Không gì có thể thay thế cho giấc ngủ. Thiếu ngủ có thể gây ra những tác động tiêu cực sâu sắc đến cả cơ thể và não bộ chúng ta. (Nguồn: pixabay.com)
Không thể phủ nhận tầm quan trọng của giấc ngủ. Mọi người đều cảm thấy khoang khoái hơn sau một đêm ngon giấc, và thiếu ngủ có thể gây ra những tác động tiêu cực sâu sắc đến cả cơ thể và não bộ. Vậy nên, nếu bị thiếu ngủ, ta nên làm gì để bù đắp? Nói cách khác, làm thế nào để có thể ngủ ít hơn mà vẫn đạt hiệu suất cao nhất?
Sau một số nghiên cứu ban đầu về tình trạng thiếu ngủ và những sai sót do thiếu ngủ, nhóm nghiên cứu tại Sleep and Learning Lab của Michigan State University, dẫn đầu bởi Kimberly Fenn, muốn tìm hiểu xem liệu có những biện pháp nào có thể can thiệp để đảo ngược tác động tiêu cực của việc thiếu ngủ.
Câu trả lời rất đơn giản: Không gì có thể thay thế cho giấc ngủ.
Thiếu ngủ làm suy giảm nhận thức
Trong nhiều năm, các khoa học gia đã biết rằng thiếu ngủ làm giảm khả năng duy trì sự chú ý. Trong nghiên cứu, khi được yêu cầu làm một nhiệm vụ khá đơn giản: theo dõi màn hình máy tính và nhấn một nút bất cứ khi nào có chấm đỏ xuất hiện, những người bị thiếu ngủ dễ bị mất tập trung hơn. Họ không chú ý khi chấm đỏ sáng lên và phản hồi chậm hơn nửa giây. Sự mất chú ý này là do áp lực buồn ngủ tích tụ, và càng xảy ra nhiều hơn tại các thời điểm trong chu kỳ sinh học 24 giờ mà cơ thể cho là cần phải ngủ.
Nghiên cứu về ảnh hưởng của việc thiếu ngủ đối với các kiểu suy nghĩ phức tạp hơn đã cho ra nhiều kết quả khác nhau. Vì vậy, nhóm nghiên cứu tìm hiểu xem sau việc thức suốt một đêm ảnh hưởng như thế nào đến các kiểu suy nghĩ. Họ yêu cầu những người tham gia thực hiện các nhiệm vụ khác nhau vào buổi tối, sau đó chỉ định ngẫu nhiên ai sẽ được về nhà ngủ còn ai sẽ cần thức trắng đêm trong phòng thí nghiệm. Tất cả mọi người sẽ quay trở lại vào buổi sáng và làm các nhiệm vụ về nhận thức.
Cùng với sự suy giảm khả năng chú ý, nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng thiếu ngủ sẽ khiến cho người ta dễ mắc lỗi trong các nhiệm vụ cần làm đúng bước (placekeeping). Placekeeping là khả năng làm việc gì đó qua một loạt các bước theo thứ tự mà không được bỏ qua hoặc lặp lại bất kỳ bước nào. Thí dụ như trong việc làm bánh theo công thức trong trí nhớ, mắc lỗi là khi người ta quên bỏ trứng hoặc vô tình bỏ muối tới hai lần.
Cà phê có thể thay thế cho giấc ngủ?
Tiếp theo, nhóm nghiên cứu bắt đầu thử nghiệm những cách khác nhau để có thể bù đắp cho việc thiếu ngủ. Quý vị thường sẽ làm gì nếu đêm trước ngủ không đủ giấc? Nhiều người sẽ tìm đến cà phê hoặc nước tăng lực. Một cuộc khảo sát năm 2022 cho thấy hơn 90% người dân ở Hoa Kỳ tiêu thụ một số dạng caffein hàng ngày. Vậy nên nhóm nghiên cứu muốn tìm hiểu xem liệu caffein có giúp duy trì sự chú ý và tránh những sai sót do thiếu ngủ hay không.
Điều thú vị là nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng caffein cải thiện khả năng chú ý ở những người thiếu ngủ tốt đến mức hiệu suất của họ tương tự như những người ngủ đủ giấc. Và caffein cũng giúp những người ngủ đủ giấc tăng hiệu suất. Tức là, caffein giúp mọi người duy trì sự tập trung, không chỉ ở những người mất ngủ. Kết quả này không có gì ngạc nhiên, bởi vì nhiều nghiên cứu khác cũng có kết quả tương tự.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng caffein không giúp giảm sai sót trong nhiệm vụ placekeeping, cả ở nhóm thiếu ngủ và nhóm ngủ đủ giấc. Điều này có nghĩa là nếu quý vị bị thiếu ngủ, caffein có thể giúp quý vị tỉnh táo và chơi Candy Crush, nhưng sẽ không giúp quý vị vượt qua bài thi toán đại số.
Những giấc ngủ ngắn có thể bù đắp không?
Caffein là một cách nhân tạo để bù đắp khi bị mất ngủ. Nhóm nghiên cứu cũng lập luận rằng có lẽ cách tốt nhất để bù đắp khi bị mất ngủ là ngủ bù. Có thể quý vị vẫn thường nghe nói rằng những giấc ngủ ngắn (naps) trong ngày sẽ giúp tăng cường năng lượng và hiệu suất, nên cũng khá hợp lý nếu nghĩ rằng ngủ một giấc ngắn vào ban đêm cũng sẽ có tác dụng tương tự.
Nhóm nghiên cứu đã cho một số người tham gia được chợp mắt trong 30 - 60 phút trong khoảng thời gian thức đêm từ 4 giờ sáng đến 6 giờ sáng. Khoảng thời gian này là lúc kém tỉnh táo nhất trong chu kỳ sinh học. Họ phát hiện ra rằng những người được chợp mắt cũng không làm tốt các nhiệm vụ hơn hơn so với những người thức trắng đêm.
Do đó, một giấc ngủ ngắn vào giữa đêm không mang lại lợi ích rõ rệt nào đối với hiệu suất nhận thức sau một đêm thiếu ngủ nói chung.
Tóm lại, dù rằng caffein có thể giúp chúng ta tỉnh táo và tập trung hơn, nhưng nó có thể sẽ không giúp ích gì trong những công việc đòi hỏi phải suy nghĩ phức tạp. Và dù một giấc ngủ ngắn có thể khiến ta cảm thấy đỡ mệt hơn vào những đêm cần phải thức, nhưng nó có thể sẽ không giúp ích gì cho hiệu suất công việc.
Cho nên, ngủ đủ giấc là điều cần thiết cho tâm trí và não bộ của chúng ta, và không gì có thể thay thế được giấc ngủ.
Cung Đô biên dịch
Nguồn: “Can coffee or a nap make up for sleep deprivation? A psychologist explains why there’s no substitute for shut-eye” của Kimberly Fenn, được đăng trên trang TheConversation.
Gửi ý kiến của bạn
