Hôm nay,  

Franz Kafka, The Vulture (3)

7/16/200300:00:00(View: 5429)
Tôi sẽ chẳng bao giờ quên lần đầu đọc Kafka, trong một ấn bản hiện đại có tính nghề nghiệp, năm 1917. Những người biên tập - chẳng thể nói họ thiếu tài năng, dân nhà nghề mà, và bởi vì là dân nhà nghề, nên đã hiện đại, hậu hiện đại, tân hậu hiện đại hóa... tác phẩm của Kafka bằng cách - dâng tặng nó cho "cái gọi là" sự bãi bỏ chấm câu, chữ viết hoa, nhịp điệu câu văn; vô tư tái tạo ẩn dụ, lạm dụng từ kép, ấy là chưa kể những chức năng khác mà họ tự khoác cho họ, với một thiện ý làm sao cho tác phẩm của Kafka thích hợp với tuổi trẻ thời của họ, và có lẽ, của mọi thời. Trong cái mớ [tu từ] loảng soảng đó, một lời xin lỗi được ký bởi một tay Franz Kafka nào đó, nếu có, thì thật là quá vô nghĩa, nếu không nói, tầm phào, nhạt nhẽo, so với sự ngoan ngoãn dễ bảo của anh chàng độc giả trẻ tuổi là tôi ngày nào. Sau tất cả những năm tháng đó, tôi dám làm cái chuyện, là thú tội, đối với sự ngu si, vô cảm không thể tha thứ được về mặt văn học, của mình: Tôi đã nhìn thấy một mặc khải văn chương, vậy mà không nhận ra.
Mọi người đều biết, Kafka luôn cảm thấy mình là một đứa con tội lỗi, đối với ông già của mình. Theo cái kiểu của dân Do Thái đối với Thượng Ðế. Cái tông giáo Do Thái của ông - nó làm ông tách biệt ra khỏi phần nhân loại còn lại - đã tác động tới ông theo một đường hướng thật là đa đoan rắc rối. Ý thức về một cái chết đang thập thò ở ngoài cửa, đang rình rập ngay bên giường, cộng thêm căn bệnh lao lúc nào cũng đẩy ông lên đỉnh cao chót vót của "sự nóng bỏng của một nỗi chết lạnh lẽo không rời".... càng làm nhọn hoắt những mũi nhọn kể trên. Những nhận xét này, nói cho cùng, cũng chỉ là để thêm mắm thêm muối cho câu chuyện về một thiên tài Franz Kafka. Thực tại bảnh hơn thế nhiều, như Whistler nói: "Nghệ Thuật Xẩy Ra Như Thế Ðó" [Art Happens].

Hai tư tưởng - đúng hơn, hai ám ảnh - đã "cai trị" [rule] thế giới - hay là tác phẩm - của Kafka: tùy thuộc và vô cùng. Trong hầu như tất cả những giả tưởng của ông, có những đẳng cấp, những tôn ti trật tự [hierarchies] và chúng thì vô cùng. Karl Rossmann, nhân vật trong tiểu thuyết đầu tiên của ông, là một đứa con trai Ðức tìm con đường của nó, xuyên qua một đại lục không thể nào xuyên qua được; vào lúc chót, nó được chấp nhận vô nhà hát The Great Nature Theater of Oklahoma; cái nhà hát vô cùng tận [infinite theater] này thì cũng đông đúc chẳng thua gì thế giới, và là tiền thân [prefigure] của Thiên Ðàng. [Một chi tiết rất ư là riêng tư: ngay cả ở trong hình ảnh một thiên đàng như thế đó, con người cũng chẳng thể trở nên hạnh phúc, và đâu có dễ, được chấp nhận vào thiên đàng: còn khối những trì hoãn, những "trở ngại", ở dọc đường. Làng kế bên, nhưng đâu dễ gì, đến.


Nhân vật của cuốn tiểu thuyết thứ nhì của ông, Joseph K. bị "em" cho ăn "trái cuội" ["mặc khải" từ chữ "trái sầu" của Huy Cận], theo kiểu "em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé", "em" ở đây, là "vụ án". Một vụ án mà chẳng bao giờ Joseph K. được nói cho biết, bị can, tức là anh, phạm tội gì. Cũng chẳng bao giờ anh có được cái hân hạnh giáp mặt "người yêu", tức cái pháp đình vô hình kết án anh, và, không án iếc gì hết, đẩy anh tới máy chém. K, nhân vật của cuốn tiểu thuyết thứ ba, và cũng là cuốn cuối, là một trác địa viên [a surveyor], bị gọi tới một tòa lâu đài, mà chẳng bao giờ anh ta [được] vào, và anh ta chết không được nhìn nhận [recognized] bởi những nhà chức trách cai trị [tòa lâu đài]. Cái mô típ về một sự trì hoãn cho tới vô cùng như vậy đó, cũng là những luật lệ cai trị những câu chuyện ngắn của Kafka. Một trong những câu chuyện như thế, là về một thông điệp viên của hoàng gia chẳng bao giờ có thể tới, do cả lố người làm chậm trễ hành trình [trajectoire: đường biểu diễn, đường bay...] của thông điệp, của anh ta. Trong một chuyện khác, là một người, chết, không tới thăm được làng kế bên; một chuyện khác, hai người láng giềng tối lửa tắt đèn có nhau, vậy mà chẳng bao giờ có thể gặp nhau. Một trong những câu chuyện đáng ghi nhớ nhất, trong số những chuyện đó, là "Vạn Lý Trường Thành Trung Hoa" [The Great Wall of China, 1919], sự vô cùng ở trong đó có nhiều tầng, nhiều mặt: Ðể ngăn chặn sự tiến triển của những đoàn quân ở xa ơi là xa, một vị hoàng đế từ đời nảo đời nào về nơi chốn và thời gian, ra lệnh, rằng, những thế hệ này tiếp nối thế hệ khác, những con dân của ông, hãy miệt mải miệt mài, nghĩa là chẳng bao ngưng, cái việc xây cất một bức tường chẳng biết đâu là đầu đâu là cuối, chung quan cái đế quốc vô cùng tận của vị hoàng đế.
Một trong những "đức hạnh" - hiển nhiên, đừng bao giờ tra hỏi, hoặc nghi ngờ - của Kafka, là, sự phát minh, sáng chế (invention), hay bịa đặt ra thì cũng rứa, những tình huống không thể nào chịu nổi (intolerable situations). Chỉ cần vài hàng là đủ để minh chứng cái điều rõ như ban ngày đó. Thí dụ: "Con vật tóm lấy cây roi của chủ, và quất chủ để trở thành chủ, và không nhận ra là, ích chi đâu, chỉ là huyễn ảo, do cái nút thắt mới [có], ở trên cây roi, gây ra." Hay là: "Những con báo xâm nhập những ngôi đền và uống rượu vang trong những chiếc ly thánh; chuyện này xẩy ra bất thình lình, và sau cùng, đây là tiên tri, nghĩa là sẽ phãi xẩy ra như tế, và sẽ được đưa vào nghi thức tế lễ." Gọi quỉ, quỉ tới liền: Tính viện dẫn, gọi lên, cầu khấn (invocation) ở Kafka thì thật là đáng nể, so với tính chi ly về từng chi tiết (elaboration). Chỉ có một con người trơ ra (a single man) ở trong tác phẩm của ông: the homo domesticus,
Con người này, rất ư Ðức và cũng rất ư Do Thái, thèm muốn một nơi chốn, một ao nhà, bất kể "dù trong dù đục" như thế nào, một Trật Tự nào đó - ở trong vũ trụ, trong một bộ, trong nhà thương điên, hay trong nhà tù. Cái gọi là cốt truyện (plot), và không khí truyện (atmosphere) là cái chủ yếu, cái yếu tính, chứ không phải sự phát triển, nảy nở mãi ra của một ngụ ngôn, hay là chiều sâu tâm lý. Ðây là tính ưu việt cũa những câu chuyện ngắn của Kafka so với tiểu thuyết của ông; và một toàn tập những truyện ngắn của ông càng dễ chúng ta nhìn ra tầm vóc đồ sộ của một nhà văn khác thường như thế đó: Franz Kafka.
Jennifer Tran
[Mô phỏng bài viết cùng tên của J.L. Borges. Vulture: Chim kên kên. Tên một truyện ngắn của Kafka].

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
IDLIB - Tin Reuters ngày 25/10: 1 số dân tị nạn Syria bị đuổi từ Thổ Nhĩ Kỳ qua biên giới phía nam, nơi giao tranh đang diễn ra.
IDLIB - Nga dàn xếp với Thổ Nhĩ Kỳ để tuần tiễu biên giới đông bắc Syria sau khi Mỹ rút, bỏ lại đồng minh Kurd là SDF.
BEIJING - Thay đổi bản chất của kỹ nghệ chế xuất Hoa Lục hé lộ tại hội chợ Canton tuần này, trong lúc đối đầu thương mại Mỹ-Hoa tiếp tục.
BAGHDAD - Vào ngày 25/10, biểu tình chống chính quyền tại thủ đô Iraq gồm đa số thanh niên bị cảnh sát bắn hơi cay và đạn cao su. Ít nhất 1 người chết, theo tin cảnh sát.
Khoảng cuối tháng 10/2019, Microsoft công bố báo cáo tài chính Q3/2019, kết thúc vào ngày 30/09/2019 (tức Q1 năm tài chính 2020).
NEW YORK - Tin CNN ngày 25/10: mất $7 tỉ trong các giao hoán sau giờ hoạt động của Wall Street, tỉ phú chủ nhân Amazon mất vị trí đầu bảng người giàu nhất thế giới.
WASHINGTON - Cựu DB Beto O’Rourke (Texas)-là ứng cử viên tổng thống đảng Dân Chủ - đã bác bỏ chỉ trích đề nghị mua lại súng mà ông đã đưa ra.
WASHINGTON - Ông Tim Morrison, viên chức của hội đồng an ninh quốc gia, sẽ là nhân vật đầu tiên của Bạch Ốc ra điều trần tại Hạ Viện.
WASHINGTON - Vào ngày 25/10, cựu TT Clinton, bà Hillary Clinton và cựu TT Obama có mặt trong số khách viếng linh cữu của DB Cummings mới qua đời ở tuổi 69.
WASHINGTON - New York Times đưa tin ngày 25/10: Bạch Ốc đang suy tính nhu cầu tăng nhân số tham mưu để ứng phó với cuộc điều tra luận tội đang tăng tốc và mở rộng.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.