Hội Hoạ: Alla Prima – Vẽ Trực Tiếp
Tranh “Thiếu nữ trong quân phục” – Sơn dầu trên bố - 20”x24”- HS TDU, từ phác thảo cho đến khi hoàn tất theo thứ tự 4 ảnh, từ ảnh hàng trên bên trái, theo chiều kim đồng hồ.
Trương Đình Uyên
‘Alla Prima’ nguyên thủy tiếng Ý có nghĩa là Vẽ Trực tiếp (Direct painting) hay ‘Premier coup’ trong tiếng Pháp, là vẽ ngay khi sơn đang còn ướt, cọ chưa ráo mực, xong trong một buổi không ngưng, không gò ép, không vẽ đi vẽ lại nhiều lần! Bức tranh được vẽ rất nhanh với mục đích ghi lại một cách tổng quan cảnh trí, người hay sự vật. Là lối vẽ tự nhiên không đòi hỏi nhiều cầu kỳ chuẩn bị như lối vẽ lót hay vẽ láng trong kỹ thuật vẽ Sơn dầu (Oil painting).
Ở đây, bản năng và kinh nghiệm của người Hoạ sĩ được xem là quan trọng hơn sự chính xác hay tính toán. Gợi ý hơn là nhiều hoạ tiết khi điễn đạt. Tạo cho người thưởng lãm cái cảm giác ngoạn mục trước một tác phẩm được hoàn thành chớp nhoáng bằng những nét cọ, đường bay thật sống động, kết cấu vững chắc, không do dự trù trừ, không tẩy xoá như trong phép Mặc Họa (Sumie painting) của Thiền Đạo.
Người Hoạ sĩ thực hiện tác phẩm một cách trực nghiệm và ứng biến.
Nhưng trước hết phải biết vận dụng thành thạo tinh xảo các dụng cụ vẽ.
Một bức tranh theo lối Alla prima, thường được vẽ nhanh bằng một lớp sơn dầu duy nhất chứ không nhiều nước sơn như kỹ thuật vẽ lót (glazing). Do đó các hoạ bản Alla prima nhiều khi còn chừa lại những khoảng bố trống không sơn, hoặc dấu vết của những nét thảo bằng cọ lúc ban đầu…Màu sắc được pha tạo ngay trên mặt bố. Và để đạt được hiệu quả hoàn thành chỉ trong một lần duy nhất, người vẽ cần phải thành thạo các kỹ thuật vẽ dầu: pha màu (color theory), sáng tối (chiaroscuro), bố cục (composition), nhiệt độ màu (color temperature), sự hài hòa (color harmony), phải trau giồi các kỹ thuật hình họa, hiểu biết về hoá, lý tính của Sơn dầu, kỹ thật tăng độ dầu khi vẽ “Fat over lean” …Và những kiến thức này được tích lũy qua một qúa trình dài thực tập, nghiên cứu, suy nghiệm…
Lối vẽ thoáng cuả Alla prima đòi hỏi người vẽ phải chọn lọc cho mình các công cụ cần thiết và một sự xếp đặt rạch ròi để đạt được hiệu qủa cao nhất, kỹ thuật thực hành lâu năm sẽ trở thành ứng xử tự nhiên và khoáng đạt.
Người ta có thể dùng Chì (Graphite), Than (Charcoal), Màu Nước (Watercolor), Phấn tiên (Pastel), tuy nhiên chất liệu lý tưởng nhất để vẽ Alla prima là Sơn dầu vì tốc độ khô khá chậm, và thang độ sáng tối rộng, từ thật tối đến trắng nguyên thủy, Sơn dầu rất dễ pha và pha rất nhanh, từ những màu có cường độ mạnh nhất (intensity) cho đến những màu xám tự nhiên tinh tế.
Vẽ dầu được thực hiện trên các giá đỡ (support) bằng gỗ, linen, cotton, bố…(toile, canvas) có kích thước nhỏ chừng vài inches cho tới lớn hơn , được lót bằng 1 lớp gesso hay keo da.
Cọ (Brush) và các chất Dung môi (Solvent) được trang bị cho tốc độ và tính hoạt dụng. Tiêu biểu là Cọ mềm lông Chồn Kolinsky, Cọ cứng lông Lợn, loại hình tròn Round, loại hình thuôn Filbert , hay thẳng Flat với các kích thước nhỏ lớn khác nhau … để đắp màu hay để hòa các chuyển độ sáng tối , ấm lạnh…
Cọ thư pháp Riggers dùng để vẽ các hoạ tiết nhỏ.
Dung môi như dầu Thông (Turpentine) dùng để làm loãng Sơn dầu trong khi vẽ hay để rửa cọ, palette sau khi vẽ, hay dầu lanh (Linseed) dùng làm chất hoà tan Sơn dầu, dầu lanh là chất nguyên thủy dùng kết hợp với Sắc tố (pigments) để làm thành Sơn dầu, còn được dùng để thay đổi độ dày mỏng, đục trong của Sơn dầu…
Và trong khi vẽ, hay khi pha màu, mỗi đường bay, nét cọ, đắp lên trên bản vẽ, nhất nhất đều phải được chú tâm, cân nhắc kỹ lưỡng, tuyệt đối không thừa không thiếu… cho đến khi hoàn tất.
Alla prima đã trải qua một lịch sử vàng son với nhiều bậc thầy Hội hoạ tên tuổi.
Tranh “Người đàn bà với thư pháp” – Sơn dầu trên bố - 18”x24”- HS TDU, theo thứ tự 3 ảnh từ trái qua: phác thảo cho đến khi hoàn tất.
Từ thời kỳ Phục hưng (Thế kỷ 14) người ta xem Alla prima, là một phần trong tiến trình thực hiện một hoạ phẩm. Trong các xưởng vẽ của các hoạ sĩ thời Phục Hưng và Baroque (thế kỷ 17) Alla prima được coi như là những phác thảo nhỏ, để các hoạ sinh tham khảo cho sự hoàn tất một tác phẩm lớn hơn của vị Hoạ sư mà họ đang theo học, vì thế mà Alla prima được đặc biệt lưu ý vì nội dung những bức phác thảo này mô tả cách kết cấu thực hiện tác phẩm lớn của bậc thầy…
Tới những giai đoạn sau trong lịch sử Hội Hoạ, Alla prima dùng để vẽ trực tiếp phối hợp giữa cảnh trí và người sống. Những phác thảo Alla prima về phong cảnh của John Constable bằng Sơn dầu trên giấy, của Camille Corot, hoặc là những bức tranh vẽ người mẫu Eugène Delacroix và những Hoạ sĩ khác thuộc trường phái Lãng mạn đã trở thành những tác phẩm giá trị được giới mộ điệu Hội họa sánh ngang hàng với các tranh vẽ studio lớn hơn, trưng bày trong những cuộc triển lãm Hội Hoạ thường niên tại Paris.
Chẵng những thế, Alla prima trở thành kỹ thuật cốt lỏi cho các Hoạ sĩ vẽ chân dung đương thời, từ Frans Hals (thế kỷ 17) cho tới John Singer Sargent (cuối thế kỷ 19). Bấy giờ, môn vẽ Alla prima từ người mẫu sống trở thành chương trình bắt buộc cho các trường mỹ thuật. Alla prima được các hoạ sinh thực tập mỗi ngày. Và đây cũng chính là phương pháp mà các bậc thầy trong trường phái Ấn Tượng như là Degas, Manet, Cassat, Sargent, Whistler dùng trong lối vẽ chân dung của họ.
Khi trào lưu của chủ nghĩa Hiện đại (thế kỷ 20) bắt đầu, Henri Matisse, Giorgio Morandi cũng sử dụng Alla prima một cách rộng rãi.
Trường phái Ấn tượng đã tiên phong mở đầu bằng những cuộc triển lãm tranh vẽ theo lối Alla prima và phép Trực họa đã dần dà trở thành nền tảng kỹ thuật cho các trường phái Hội hoạ Trừu tượng sau này, mà tiêu biểu có Robert Motherwell, Jackson Pollock…
Với một tinh thần tự do phóng khoáng, thể hiện qua nét cọ đường bay trên nền toile trắng. Alla prima là phương pháp biểu hiện trực tiếp nhất, thể hiện cái nhìn mới, nhanh, ứng biến, không gò ép, không mang định kiến. Và những tính chất này là đặc thù của Trực hoạ để trở thành một lối vẽ thông dụng cho các hoạ sĩ hiện đại.
Ngày 17, 18 tháng 6 tới đây, chúng tôi, Hoạ sĩ Ái Lan và Trương Đình Uyên sẽ triển lãm Hội hoạ với chủ đề “Vọng Nguyệt” tại Hội trường Sinh Hoạt Nhật Báo Người Việt, Westminster, California. Hơn 40 hoạ phẩm của ròng rã nhiều năm thực hiện, với gần 20 họa phẩm vẽ theo lối Alla prima sẽ được ra mắt lần đầu.
Xin được hân hạnh đón tiếp.
Trương Đình Uyên (e-mail: info@uyenlan.com) - www.uyenlan.com
Tài liệu tham khảo:
[1] Alla Prima: Everything I Know About Painting (Stove Prairie Press | 2004 |)
by Richard Schmid.
[2] Alla Prima – A contemporary Guide to Traditional Direct Painting
(Watson-Guptill Publications – New York 2008) by Al Gury.
[3] http://www.nguyendinhdang.blogspot.com
Tranh “Thiếu nữ trong quân phục” – Sơn dầu trên bố - 20”x24”- HS TDU, từ phác thảo cho đến khi hoàn tất theo thứ tự 4 ảnh, từ ảnh hàng trên bên trái, theo chiều kim đồng hồ.Trương Đình Uyên
‘Alla Prima’ nguyên thủy tiếng Ý có nghĩa là Vẽ Trực tiếp (Direct painting) hay ‘Premier coup’ trong tiếng Pháp, là vẽ ngay khi sơn đang còn ướt, cọ chưa ráo mực, xong trong một buổi không ngưng, không gò ép, không vẽ đi vẽ lại nhiều lần! Bức tranh được vẽ rất nhanh với mục đích ghi lại một cách tổng quan cảnh trí, người hay sự vật. Là lối vẽ tự nhiên không đòi hỏi nhiều cầu kỳ chuẩn bị như lối vẽ lót hay vẽ láng trong kỹ thuật vẽ Sơn dầu (Oil painting).
Ở đây, bản năng và kinh nghiệm của người Hoạ sĩ được xem là quan trọng hơn sự chính xác hay tính toán. Gợi ý hơn là nhiều hoạ tiết khi điễn đạt. Tạo cho người thưởng lãm cái cảm giác ngoạn mục trước một tác phẩm được hoàn thành chớp nhoáng bằng những nét cọ, đường bay thật sống động, kết cấu vững chắc, không do dự trù trừ, không tẩy xoá như trong phép Mặc Họa (Sumie painting) của Thiền Đạo.
Người Hoạ sĩ thực hiện tác phẩm một cách trực nghiệm và ứng biến.
Nhưng trước hết phải biết vận dụng thành thạo tinh xảo các dụng cụ vẽ.
Một bức tranh theo lối Alla prima, thường được vẽ nhanh bằng một lớp sơn dầu duy nhất chứ không nhiều nước sơn như kỹ thuật vẽ lót (glazing). Do đó các hoạ bản Alla prima nhiều khi còn chừa lại những khoảng bố trống không sơn, hoặc dấu vết của những nét thảo bằng cọ lúc ban đầu…Màu sắc được pha tạo ngay trên mặt bố. Và để đạt được hiệu quả hoàn thành chỉ trong một lần duy nhất, người vẽ cần phải thành thạo các kỹ thuật vẽ dầu: pha màu (color theory), sáng tối (chiaroscuro), bố cục (composition), nhiệt độ màu (color temperature), sự hài hòa (color harmony), phải trau giồi các kỹ thuật hình họa, hiểu biết về hoá, lý tính của Sơn dầu, kỹ thật tăng độ dầu khi vẽ “Fat over lean” …Và những kiến thức này được tích lũy qua một qúa trình dài thực tập, nghiên cứu, suy nghiệm…
Lối vẽ thoáng cuả Alla prima đòi hỏi người vẽ phải chọn lọc cho mình các công cụ cần thiết và một sự xếp đặt rạch ròi để đạt được hiệu qủa cao nhất, kỹ thuật thực hành lâu năm sẽ trở thành ứng xử tự nhiên và khoáng đạt.
Người ta có thể dùng Chì (Graphite), Than (Charcoal), Màu Nước (Watercolor), Phấn tiên (Pastel), tuy nhiên chất liệu lý tưởng nhất để vẽ Alla prima là Sơn dầu vì tốc độ khô khá chậm, và thang độ sáng tối rộng, từ thật tối đến trắng nguyên thủy, Sơn dầu rất dễ pha và pha rất nhanh, từ những màu có cường độ mạnh nhất (intensity) cho đến những màu xám tự nhiên tinh tế.
Vẽ dầu được thực hiện trên các giá đỡ (support) bằng gỗ, linen, cotton, bố…(toile, canvas) có kích thước nhỏ chừng vài inches cho tới lớn hơn , được lót bằng 1 lớp gesso hay keo da.
Cọ (Brush) và các chất Dung môi (Solvent) được trang bị cho tốc độ và tính hoạt dụng. Tiêu biểu là Cọ mềm lông Chồn Kolinsky, Cọ cứng lông Lợn, loại hình tròn Round, loại hình thuôn Filbert , hay thẳng Flat với các kích thước nhỏ lớn khác nhau … để đắp màu hay để hòa các chuyển độ sáng tối , ấm lạnh…
Cọ thư pháp Riggers dùng để vẽ các hoạ tiết nhỏ.
Dung môi như dầu Thông (Turpentine) dùng để làm loãng Sơn dầu trong khi vẽ hay để rửa cọ, palette sau khi vẽ, hay dầu lanh (Linseed) dùng làm chất hoà tan Sơn dầu, dầu lanh là chất nguyên thủy dùng kết hợp với Sắc tố (pigments) để làm thành Sơn dầu, còn được dùng để thay đổi độ dày mỏng, đục trong của Sơn dầu…
Và trong khi vẽ, hay khi pha màu, mỗi đường bay, nét cọ, đắp lên trên bản vẽ, nhất nhất đều phải được chú tâm, cân nhắc kỹ lưỡng, tuyệt đối không thừa không thiếu… cho đến khi hoàn tất.
Alla prima đã trải qua một lịch sử vàng son với nhiều bậc thầy Hội hoạ tên tuổi.
Tranh “Người đàn bà với thư pháp” – Sơn dầu trên bố - 18”x24”- HS TDU, theo thứ tự 3 ảnh từ trái qua: phác thảo cho đến khi hoàn tất.Từ thời kỳ Phục hưng (Thế kỷ 14) người ta xem Alla prima, là một phần trong tiến trình thực hiện một hoạ phẩm. Trong các xưởng vẽ của các hoạ sĩ thời Phục Hưng và Baroque (thế kỷ 17) Alla prima được coi như là những phác thảo nhỏ, để các hoạ sinh tham khảo cho sự hoàn tất một tác phẩm lớn hơn của vị Hoạ sư mà họ đang theo học, vì thế mà Alla prima được đặc biệt lưu ý vì nội dung những bức phác thảo này mô tả cách kết cấu thực hiện tác phẩm lớn của bậc thầy…
Tới những giai đoạn sau trong lịch sử Hội Hoạ, Alla prima dùng để vẽ trực tiếp phối hợp giữa cảnh trí và người sống. Những phác thảo Alla prima về phong cảnh của John Constable bằng Sơn dầu trên giấy, của Camille Corot, hoặc là những bức tranh vẽ người mẫu Eugène Delacroix và những Hoạ sĩ khác thuộc trường phái Lãng mạn đã trở thành những tác phẩm giá trị được giới mộ điệu Hội họa sánh ngang hàng với các tranh vẽ studio lớn hơn, trưng bày trong những cuộc triển lãm Hội Hoạ thường niên tại Paris.
Chẵng những thế, Alla prima trở thành kỹ thuật cốt lỏi cho các Hoạ sĩ vẽ chân dung đương thời, từ Frans Hals (thế kỷ 17) cho tới John Singer Sargent (cuối thế kỷ 19). Bấy giờ, môn vẽ Alla prima từ người mẫu sống trở thành chương trình bắt buộc cho các trường mỹ thuật. Alla prima được các hoạ sinh thực tập mỗi ngày. Và đây cũng chính là phương pháp mà các bậc thầy trong trường phái Ấn Tượng như là Degas, Manet, Cassat, Sargent, Whistler dùng trong lối vẽ chân dung của họ.
Khi trào lưu của chủ nghĩa Hiện đại (thế kỷ 20) bắt đầu, Henri Matisse, Giorgio Morandi cũng sử dụng Alla prima một cách rộng rãi.
Trường phái Ấn tượng đã tiên phong mở đầu bằng những cuộc triển lãm tranh vẽ theo lối Alla prima và phép Trực họa đã dần dà trở thành nền tảng kỹ thuật cho các trường phái Hội hoạ Trừu tượng sau này, mà tiêu biểu có Robert Motherwell, Jackson Pollock…
Với một tinh thần tự do phóng khoáng, thể hiện qua nét cọ đường bay trên nền toile trắng. Alla prima là phương pháp biểu hiện trực tiếp nhất, thể hiện cái nhìn mới, nhanh, ứng biến, không gò ép, không mang định kiến. Và những tính chất này là đặc thù của Trực hoạ để trở thành một lối vẽ thông dụng cho các hoạ sĩ hiện đại.
Ngày 17, 18 tháng 6 tới đây, chúng tôi, Hoạ sĩ Ái Lan và Trương Đình Uyên sẽ triển lãm Hội hoạ với chủ đề “Vọng Nguyệt” tại Hội trường Sinh Hoạt Nhật Báo Người Việt, Westminster, California. Hơn 40 hoạ phẩm của ròng rã nhiều năm thực hiện, với gần 20 họa phẩm vẽ theo lối Alla prima sẽ được ra mắt lần đầu.
Xin được hân hạnh đón tiếp.
Trương Đình Uyên (e-mail: info@uyenlan.com) - www.uyenlan.com
Tài liệu tham khảo:
[1] Alla Prima: Everything I Know About Painting (Stove Prairie Press | 2004 |)
by Richard Schmid.
[2] Alla Prima – A contemporary Guide to Traditional Direct Painting
(Watson-Guptill Publications – New York 2008) by Al Gury.
[3] http://www.nguyendinhdang.blogspot.com
- Từ khóa :
- Trương Đình Uyên
Gửi ý kiến của bạn
