Huyền thoại cây gậy và củ cà rốt
Cuốn tiểu luận "Ai nhắc tới mấy ông thần Đỏ đó"" [đúng ra là, "Ai nói tới chủ nghĩa toàn trị đó""], của Slavoj Zizek, tuy khó đọc, lẽ dĩ nhiên, nhưng thật vui, vì tính gây hấn, cũng như vì cách đặt vấn đề, và những "giai thoại" ở trong đó. Thí dụ như cách tác giả trình bầy vấn đề diệt chủng giữa những sắc dân tại Nam Tư cũ, cách Tây Phương xử sự với những nhà độc tài như Milosevic và Saddam Hussein, từ đó, có thể đưa đến kết luận, chiến tranh Iraq, dù vi phạm công pháp quốc tế gì gì đó, là vô phương tránh khỏi.
Mô phỏng câu thơ nổi danh của thi sĩ Đức Rilke, "Tại sao thi sĩ trong thời khốn khổ", phần kết luận của cuốn sách mở ra bằng câu hỏi, "Tại sao bần cố nông trong thời đẫm thơ"" [What are the destitute (proletarians) for in a poetic time"], tác giả "cẩn trọng" những độc giả của ông, rằng sau sự phá sản của Chủ Nghĩa Xã Hội, bóng ma của sự "đe dọa mang tính toàn trị" đã sống sót, dưới ba dạng: a) những kẻ theo chủ nghĩa chính thống tông giáo-chủng tộc, thường được nhân cách hóa ở những nhà Độc Tài Ma Quỉ (Evil Dictators), như Slobodan Milosevic, Saddam Hussein, hay 'những nhà độc tài khùng điên' của Thế Giới Thứ Ba, b) sự lớn mạnh của chủ nghĩa dân túy Hữu Phái, (the New Right populism) ở ngay tại Tây Phương, và sau cùng, c) Ông Anh Bự thuật số, (the digital Big Brother).
Biến cuộc đời của chúng ta thành những con số (the digitalization) là đe dọa tối hậu cho tự do con người. Chẳng bao lâu nữa, cuộc sống hàng ngày của chúng ta sẽ được đăng ký, được kiểm tra - "được", là do có sự đồng ý của chúng ta ở trong đó - tới mức mà tất cả mọi hình thức nhà nước "cộng an trị" giống như một món đồ chơi con nít, và chỉ đáng xách dép cho nó. Thế là đi đoong cõi riêng tư (end of privacy)!
Hãy bắt đầu với hình thức thứ nhất. Theo tác giả cuốn sách chúng ta đang bàn tới, có một sự hiểu lầm cơ bản, theo như cách mà những nhà nước tự do Tây Phương - như là những con đẻ của thời kỳ Soi Sáng - đã hiểu và sau đó, đã đối xử với những chế độ theo chủ nghĩa chính thống hiện nay, với những nguòi cầm đầu như Milosevic và Hussein: những chế độ chẳng sợ cây gậy, mà cũng chẳng màng đến củ cà rốt! Mọi áp lực từ phía Tây Phương kể như chẳng nhằm nhò gì chế độ ta! Ném bom thì kệ ném bom, cắt đất cắt biển thì cũng chẳng đụng tới mái nhà mảnh vườn của ta, cách ly, cấm vận, hoặc cấm ta nói chuyện với hàng xóm, với cộng đồng thế giới thì ta về ta tắm ao ta, làm nhục ta bằng đủ mọi cách thì ta vẫn sống nhăn răng, nghĩa là ta cứ thế thách đố cái gọi là Trật Tự Mới của Thế Giới.
Không phải nhờ vậy mà ta "biến đau thương thành hành động, hoặc thành hận thù, như những ngày còn chiến tranh", ấáy chết xin lỗi, biến thất bại thành thành công. Nhưng, giống như một thiền sư, chẳng màng tới thế sự, những nhà độc tài như thế đó, cứ ngồi bảnh chọe trong những lâu đài của họ, và lâu lâu lại làm một cử chỉ đẹp, thí dụ như, trong những ngày NATO mưa bom Nam Tư, ông con trai của nhà độc tài Milosevic, đã khánh thành một thiên đàng hạ giới dành cho con nít, tức là một vườn chơi trẻ em Disneyland. Hay như Hussein cho xây một công viên giải trí cho tầng lớp tinh anh của chế độ!
(còn tiếp)
Jennifer Tran giới thiệu
Cuốn tiểu luận "Ai nhắc tới mấy ông thần Đỏ đó"" [đúng ra là, "Ai nói tới chủ nghĩa toàn trị đó""], của Slavoj Zizek, tuy khó đọc, lẽ dĩ nhiên, nhưng thật vui, vì tính gây hấn, cũng như vì cách đặt vấn đề, và những "giai thoại" ở trong đó. Thí dụ như cách tác giả trình bầy vấn đề diệt chủng giữa những sắc dân tại Nam Tư cũ, cách Tây Phương xử sự với những nhà độc tài như Milosevic và Saddam Hussein, từ đó, có thể đưa đến kết luận, chiến tranh Iraq, dù vi phạm công pháp quốc tế gì gì đó, là vô phương tránh khỏi.
Mô phỏng câu thơ nổi danh của thi sĩ Đức Rilke, "Tại sao thi sĩ trong thời khốn khổ", phần kết luận của cuốn sách mở ra bằng câu hỏi, "Tại sao bần cố nông trong thời đẫm thơ"" [What are the destitute (proletarians) for in a poetic time"], tác giả "cẩn trọng" những độc giả của ông, rằng sau sự phá sản của Chủ Nghĩa Xã Hội, bóng ma của sự "đe dọa mang tính toàn trị" đã sống sót, dưới ba dạng: a) những kẻ theo chủ nghĩa chính thống tông giáo-chủng tộc, thường được nhân cách hóa ở những nhà Độc Tài Ma Quỉ (Evil Dictators), như Slobodan Milosevic, Saddam Hussein, hay 'những nhà độc tài khùng điên' của Thế Giới Thứ Ba, b) sự lớn mạnh của chủ nghĩa dân túy Hữu Phái, (the New Right populism) ở ngay tại Tây Phương, và sau cùng, c) Ông Anh Bự thuật số, (the digital Big Brother).
Biến cuộc đời của chúng ta thành những con số (the digitalization) là đe dọa tối hậu cho tự do con người. Chẳng bao lâu nữa, cuộc sống hàng ngày của chúng ta sẽ được đăng ký, được kiểm tra - "được", là do có sự đồng ý của chúng ta ở trong đó - tới mức mà tất cả mọi hình thức nhà nước "cộng an trị" giống như một món đồ chơi con nít, và chỉ đáng xách dép cho nó. Thế là đi đoong cõi riêng tư (end of privacy)!
Hãy bắt đầu với hình thức thứ nhất. Theo tác giả cuốn sách chúng ta đang bàn tới, có một sự hiểu lầm cơ bản, theo như cách mà những nhà nước tự do Tây Phương - như là những con đẻ của thời kỳ Soi Sáng - đã hiểu và sau đó, đã đối xử với những chế độ theo chủ nghĩa chính thống hiện nay, với những nguòi cầm đầu như Milosevic và Hussein: những chế độ chẳng sợ cây gậy, mà cũng chẳng màng đến củ cà rốt! Mọi áp lực từ phía Tây Phương kể như chẳng nhằm nhò gì chế độ ta! Ném bom thì kệ ném bom, cắt đất cắt biển thì cũng chẳng đụng tới mái nhà mảnh vườn của ta, cách ly, cấm vận, hoặc cấm ta nói chuyện với hàng xóm, với cộng đồng thế giới thì ta về ta tắm ao ta, làm nhục ta bằng đủ mọi cách thì ta vẫn sống nhăn răng, nghĩa là ta cứ thế thách đố cái gọi là Trật Tự Mới của Thế Giới.
Không phải nhờ vậy mà ta "biến đau thương thành hành động, hoặc thành hận thù, như những ngày còn chiến tranh", ấáy chết xin lỗi, biến thất bại thành thành công. Nhưng, giống như một thiền sư, chẳng màng tới thế sự, những nhà độc tài như thế đó, cứ ngồi bảnh chọe trong những lâu đài của họ, và lâu lâu lại làm một cử chỉ đẹp, thí dụ như, trong những ngày NATO mưa bom Nam Tư, ông con trai của nhà độc tài Milosevic, đã khánh thành một thiên đàng hạ giới dành cho con nít, tức là một vườn chơi trẻ em Disneyland. Hay như Hussein cho xây một công viên giải trí cho tầng lớp tinh anh của chế độ!
(còn tiếp)
Jennifer Tran giới thiệu
Gửi ý kiến của bạn
