nói với các phóng viên rằng bà “không có nói là tôi đồng tình với phán quyết của Alabama.” Thay vào đó, bà chỉ đồng ý với việc phôi thai có thể được coi là “một đứa trẻ chưa chào đời.”
Nguyên Hòa biên dịch
Nguồn: “Alabama IVF ruling: What does it mean for fertility patients?” được đăng trên trang BBC.com.
Gửi ý kiến của bạn
