Nhớ hồi ở dưới quê, cứ mỗi dịp Xuân dzìa Mõ thường nghe thiên hạ chúc tràn chúc đến: Đầu năm sinh trai cuối năm sinh gái. Còn giữa chừng… đôi ba gì cũng cứ việc búa xua. Cũng tới luôn chớ có gì mà sợ. Đã vậy ông bà lại thường hay nhắc đến: Một mặt con bằng mười mặt của thì việc gì phải ngại phải lo. Phải suy nghĩ đắn đo còn hơn ngày… hỏi vợ, rồi Mõ nhớ có người quen đã nói, đã ào ào… phát đặng như ri:
- Xứ mình sống nhờ hạt gạo, nên nhân lực mới là điều phải tính. Phải một lòng quyết vậy đó bây ơi. Phải ít ra tính bằng con số chục. Đã vậy Trời sinh voi thì cỏ tràn ra đó, nên chỉ việc cúi người gặt lấy mà ăn. Chớ có phải một nắng hai sương gì mà bây sợ. Đó là chưa nói có nhà neo đơn quá, thì cày cuốc chừng nào mới có… hột để dư - bèn vợ nhỏ vợ hai tùm lum ra hết cả - rồi con đàn con đống cũng cứ vầy mà sống. Cũng dựng vợ gả chồng chứ có… mất mát mẹ gì đâu, thì bây đủ biết cõi dương ni chẳng có gì là hổng đặng. Có điều con bây lớn thì gieo gặt làm sao cho tới. Chứ học cho lắm vào cũng là con cái của… người ta, hoặc bắt rể mất tiêu thì bây biết làm chi đặng - bởi chịu vợ rồi ông Trời còn thua xa lắc - thì huống gì người phàm đang sống tạm cõi ni!
- Xứ mình sống nhờ hạt gạo, nên nhân lực mới là điều phải tính. Phải một lòng quyết vậy đó bây ơi. Phải ít ra tính bằng con số chục. Đã vậy Trời sinh voi thì cỏ tràn ra đó, nên chỉ việc cúi người gặt lấy mà ăn. Chớ có phải một nắng hai sương gì mà bây sợ. Đó là chưa nói có nhà neo đơn quá, thì cày cuốc chừng nào mới có… hột để dư - bèn vợ nhỏ vợ hai tùm lum ra hết cả - rồi con đàn con đống cũng cứ vầy mà sống. Cũng dựng vợ gả chồng chứ có… mất mát mẹ gì đâu, thì bây đủ biết cõi dương ni chẳng có gì là hổng đặng. Có điều con bây lớn thì gieo gặt làm sao cho tới. Chứ học cho lắm vào cũng là con cái của… người ta, hoặc bắt rể mất tiêu thì bây biết làm chi đặng - bởi chịu vợ rồi ông Trời còn thua xa lắc - thì huống gì người phàm đang sống tạm cõi ni!
Chừng lớn lên một chút, Mõ mới thấy ở đâu không biết, chớ nơi Mõ ở thì điều này đúng thật, bởi con gái học đâu… ít chữ rồi đợi dịp lấy chồng thôi. Chớ học cho cố lại khó khăn trên đường duyên phận. Chẳng vậy bác gần bên dạy con cứ nói hoài nói riết, khiến Mõ thuộc hồi nào cũng chẳng biết chẳng hay:
- Tụi bây chưa có con nên hổng hiểu lòng cha mẹ, thành thử tao có nói cũng như nước trôi… tàu lá chuối. Đổ thấy mẹ thấy bà cũng chẳng thu lượm được điều chi, mà bỏ phế bỏ lơ hóa ra lại lỗi phần trách nhiệm. Có điều bây không thích là tự lòng chưa thấy muốn. Chớ chuyện phải ở đời cũng vẫn vậy mà thôi. Cũng chẳng khác chi cơm ăn ngày ba bữa. Chứ thiệt ra con gái chỉ cần rành thêu thùa bếp núc, cùng cư xử với người cho thật êm xuôi - rồi tỉ mỉ tỉ mi chăm sóc chồng cho đạt - thì hạnh phúc trăm năm chắc chắn bây sẽ cầm ngay thấy trước. Sẽ thoải mái cả đời không gợn chút lo âu. Sẽ hưởng được cái thong dong trong kiếp người vẫn đục.
Chứ học cho lắm mà bỏ quên… màn chăm sóc, thì chồng bỏ cái ào còn chống đở mần răng" Chồng bỏ đi xa là thấy bốn năm bà cố nội. Đó là chưa nói trai xứ mình chỉ ruộng vườn là chính - thì tâm lý thông thường ai lại cưới vợ học hơn - thành thử bây cố lên cao, thì càng dễ sống vui đời… trơ trụi. Chừng lúc ấy tiêu đã… tiêu nhiều hơn muối, bây mới hiểu rằng: Chồng giá trị làm sao, thì tuổi thanh xuân đã đi vào… miên viễn. Chừng lúc ấy bây có quào có vét. Cũng chẳng còn gì để tính chuyện trầu cau. Cũng chẳng có chi để ủi an trong tháng ngày sắp… lặn. Xét như thế thì bây chỉ cần làm tính đố, đặng đi chợ đếm tiền mua thịt mua rau - rồi tính sổ tính lương cho chồng dzô vài độ - thì hậu vận mai này ắt phải lành phải khá. Chứ hổng có chồng khổ lắm tụi mày ơi!
Chừng đến ngày thời cuộc đẩy đưa, Mõ mới tạm sống nơi chốn phồn hoa đô hội, rồi trời đất lần quần sao chẳng biết, lại ở gần người thích học hơn chơi, thành thử mắt thấy tai nghe những điều rất lạ. Nhất là bận được bà chủ tỉ tê bài… con cá, khiến ở chốn lu mờ như thấy được ánh hào quang. Như ở chốn xa xưa bỗng sống ngay thời hiện tại, nên tận đáy tâm tư bỗng thấy mừng thấy khoái, như trẻ được quà được bánh thuở còn thơ:
- Từ nào tới giờ tao vẫn nghe người ta hay nói: Để tiền để của không bằng… lận chữ ở trong lưng, nên tao cố công cho sấp nhỏ ở nhà đi học. Có điều con gái tao bây giờ mới khó - bởi sắc chẳng có gì mà chữ lại kề bên - thành thử… hâm tới hâm lui mà chẳng ma nào rước cả. Đã vậy còn tìm quên trong sách này sách khác - nên đã héo mòn lại càng úa tàn đi - thì chữ trăm năm e chẳng bao giờ biết đặng. Khổ một nỗi tìm người cho cân xứng - thì họ lại thấy mình hổng… xứng với người ta - thành thử lật bật tới lui cũng quay về chốn cũ. Mà giả như cố nhắm mắt lấy bừa cho có, thì trước buổi rời nhà cũng phải gánh chữ giục đi. Chớ không thể vác theo làm của… hồi môn cho được - bởi đời vợ chồng năm ngày mưa thì mười ngày nắng - rồi bực bội dâng tràn còn biết giải quyết mần răng" Biết nói ra sao cho mưa hòa gió thuận"
Chỉ là tự ái đàn ông cao như trời như núi, thì thiệt khó lòng ổn thỏa được bây ơi. Thiệt khó xuôi trơn cho đôi đường êm đẹp - thành ra con gái học nhiều cũng trần thân ghê lắm - bởi hổng biết mai này nó dun dủi làm sao" Hổng biết ở tương lai nó xoay chừng mấy bận" Chẳng bù với đàn ông chẳng cần chữ làm chi cho lắm - miễn hồ có tiền là khối đứa muốn chạy theo - rồi lúc í cứ… thủng thẳng thủng tha mà lựa chọn, bất kể tuổi tác xa chừng hai con giáp, thì tiền đổ dzô rồi cũng vừa mí vừa khuôn. Cũng đẹp lứa xứng đôi không làm sao tả được. Xét như thế thì cái học chẳng cần chi cho… khốn - bởi đã có tiền thì bắt mấy thằng có học mà… sai - mà chạy đáo chạy đôn cho lòng thêm mãn nguyện, thành thử bây cứ lo cái… Giàu là trên hết, rồi vợ đẹp dâu hiền sẽ xuất hiện gần xa. Sẽ đến tận bên bây nghía trông từng chút một. Chớ cứ nhắm mắt học này qua học khác, thì hẳn có ngày mất vợ đó bây ơi!
Rồi đến ngày đặt chân lên đảo Bi-đông, Mõ mới thấy thiên hạ kéo nhau mà đi học, bởi ở xứ người chẳng biết gì hết ráo, thì bịnh hoạn ấm đầu biết xoay sở làm sao" Biết giải quyết ra răng cho qua phần cái hạn" Duy có anh bạn chung nhà mà ngăn vách, mới lạng một đường quá cản quá chừng luôn:
- Tao đi Úc nên chẳng cần đi học, bởi xứ người ta khoái màn đa văn hóa, thì thông dịch lan tràn đã điếu đó à nghen. Đã đến thiên thu khi mai này… hết nợ. Đó là chưa nói tiếng mình cũng ngon lành hết biết, nên Chính phủ họ in tràn đủ chuyện đủ nơi, thì tội mẹ chi phải vác thân già đi học" Đã vậy sách báo còn ê hề chất đống, thì bỏ chút tiền là trăm sự êm xuôi, thành thử cứ vui chơi, chớ cần chi mà… bẻ người bẻ miệng, rồi còn được tiếng hướng về nguồn về gốc, khi gìn giữ tiếng mình nơi xứ sở của người ta - đặng con cháu mai sau mới không quên nguồn quên cội - Chớ cứ chăm chăm trau tiếng người cho cố, rồi mất dần mất mòn phong tục của tổ tiên, thì ở mai sau nói năng làm sao đặng" Khi ở suối vàng gặp nhau mừng dưới đó, mà mình xổ tiếng người thì thiệt là bất nghĩa bất nhân. Bất… búa xua không làm sao nói được. Thế thì học làm chi cho mang điều bất hiếu, rồi biết chừng nào mới rửa sạch được đây"
Chừng đến ngày định cư trên xứ Úc, Mõ mới thấy thiên hạ học tá lả bùng binh. Học như thể chưa bao giờ được học, rồi hết khóa này bước lần qua khóa khác, cứ… lụm dài dài theo ngày tháng đẩy đưa. Theo cái thích trong người cháy rực, và việc học không dừng ở tuổi nào hết ráo, mà nó tỏa đều từ nhỏ đến… râu ria. Từ mới cắp sách đi chơi cho đến người sắp… gục, nên chẳng lạ gì có người khen người nói, cái chuyện học hành nghe quá đã như ri:
- Đa phần thiên hạ đến đất này bằng hai bàn tay trắng, nên buổi ban đầu phải lo chỗ ở chỗ ăn. Lo nội ngoại hai bên ở quê nhà trông đợi, nên dẫu biết qua đây là… du học chẳng tốn đồng xu cắc, nhưng ở buổi đầu phải xét thứ tự ưu tiên . Phải lạc nghiệp an cư mới rờ vô chữ được. Có điều tính nết đổi thay theo ngày theo tháng, nên từ chỗ học hành chạy đến chỗ… đua nhau. Từ chỗ tỏa cái khôn lại đi tìm cái hẹp, thành thử ép con phải thế này thế khác. Phải dzô được trường này chớ hổng phải trường kia. Phải kết quả cao hơn cho nó sưng mày sưng mặt - và con cái bận lòng vì chữ Hiếu - nên ráng hết sức mình để rỡ ràng khuôn mặt của song thân. Để phụ mẫu thân yêu ngước cao cùng thiên hạ. Mà giả như con không đạt đến điều mình mong ước, thì phụ tử thâm tình cũng nhuốm một màu… tang. Cũng mất mát lia chia cái thắm sâu tình cốt nhục. Hóa ra… xúi con học để cho mình lấy tiếng. Bất chấp trí con mình theo kịp được hay chăng" Bỏ luôn tuổi măng non cần vừa chơi vừa học, mà chỉ chăm chăm đẩy con vào khuôn vào phép, đặng ngẩng mặt nhìn đời cho… bảnh cái thằng Tôi!
Mà nói hổng phải chớ cái học cũng chằng ăn trăn quấn, bởi nó nhiều màn nhiều mục thấy bà luôn, thì có học giỏi bốn năm môn cũng có chi mà… hất mặt" Bởi mình học là học cái người ta làm ra đó chứ. Chớ có phải của mình phát nghĩ được đâu, thì cớ chi lại vênh vênh xem cõi này là nhẹ" Đó là chưa nói tặng cho con vài gương mù gương xấu - khi tự nghĩ quanh… nhà chẳng ai giỏi bằng ta - thì có khác chi bỏ chữ Khiêm ôm chầm cái Ngạo, rồi sẽ ra sao khi thằng con khôn lớn, lại vác mặt lên trời đặng giống với… thằng cha - thì hổng biết con hơn cha - có phúc hay là có… họa"
Rồi ở buổi họp mặt cuối tuần mới đây, Mõ được nghe thiên hạ luận bàn về đối nhân xử thế. Về làm thế nào để hội nhập cho mau. Về khôn khéo ra răng đặng làm giàu cho lẹ, và trong lúc người lâng lâng như thế, mới nghe bạn chung tàu mổ xẻ chuyện trầu cau:
- Từ ngày đặt chân lên xứ Úc Thòi Lòi đến nay, tao mới thấy biết bao là dâu biển. Là chuyện vợ chồng ngã nghiêng như thuyền không lái, bởi đất của Nữ Hoàng thì còn nói được điều chi, bởi đấng nam nhi còn thua nàng mấy bực, nên tao mới ào ra mà tính toán. Chứ nước chảy đến rồi còn nhảy đặng làm sao" Còn biết lủi nơi mô mà tránh điều lánh nạn, thành thử qua đây là tao mần tới tới - sản xuất một… bầy cho phỉ chí hùng anh - Cho thỏa chí nam nhi trong kiếp người cực nhọc. Trước là dòng dõi chẳng lo dừng lo đứt, rồi hương khói phụng thờ nghi ngút đủ ngàn năm, thì ở dưới xa xa ắt tổ tiên sẽ yên lòng yên dạ. Sau nữa tắp hàng may lớp này sang lớp khác, đặng níu vợ ở nhà chẳng được đi đâu. Ngay cả học Anh Văn mấy trăm giờ cũng liệng, rồi bằng lái xe cứ nhìn trông mà ngó, cùng phom phiếc một mình tao chạy tao lo, rồi con cái đón đưa, tao thầu bao ráo trọi.
Theo sách nớ thì dẫu ở đây vợ tao cũng như hồi… bên đó. Chỉ biết chồng, biết chợ, biết ngồi may. Biết dậy sớm thức phia lo cho chồng… ăn nhậu. Biết dọn dẹp mỗi khi chồng trúng gió. Chứ học cho lắm vào rồi sinh nọ sinh kia, thì đến tuổi… hết hơi làm sao còn được vợ" Mà giả như có gan về nơi đồng quê xưa ấy - dzớt một nàng cho mát mẻ với người ta - thì hổng biết có được đôi trăng hay chỉ xem tao như cánh diều quá… cảng. Chừng lúc ấy mạnh ai người nấy bước, thì chẳng những mất tiền còn chuốc sự thị phi, thì sao không chăm chút ở đây cho vui nhà vui cửa. Chắc ăn nhất là cứ… đần đi tí xíu - mà nói gì cũng ừ ạ nghe theo - thì vẫn hơn có chữ trong lưng rồi ể này ể nọ. Chớ ở đây mà nhắm mắt cho… nó càn tuốt luốt, thì có ngày… ly dị đó mày ơi!
Mõ Sàigòn
Gửi ý kiến của bạn
