Phái đòan 2000 người của Tổng thống Clinton đi Việt Nam có lẽ là phái đoàn lớn nhứt của Mỹ trong lịch sử ngoại giao Hoa kỳ. Trước khi đi có tham khảo ý kiến, có họp báo về thời gian, địa điểm, mục đích, yêu cầu. Tổ chức qui mô và long trọng. Nhưng phân tích các tin tức liên quan tại Mỹ cũng như từ các nước trong Vùng Đông Nam Á, nhứt là từ Việt Nam, chuyến đi mất tiền của, công sức nhiều này sẽ không đi đến đâu. Chỉ là một việc cỡi ngựa xem hoa. Chỉ là dã tràng xe cát biển đông, nhọc nhằn mà chẳng nên công cán gì , trên lãnh vực văn hóa xã hội, chính trị quân sự, và kinh tế tương mại.
Thứ nhứt người lập chương trình cho chuyến đi khôâng thoát khỏi định kiến, nhìn Việt Nam qua lăng kính Mỹ. Dân số VN bây giờ đa số quá bán là trẻ, sanh sau Chiến Tranh Việt Nam. Nhận định ấy đúng về thống kê. Nhưng xã hội VN không giống xã hội Mỹ, hướng về tuổi trẻ, về tương lai. Trái lại, người Việt tin tưởng sự già dặn cần thiết cho sự lãnh đạo gia đình, cộng đồng, và xã hội, đi song đôi với tuổi tác. Từ đó giá trị văn hóa trọng thọ cỗ truyền phát triễn, một phần lớn giúp cho gia đình, xã hội VN bền vững qua bao lần thử thách của Bắc thuộc, Pháp thuộc, và ngay tại xã hội Mỹ nặng cá nhân chủ nghĩa này. Các cuộc đấu tranh với thiên nhiên, rừng thiêng nước độc, Nam tiến mở rộng bờ cõi. Các cuộc chiến tranh giành độc lập chống xâm lăng, chận đứng Nguyên, Mông vó ngựa dẫm nát gầân khắp hai châu, Á và Âu. Tất cả những biến cố lịch sử lớn ấy đều do lớp sĩ phu, kỳ lão lãnh đạo. Do vậy dành quá nhiều thì giờ cho lớp thanh niên theo kiểu Mỹ, mà xem nhẹ lớp người có tuổi là cách nghĩ của Mỹ, chớ không phải của VN. Pháp chế VN không có tu chánh án chống kỳ thị tuổi già, vì tuổi tác được xem là vốn quí. Nhân dân VN không hề có đầu óc thượng tôn dân tộc (ethnocentric), đòi hỏi người bạn Mỹ phải nghĩ như mình. Trái lại, rất biết nhập gia tùy tục. Bằng chứng rõ là cộng đồng người Mỹ gốc Việt là cộng đồng hòa nhập nhanh nhứt vào dòmg chánh xã hội Mỹ. Nhưng lập một chương trình cho một phái đoàn quốc gia cho Tổng thống Mỹ viếng VN mà không " biết người ", trái lại nhìn người VN qua ta là Mỹ, là chủ quan, không sát thực tế, và khó đạt kết quả. Sai lầm của Hội Đồng An Ninh Quốc gia thời Chiến Tranh VN, biến cuộc chiến thành một thứ "chiến tranh ủy nhiệm", đánh theo lịnh và kế hoạch của Washington, đánh mà không cho thắng; sai lầm ấy vẫn không được rút kinh nghiệm.
Thứ hai là thái độ quá cả nễ, quá ngoại giao đối với chánh quyền CSVN, làm mất nhiều tính công chính của truyền thống đáng kính của dân tộc Mỹ.
Nhân dân VN là dân tộc hữu thần. CSVN là chánh quyền vô thần, bách hại tôn giáo. Phong trào đòi tự do tôn giáo, tự do hành đạo là phong trào quần chúng có tổ chức và phát khởi đầu tiên từ ngày vị Đại sứ Mỹ hối hả cuốn cây cờ sao sọc lên trực thăng, rút khỏi Sài gòn. Nhưng các tôn giáo ở lại với dân tộc mình, đồng lao cộng khổ với nhân dân, chịu đựng suốt mùa pháp nạn 25 năm. Chắc những người lập chương trình, trong đó có Ngài Cố vấn An Ninh Quốc gia cho Tổng thống, Ô. Sandy Berger, đứng ra họp báo hôm Thứ Năm 9-11-2000, thừa biết. Có ít nhứt 70 đến 80% dân số VN theo đạo Phật. Đạo Phật là tôn giáo bị bách hại, khủng bố, loại trừ nặng nhứt ở mãnh đất trước đây năm mươi mấy ngàn công dân ưu tú của Mỹ đã bỏ mình để chiến đấu cho tự do, dân chủ, và bây giờ Tổng thống Mỹ Clinton trở lại viếng thăm
Bên cạnh tư cách Ky tô giáo của người, Tổng thống còn là một người đại diện cho dân tộc Mỹ, vốn trọng công bằng, công chính. Thăm ngài Tổng Giám mục địa phận Sàigon, dự lễ ở Vương Cung Thánh Đường trong chương trình mà không viếng thăm được một ngôi chùa dù là chùa quốc doanh là một thiếu sót. Thiếu sót ấy, lạc quan thì cho là do thái độ cả nể ngoại giao; ngay thẳng như người Mỹ chân chính lại nghĩ một sự thiếu công bằng, công chính. Hòa thượng Thích Quảng Độ cũng có lời khuyên công khai và chân tình gởi Tổng thống,"Đi nhà thờ thì cũng nên ghé thăm một ngội chùa dù là chùa quốc doanh. Chúng tôi có 70 tới 80% người Việt là Phật tử." Đó cũng là ý nghĩ của đa số người Việt trong cũng như ngoài nước, của những người Mỹ ngay thẳng hằng quan tâm đến chuyến đi cuối nhiệm kỳ rầm rộ này.
Thứ ba , người lập trình chỉ chú trọng sự kiện mà xem thường tinh thần của Chiến tranh Việt Nam. Tìm hài cốt tử sĩ, tìm người mất tích đem về Mỹ là chuyện phải làm. Tốn hao bao nhiêu công sức, thì giờ, tiền bạc gì cũng phải làm, và làm cho được. Đúng. Nhưng như Hòa Thượng Thích Quảng Độ nói, " Bất kể ý kiến của một người có như thế nào về phải trái về chánh sách Hoa kỳ có trong Chiến Tranh Việt Nam, sự hy sinh của các thanh niên Hoa kỳ ø[58.000 quân nhân Mỹ] vẫn còn đó và không có thể bị xóa bỏ. Điều đó trong tay Ngài, thưa Tổng thống, để cho một ý nghĩa về sự hy sinh của họ hôm nay." Phuơng chi, Ô. Clinton lại là một người tránh né đi tham chiến ở VN, tư cách ấy lại càng nhậy cảm đối với hàng triệu gia đình Mỹ từng lấy mạng sống, lấy một phần thân thể, lấy trọn tuổi hoa niên của mình để bảo vệ tự do dân chủ mà lá quốc kỳ Mỹ tượng trưng để Ô. Clinton được tự hào đại diện trong chuyến đi. Không đưa vào chương trình nhân quyền, tự do dân chủ là một thiếu sót lớn. Cựu quân nhân, cô nhi quả phụ của tử sĩ Mỹ, và hàng triệu triệu người Việt từng, tay trong tay với người Mỹ, chiến đấu chống CS, cảm thấy bị sỉ nhục, phản bội , và có mặc cảm xấu hơn với Ô. Clinton, một người từng bị chỉ trích về nghĩa vụ quân sự đối với Tổ quốc Mỹ. Trang sử Chiến Tranh VN cần đóng lại. Hội chứng VN nếu có cũng cần nén lại hầu hướng về tương lai. Nhưng CSVN có đồng ý như thế hay không" Câu trả lời đã rõ. Kẻ thù của Mỹ còn sờ sờ ra đó. Đảng CSVN đang áp dụng cách cai trị của Staline, thủ tiêu tự do dân chủ, bách hại tôn giáo. Đảng ấy còn đang oang oang đòi Mỹ bồi thường chiến tranh, chất độc màu da cam, và vẫn coi Mỹ là tư bản, kẻ thù không đội trời chung, ngay trước ngày phái đoàn Mỹ đặt chân đến viếng. Nếu Ô.Clinton ủng hộ chế độ độc tài đảng trị ấy là trực tiếp giúp họ tăng cường bộ máy kềm kẹp nhân dân, nối giáo cho giặc đánh phá các tôn giáo và các phong trào đấu tranh giành lại nhân quyền, tự do dân chủ mà Hoa kỳ đã và đang cổ võ trong Chiến Tranh Lạnh và sau đó trong thời đại toàn cầu hóa kinh tế và dân chủ hóa toàn cầu. Trên tinh thần đó nhiều nghị sĩ, dân biểu, và các tổ chức đấu tranh cho nhân quyền thế giới, bằng văn thơ, thúc giục Tổng thống Clinton cần có lập trường cứng rắn với Hà nội. Cho đến bây giờ, qua cuộc hop báo của Hội Đồng An Ninh Quốc gia, các vấn đề tối cần ấy của nhân dân và tôn giáo VN chưa thấy hiện diện trong chương trình chánh thức viếng thăm của Tổng thống. Các vấn đề này có được đề cập riêng tư không, hãy chờ xem. Nhưng nếu có lời hứa gì từ phía CSVN, e rằng lới hứa ấy Tổng thống Clinton cũng không còn đủ thì giờ để xem có thành hiện thực không. Thời gian bàn giao chánh quyền lại cho tân tổng thống đắc cử quá cận kề!
Thứ tư, chương trình viếng thăm của Tổng thống được thiết lập nặng về mặt nghi thức mà thiếu thực chất nội dung. Hai nhân vật chánh Tổng thống Clinton chánh thức gặp gở, chỉ là hai nhân vật hữu danh mà vô thực trong cơ cấu chánh quyền CS. Bộ Chánh trị mà người cầm đầu là Ô. Tổng Bí thư Đảng CSVN mới là người quyết định tối hậu. Nguyên tắc cai trị thực sự của CSVN là Đảng lãnh đạo Nhà nước, quản lý Nhân dân, làm chủ Đất nước (lưu ý kỹ cách chấm phết). Chớ hoàn toàn không phải như khẩu hiệu tuyên truyền, Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ. Đó là bài học nửa thế kỷ nhân dân Miền Bắc, một phần tư thế kỷ nhân dân Miền Nam, rút ra được, qua những ngày tù đày, đói lạnh, những cuộc khủng bố trắng, đen, xám của CSVN. Không một giáo sư đại học, một trường đại học Mỹ nào có kinh nghiệm đủ để dạy. Do vậy cuộc nói chuyện của Tổng thống Clinton với vị Chủ tịch nước và Thủ tướng VNCS chỉ có tính nghi thức, biểu tượng hơn là thực chất. Có thể hai vi này sẽ trình Bộ Chính trị nghiên cứu hoặc ngâm cứu cho qua tang lề. Người quyết định là vị Tổng Bí thư kiêm Thủ trưởng của Bộ Chính trị. Người ấy ngồi trong bóng tối, vô đảng hồi nào nhân dân chẳng hề hay biết, và chẳng được một người dân nào bầu, Nhưng lại là người có quyền thế nhứt nước và vô trách nhiệm nhứt nước. Có gì sai lầm là lỗi của Nhà nước. Đảng không bao giờ sai lầm dù Đảng là người ra lịnh và thống trị mọi sinh hoạt chánh quyền và nhân dân. Những ngoắc nghéo ấy không nằm trong tạp tục, nghi thức ngoại giao hay sinh hoạt dân chủ của các nước tư do. Do vậy việc Ô. Clinton đến Phủ Chủ tịch nước VNCS chỉ là một cuộc cỡi ngựa xem hoa toàn màu đỏ như màu máu thấm pha mà thôi.
Kể cả việc nói chuyện trước sinh viên Viện Đại học Hà nội, được hứa sẽ truyền hình toàn quốc, nói chuyện bàn tròn với các thanh niên tích cực trong mọi lãnh vực, từ kinh doanh, báo chí đến các hội đoàn phi chánh phủ ( NGO ) ở Sài gòn cũng là những việc làm nặng phần trình diễn hơn thực chất. Trên thế giới này, ai mà không biết. Một chế độ CS Stalinst như VNCS, Cuba làm gì có chuyện truyền thanh truyền hình vô tư. Lợi cho chế độ thì phổ biến. Hại thí cắt xén, dịch thuật uốn nắn sao cho đừng bất lợi cho chế độ. Đó là chưa nói số người có máy trong nhân dân không nhiều lắm. Ai mà không biết ở VNCS, làm gì có chuyện có hội tư. Thiếu niên bị ép vô đội; thanh niên, vô đoàn. Đoàn, đội là cánh tay của Đảng. Làm gì có hội đoàn phi chánh phủ. Tất cả các tổ chức đều là chi nhánh của Mặt trận Tổ quốc, cánh tay đắc lực thứ hai kiểm soát và kềm kẹt xã hội và nhân dân. (Còn tiếp)
Gửi ý kiến của bạn
