Có phải thế giới đang ở mép bờ thánh chiến" Đối với nhiều người, chuyện này không có gì nghi ngờ nữa. Nhiều tổ chức giáo phái, thuộc nhiều tôn giáo, đang sôi sục, kích động và truy diệt nhau ở Trung Đông từ nhiều thập niên qua, và cuộc chiến lại có vẻ đang lan rộng hơn. Bên này bảo là bên kia đang đưa quân thập tự chinh; bên kia bảo bên này xách động thánh chiến, vân vân và vân vân. Đúng sai thì tùy người đối diện. Vấn đề là, những cái chết xảy ra hàng ngày, và được bên này ca ngợi đều đặn, trong khi bên kia lên án. Và với bên này thì tử sĩ đã lên trời, với bên kia thì khủng bố đã vào địa ngục. Vậy rồi có cách nào để dàn hòa hay không" Mọi chuyện kể như là suy nghĩ nát óc. Ván cờ thế này là của đất trời hình như bày sẵn từ nhiều thế kỷ.
Chắc chắn rằng, nếu tất cả các phe, và tất cả các dân tộc có thật tâm muốn hòa bình thì phải đổi hoàn toàn cách suy nghĩ. Không phải đơn giản là đi tìm một hòa ước chính trị, vì như thế cũng chỉ là tạm thôi, rất là tạm thôi, hệt như bức tường mà Israel đang dựng lên để làm rào cản du kích Palestine. Cách triệt để nhất phải là thay đổi nếp suy nghĩ, nếp sống, nếp cảm nhận và nếp xử kỷ tiếp vật. Ngắn gọn, thế giới muốn hòa bình thì phải đổi hẳn tận gốc những gì trong các nền văn hóa đang xui đẩy cuộc thánh chiến hay thập tự chinh gì đó. Nghĩa là dù có bị chĩa súng vào ngực bắt căm thù người khác, lòng mình cũng không khởi lên nổi một chút niệm căm thù, dù là phải căm thù người đang chĩa súng vào ngực mình. Có thể có tâm từ bi bao dung này hay không" Đây là câu hỏi cần nêu ra nếu muốn cho địa cầu đừng rơi vào hủy diệt. Vậy rồi, chúng ta có thể hình dung ra vài cách nào để thiết lập hòa bình trần gian hay không"
Hay là thử đề nghị mọi người cùng theo nhiều tôn giáo một lúc, tức là tổng hợp các tôn giáo để thành một tôn giaó mới" Như thế sẽ không ai lấy cớ tôn giáo để chinh đông, phạt tây nữa được, vì ngó lên bàn thờ là thấy Phật Thích Ca ngồi bên cạnh Thánh Allah, Chúa Jesus... thì ai cũng là đồng đạo của mình cả, làm sao còn căm thù nhau nổi" Trên thực tế thì điều này rất là khó, vì thấy rõ là ngay như cùng một gốc - như Chính Thống Giáo, Thiên Chúa Giáo La Mã, Tin Lành... - có mời vào ngồi chung nhà thờ làm lễ cũng hẳn là thiên nan vạn nan rồi.
Tuy nhiên, đó là một cách có thể làm người ta cảm thông nhau hơn. Thí dụ, như chúng ta tổ chức một tuần cắm trại cho các lãnh tụ thế giới, sáng sớm đánh thức dậy, bắt cả trại ngồi Thiền kiểu Phật Giáo, tới sáng đọc kinh làm lễ theo Thiên Chúa Giáo La Mã, và buổi chiều cầu nguyện ca hát kiểu Tin Lành. Làm được thế nghĩa là khởi đầu một bình minh văn hóa mới rồi.
Nhưng có thể có kiểu Giaó Hội Liên Tôn như thế không" Thực sự, ở Hoa Kỳ đã có rồi, nhưng không phải vì lý do chính trị hay để thiết lập hòa bình thế giới. Chỉ đơn giản là, nhiều người cần đa tôn giáo cho nhu cầu của họ. Và hiện tượng này chắc chắn sẽ biến đổi bộ mặt Hoa Kỳ tương lai.
Bản tin trên tờ Dallas Morning News hôm 22-3-2004 có nhan đề "When one religion doesn't fit, some choose interfaith spirituality" (Khi một tôn giáo không vừa vặn, vài người chọn cách sống tâm linh liên tôn). Bài báo nêu lên một hiện tượng mới: nhiều người Mỹ theo nhiều tôn giáo cùng lúc.
Thí dụ như bà Rene Shepley-Ragan. Bà từng theo Cơ Đốc, rồi Aán Giáo, rồi Unitarian, và thêm nữa. Bây giờ, thay vì chỉ theo một tôn giáo, bà theo tất cả các tôn giáo đó.
Nghĩa là, với nhiều người Mỹ hiện nay, họ tìm tới tôn giáo như kiểu vào nhà hàng "all you can eat" (ăn thả giàn). Họ lựa chọn các phần họ thích trong các tôn giáo và gộp lại cho thành cách tu tập riêng cho họ.
Nhà báo Susan Hogan/Albach viết rằng, một số tín đồ kiểu mới này đã cầu nguyện tới cả Allah và Jesus, say mê hát như các nhà thần bí Sufi, và ưa ngồi Thiền như các Phật Tử.
Vấn đề là, họ không còn là cá nhân lẻ tẻ nữa, bởi vì chỉ riêng trong thành phố New York City đã có ít nhất 3 chủng viện đang hoạt động. Nếu đây không phải hiện tượng riêng chỉ thành phố New York mới có, thì trên khắp Hoa Kỳ phải có ít nhất cả trăm chủng viện liên tôn như thế.
Các chủng viện này giảng dạy những gì" Họ dạy kinh điển của các tôn giáo thế giới, và cách thực hiện nghi lễ tôn giáo, từ cách làm lễ báp-têm Cơ Đốc cho tới lễ kết hôn Do Thái Giáo, cho tới cách chữa bệnh bằng khí lực New Age.
Những người theo Liên Tôn Giáo cố gắng giảm nhẹ những dị biệt giữa các tôn giáo để tập trung vào các điểm chung như lòng yêu thương, từ bi. Còn những dị biệt thì họ xem đó chỉ như chuyện vụn vặt, thí dụ, trong khi Cơ Đốc dạy rằng Chúa Jesus là Đấng Cứu Thế, nhưng Hồi Giáo lại bảo ngài chỉ là một tiên tri thôi, còn với Do Thái Giáo thì ngài chẳng là gì cả (trong phim "The Passion," các giáo trưởng Do Thái xa xưa lại xem ngài là tội phạm). Thái độ này giải quyết được mọi chuyện: lằn ranh tôn giáo kể như hết cách ngăn nữa, mà tất cả là anh em đồng đạo cả.
John Lamoreaux, người dạy tôn giáo học ở Southern Methodist University, nhận xét, "Kết quả là, đây trở thành một tôn giáo mới. Kiểu như [chúng ta đã thấy] có Phật Giáo và rồi cũng có Phật Giáo Barnes & Noble. Người ta có thể lựa và chọn từ các tôn giáo thế giới và tạo ra một khuynh hướng tâm linh mà chỉ liên hệ chút xíu tới thực tại lịch sử."
Nên mở ngoặc chỗ này. Barnes & Noble là hệ thống tiệm sách lớn nhất Hoa Kỳ. Khi Lamoreaux nói "Phật Giáo Barnes & Noble" là chỉ cho người Phật Tử không truyền thống, không theo Phật Giáo vì cha mẹ truyền lại hay vì xã hội ảnh hưởng; mà là chỉ cho người theo Phật Giáo sau khi đọc sách và là một lựa chọn ban đầu thuần túy trí thức.
Chỗ này cũng cần mở thêm một ngoặc nhỏ, đối với trí thức Mỹ thì thái độ đa văn hóa không có nghĩa là đa tôn giáo (theo nghĩa tâm linh), nhưng chỉ có nghĩa là bao dung hiểu theo khía cạnh chính trị và xã hội, nhất là sau khi phong trào New Age vào được dòng chính. Hình như (") đây là lý do mà một ngôi chùa Việt Nam nổi tiếng ở Nam Cali đã treo ảnh Chúa Jesus đi ngang hàng bên cạnh Phật Thích Ca trong vị trí nghiêm trang của chùa. Có lẽ thế, bởi vì hình như các nghi lễ của Đạo Chúa không thực hiện nơi chùa này.
Giaó Sĩ [Do Thái] Roger Ross, người lãnh đạo chủng viện New Seminary tại New York, nói các môn đồ Liên Tôn không phải đang tạo ra một tôn giáo mới. Oâng nói, đúng là có vài người cho các tôn giaó vào nồi nấu chung cho thành súp, nhưng nhiều người khác chọn một tôn giáo làm chính và hỗ trợ nó bằng pháp thực tập chọn từ các tôn giaó khác. Nguyên tắc hướng dẫn của ngôi trường liên tôn của Giáo sĩ Ross là, "Không bao giờ thay vì... mà cứ luôn luôn thêm vào."
Chủng viện New Seminary nói là đã tốt nghiệp cho hơn 2,000 giáo sĩ Liên Tôn kể từ khi được sáng lập bởi 1 tu sĩ [Cơ Đốc], 1 giáo sĩ Do Thái, 1 mục sư [Tin Lành] và 1 đạo sĩ Aán Giáo năm 1981. Một số giáo sĩ bây giờ làm tuyên úy cho các bệnh viện, tiếp cận với bệnh nhân đủ thứ tôn giáo. Còn những giáo sĩ khác đang chỉ huy khoảng 100 hội thánh liên tôn mới lập trên cả nước.
Các nhà phân tích nói hiện tượng Liên Tôn ở Mỹ có nhiều nguyên do. Dân số Hoa Kỳ đa dạng hóa hơn, và người dân tiếp cận hơn với nhiều tôn giáo khác nhờ truyền thông, sách báo, Internet... Mới 1 thập niên trước, số người Aán Độ sống tại Hoa Kỳ chỉ bằng 1/3 số người Aán ở Mỹ hiện nay. Còn người Hồi Giáo Hoa Kỳ hiện đã đông hơn tín đồ Episcopians (Anh Giáo), Do Thái hay Presbyterians (Trưởng lão Tin Lành Giáo). Họ sống và làm việc gần nhau, nên tiếp cận với tôn giaó của nhau.
Còn một khía cạnh khác nữa: nhu cầu làm lễ cưới cho các cặp khác tôn giáo. Gần ¼ các cặp kết hôn ở Hoa Kỳ là khác tôn giáo với nhau. Có tới phân nửa người tự nhận là Do Thái Giáo và 40% tín đồ Catholic kết hôn người ngoại giáo.
Dân Mỹ lại rất cấp tiến, đổi tôn giáo là chuyện thường. Có ít nhất 16% người Mỹ đã chuyển sang tôn giáo khác ít nhất một lần.
Dĩ nhiên là đa số các viên chức tôn giaó lớn đâu có chịu kiểu hòa hợp hòa giải tôn giaó như thế. Mà lại chỉ trích ồn ào nữa chứ. Kể cả hù doạ cho xuống địa ngục. Nhưng thôi, đây lại là chuyện khác, nói ra dễ xích mích. Nhưng hãy hình dung cảnh này: Arafat và Sharon... cùng quỳ trước bàn thờ Đạo Liên Tôn trong một buổi lễ do nữ giáo sĩ Rene Shepley-Ragan làm lễ... thì khi mãn lễ, bước ra phố không lẽ lại dội bom lẫn nhau, hay lại xúi đàn em ôm bom tự tử chống kẻ mới quỳ bên mình"
Chắc chắn rằng, nếu tất cả các phe, và tất cả các dân tộc có thật tâm muốn hòa bình thì phải đổi hoàn toàn cách suy nghĩ. Không phải đơn giản là đi tìm một hòa ước chính trị, vì như thế cũng chỉ là tạm thôi, rất là tạm thôi, hệt như bức tường mà Israel đang dựng lên để làm rào cản du kích Palestine. Cách triệt để nhất phải là thay đổi nếp suy nghĩ, nếp sống, nếp cảm nhận và nếp xử kỷ tiếp vật. Ngắn gọn, thế giới muốn hòa bình thì phải đổi hẳn tận gốc những gì trong các nền văn hóa đang xui đẩy cuộc thánh chiến hay thập tự chinh gì đó. Nghĩa là dù có bị chĩa súng vào ngực bắt căm thù người khác, lòng mình cũng không khởi lên nổi một chút niệm căm thù, dù là phải căm thù người đang chĩa súng vào ngực mình. Có thể có tâm từ bi bao dung này hay không" Đây là câu hỏi cần nêu ra nếu muốn cho địa cầu đừng rơi vào hủy diệt. Vậy rồi, chúng ta có thể hình dung ra vài cách nào để thiết lập hòa bình trần gian hay không"
Hay là thử đề nghị mọi người cùng theo nhiều tôn giáo một lúc, tức là tổng hợp các tôn giáo để thành một tôn giaó mới" Như thế sẽ không ai lấy cớ tôn giáo để chinh đông, phạt tây nữa được, vì ngó lên bàn thờ là thấy Phật Thích Ca ngồi bên cạnh Thánh Allah, Chúa Jesus... thì ai cũng là đồng đạo của mình cả, làm sao còn căm thù nhau nổi" Trên thực tế thì điều này rất là khó, vì thấy rõ là ngay như cùng một gốc - như Chính Thống Giáo, Thiên Chúa Giáo La Mã, Tin Lành... - có mời vào ngồi chung nhà thờ làm lễ cũng hẳn là thiên nan vạn nan rồi.
Tuy nhiên, đó là một cách có thể làm người ta cảm thông nhau hơn. Thí dụ, như chúng ta tổ chức một tuần cắm trại cho các lãnh tụ thế giới, sáng sớm đánh thức dậy, bắt cả trại ngồi Thiền kiểu Phật Giáo, tới sáng đọc kinh làm lễ theo Thiên Chúa Giáo La Mã, và buổi chiều cầu nguyện ca hát kiểu Tin Lành. Làm được thế nghĩa là khởi đầu một bình minh văn hóa mới rồi.
Nhưng có thể có kiểu Giaó Hội Liên Tôn như thế không" Thực sự, ở Hoa Kỳ đã có rồi, nhưng không phải vì lý do chính trị hay để thiết lập hòa bình thế giới. Chỉ đơn giản là, nhiều người cần đa tôn giáo cho nhu cầu của họ. Và hiện tượng này chắc chắn sẽ biến đổi bộ mặt Hoa Kỳ tương lai.
Bản tin trên tờ Dallas Morning News hôm 22-3-2004 có nhan đề "When one religion doesn't fit, some choose interfaith spirituality" (Khi một tôn giáo không vừa vặn, vài người chọn cách sống tâm linh liên tôn). Bài báo nêu lên một hiện tượng mới: nhiều người Mỹ theo nhiều tôn giáo cùng lúc.
Thí dụ như bà Rene Shepley-Ragan. Bà từng theo Cơ Đốc, rồi Aán Giáo, rồi Unitarian, và thêm nữa. Bây giờ, thay vì chỉ theo một tôn giáo, bà theo tất cả các tôn giáo đó.
Nghĩa là, với nhiều người Mỹ hiện nay, họ tìm tới tôn giáo như kiểu vào nhà hàng "all you can eat" (ăn thả giàn). Họ lựa chọn các phần họ thích trong các tôn giáo và gộp lại cho thành cách tu tập riêng cho họ.
Nhà báo Susan Hogan/Albach viết rằng, một số tín đồ kiểu mới này đã cầu nguyện tới cả Allah và Jesus, say mê hát như các nhà thần bí Sufi, và ưa ngồi Thiền như các Phật Tử.
Vấn đề là, họ không còn là cá nhân lẻ tẻ nữa, bởi vì chỉ riêng trong thành phố New York City đã có ít nhất 3 chủng viện đang hoạt động. Nếu đây không phải hiện tượng riêng chỉ thành phố New York mới có, thì trên khắp Hoa Kỳ phải có ít nhất cả trăm chủng viện liên tôn như thế.
Các chủng viện này giảng dạy những gì" Họ dạy kinh điển của các tôn giáo thế giới, và cách thực hiện nghi lễ tôn giáo, từ cách làm lễ báp-têm Cơ Đốc cho tới lễ kết hôn Do Thái Giáo, cho tới cách chữa bệnh bằng khí lực New Age.
Những người theo Liên Tôn Giáo cố gắng giảm nhẹ những dị biệt giữa các tôn giáo để tập trung vào các điểm chung như lòng yêu thương, từ bi. Còn những dị biệt thì họ xem đó chỉ như chuyện vụn vặt, thí dụ, trong khi Cơ Đốc dạy rằng Chúa Jesus là Đấng Cứu Thế, nhưng Hồi Giáo lại bảo ngài chỉ là một tiên tri thôi, còn với Do Thái Giáo thì ngài chẳng là gì cả (trong phim "The Passion," các giáo trưởng Do Thái xa xưa lại xem ngài là tội phạm). Thái độ này giải quyết được mọi chuyện: lằn ranh tôn giáo kể như hết cách ngăn nữa, mà tất cả là anh em đồng đạo cả.
John Lamoreaux, người dạy tôn giáo học ở Southern Methodist University, nhận xét, "Kết quả là, đây trở thành một tôn giáo mới. Kiểu như [chúng ta đã thấy] có Phật Giáo và rồi cũng có Phật Giáo Barnes & Noble. Người ta có thể lựa và chọn từ các tôn giáo thế giới và tạo ra một khuynh hướng tâm linh mà chỉ liên hệ chút xíu tới thực tại lịch sử."
Nên mở ngoặc chỗ này. Barnes & Noble là hệ thống tiệm sách lớn nhất Hoa Kỳ. Khi Lamoreaux nói "Phật Giáo Barnes & Noble" là chỉ cho người Phật Tử không truyền thống, không theo Phật Giáo vì cha mẹ truyền lại hay vì xã hội ảnh hưởng; mà là chỉ cho người theo Phật Giáo sau khi đọc sách và là một lựa chọn ban đầu thuần túy trí thức.
Chỗ này cũng cần mở thêm một ngoặc nhỏ, đối với trí thức Mỹ thì thái độ đa văn hóa không có nghĩa là đa tôn giáo (theo nghĩa tâm linh), nhưng chỉ có nghĩa là bao dung hiểu theo khía cạnh chính trị và xã hội, nhất là sau khi phong trào New Age vào được dòng chính. Hình như (") đây là lý do mà một ngôi chùa Việt Nam nổi tiếng ở Nam Cali đã treo ảnh Chúa Jesus đi ngang hàng bên cạnh Phật Thích Ca trong vị trí nghiêm trang của chùa. Có lẽ thế, bởi vì hình như các nghi lễ của Đạo Chúa không thực hiện nơi chùa này.
Giaó Sĩ [Do Thái] Roger Ross, người lãnh đạo chủng viện New Seminary tại New York, nói các môn đồ Liên Tôn không phải đang tạo ra một tôn giáo mới. Oâng nói, đúng là có vài người cho các tôn giaó vào nồi nấu chung cho thành súp, nhưng nhiều người khác chọn một tôn giáo làm chính và hỗ trợ nó bằng pháp thực tập chọn từ các tôn giaó khác. Nguyên tắc hướng dẫn của ngôi trường liên tôn của Giáo sĩ Ross là, "Không bao giờ thay vì... mà cứ luôn luôn thêm vào."
Chủng viện New Seminary nói là đã tốt nghiệp cho hơn 2,000 giáo sĩ Liên Tôn kể từ khi được sáng lập bởi 1 tu sĩ [Cơ Đốc], 1 giáo sĩ Do Thái, 1 mục sư [Tin Lành] và 1 đạo sĩ Aán Giáo năm 1981. Một số giáo sĩ bây giờ làm tuyên úy cho các bệnh viện, tiếp cận với bệnh nhân đủ thứ tôn giáo. Còn những giáo sĩ khác đang chỉ huy khoảng 100 hội thánh liên tôn mới lập trên cả nước.
Các nhà phân tích nói hiện tượng Liên Tôn ở Mỹ có nhiều nguyên do. Dân số Hoa Kỳ đa dạng hóa hơn, và người dân tiếp cận hơn với nhiều tôn giáo khác nhờ truyền thông, sách báo, Internet... Mới 1 thập niên trước, số người Aán Độ sống tại Hoa Kỳ chỉ bằng 1/3 số người Aán ở Mỹ hiện nay. Còn người Hồi Giáo Hoa Kỳ hiện đã đông hơn tín đồ Episcopians (Anh Giáo), Do Thái hay Presbyterians (Trưởng lão Tin Lành Giáo). Họ sống và làm việc gần nhau, nên tiếp cận với tôn giaó của nhau.
Còn một khía cạnh khác nữa: nhu cầu làm lễ cưới cho các cặp khác tôn giáo. Gần ¼ các cặp kết hôn ở Hoa Kỳ là khác tôn giáo với nhau. Có tới phân nửa người tự nhận là Do Thái Giáo và 40% tín đồ Catholic kết hôn người ngoại giáo.
Dân Mỹ lại rất cấp tiến, đổi tôn giáo là chuyện thường. Có ít nhất 16% người Mỹ đã chuyển sang tôn giáo khác ít nhất một lần.
Dĩ nhiên là đa số các viên chức tôn giaó lớn đâu có chịu kiểu hòa hợp hòa giải tôn giaó như thế. Mà lại chỉ trích ồn ào nữa chứ. Kể cả hù doạ cho xuống địa ngục. Nhưng thôi, đây lại là chuyện khác, nói ra dễ xích mích. Nhưng hãy hình dung cảnh này: Arafat và Sharon... cùng quỳ trước bàn thờ Đạo Liên Tôn trong một buổi lễ do nữ giáo sĩ Rene Shepley-Ragan làm lễ... thì khi mãn lễ, bước ra phố không lẽ lại dội bom lẫn nhau, hay lại xúi đàn em ôm bom tự tử chống kẻ mới quỳ bên mình"
Gửi ý kiến của bạn
