Xưa nay, muốn mua hay bán nhà, người ta thường tìm đến người môi giới địa ốc để hỏi han về tình hình giá cả và nhờ họ tìm nhà hay tìm khách. Bây giờ, có hai mạng lưới internet đang đảo lộn thói quen ấy, đó là Craigslist.com và Google.com. Một tin đáng lo cho giới địa ốc.
Thí dụ như trong tháng Ba vừa qua, số nhà yết giá để bán trên trang Craigslist đã vượt quá 335 ngàn, gấp ba con số một năm trước. Webiste này được nhiều người truy nhập vì đang quảng cáo miễn phí. Phần mình, công ty Google đang nghiên cứu kỹ thuật cho khách truy nhập có thể dễ dàng tìm ra danh mục nhà bán. Nhiều Website chuyên mục khác, như Trulia.com, Oodle.com hay Propsmart.com cũng cho niêm yết miễn phí những nhà muốn bán.
Chiều hướng ấy sẽ ảnh hưởng ra sao đến tình hình địa ốc và quyền lợi của người môi giới"
Cho đến nay, ảnh hưởng của internet hay nỗ lực của Craigslist và Google vẫn còn thu hẹp, nhưng đã là thay đổi thị trường quảng cáo vì mở ra cơ hội miện phí trực tiếp cạnh tranh với các trang quảng cáo đăng trên báo chí hay truyền hình. Craigslist chảng hạn đã thu hút nhiều khách tham khảo và đăng tải quảng cáo về nhà cho thuê, giữ trẻ, tìm việc hay mua bán đồ đạc, còn Google là nơi được 89 triệu khách tìm xem trong tháng hai vừa qua. Hai Website này có thể sẽ thu hút rất nhiều người muốn bán nhà.
Điều ấy gây vấn đề cho thành phần môi giới địa ốc, vốn đang gặp nhiều khó khăn khác.
Tình hình mua bán đang nguội khiến tỷ lệ hoa hồng vốn đã giảm nhẹ từ cả chục năm qua nay còn sụt nặng, trung bình chỉ còn khoảng 5%, đôi khi thấp hơn nữa. Đã thế, họ còn đang bị bộ Tư pháp và Hội đồng Thương mại Liên bang (Federal Trade Commission) điều tra về những thủ thuật nhằm giới hạn sự cạnh tranh.
Các công ty thiết lập Website về nhà đất cho biết là họ không muốn gây xáo trộn cho ngành môi giới địa ốc mà còn tìm cách hợp tác với họ. Tuy nhiên, vì đà phát triển của các Website ấy, nhiều người sẽ muốn tự bán lấy nhà bằng cách niêm yết trên Internet và nếu có phải nhờ tới dịch vụ của người môi giới thì cũng bớt lệ thuộc vào thành phần trung gian này. Điều ấy có thể làm giảm lợi tức và ảnh hưởng của người trung gian. Một cách cụ thể thì tiến trình bán nhà hết được gói trọn trong một số nghiệp vụ để giao cho người môi giới mà mở bung thành từng việc, trong đó người bán nhà có thể tự lo lấy nhiều việc (quảng bá hình ảnh hay chi tiết của ngôi nhà, hay thu xếp việc xem nha). Họ chỉ cần người trung gian trong một số việc hạn chế như thương thảo với người mua và lập thủ tục giấy tờ khi bán. Hoa hồng trả cho người trung gian vì vậy cũng thấp hơn.
Quan điểm của Craigslist là phải mở rộng thông tin cho mọi người chứ không thể để giới trung gian địa ốc nắm giữ độc quyền hay kiểm soát tất cả. Trong tương lai, phải chấp nhận một thực tế là mọi nhà bán đều sẽ được niêm yết trên internet.
Thực ra, nguời ta đa mua nhiều thứ trên mạng lưới điện toán, từ sách, nhạc đến vé máy bay, và hiện tượng ấy đã gây khó khăn cho giới trung gian bán vé, cho các hãng lữ hành. Nhưng, việc mua bán nhà cửa lại phức tạp hơn nhiều và người ta vẫn cần đến giới trug gian trong một số nghiệp vụ. Tuy nhiên, nhờ thông tin rộng rãi và tự do hơn, lại miễn khí, khách hàng biết nhiều hơn xưa và điều ấy làm giảm thế lực - và lợi tức - của người môi giới địa ốc. Chảng hạn như qua internet, khách bán nhà có thể vừa yết giá nhà của mình vừa tham khảo giá cả của các ngôi nhà tương tự - bán trực tiếp hay qua trung gian của một người broker. Họ có cơ hội so sánh và mặc cả sát sạt hơn với người môi giới nếu cần.
Trong chiều hướng ấy, người ta cũng chú ý đến một khác biệt là danh sách "bán bởi chủ" và danh sách "bán qua môi giới". Các webiste mới niêm yết cả hai danh sách, trong khi một số website của dân địa ốc chỉ thông báo chi tiết về loại nhà bán qua trung gian. Thí dụ như webiste Realtor.com rất nổi tiếng của hiệp hội National Association of Realtors có chánh sách chỉ thông báo chi tiết về các ngôi nhà bán qua trung gian địa ốc. Ngược lại, các website mới như Craigslist hay Propsmart thì cho rằng người mua có quyền được biết về mọi ngôi nhà đang muốn bán, kể cả loại nhà "bán bởi chủ". Giới trung gian thì không giới thiệu loại nhà này vì không nhận được thù lao giới thiệu, chưa kể là thủ tục mua bán còn rắc rối hơn cho họ.
Hiện nay thị trường đã có các webiste chuyên giới thiệu loại nhá bán bởi chủ, nhưng vẫn chưa chắc là đã thu thập được mọi thông tin vì nhiều người bán nhà chưa tìm dến đấy để quảng cáo. Một website có thể tham khảo là ForSaleByOwner.com rất nổi tiếng. Ngược lại, giới trung gian cũng ý thức được sức ép mới nên đang ráo riết cải thiện website của mình. Thí dụ như cung cấp dịch vụ tự động thông báo cho khách bằng email khi có nhà vừa được yết giá,. Hoặc thư thông báo cho khách bán là đã có bao nhiêu người coi nhà, họ phê bình ra sao, v.v…
Kết luận là tiến bộ về khoa học kỹ thuật và cạnh tranh đang tạo ra nhiều cơ hội có lợi cho giới tiêu thụ, người mua hay người bán, nếu như họ biết tìm hiểu và khai thác cơ hội này. Đồng thời, sự cạnh tranh của internet cũng khiến giới trung gian phải phục vụ tích cực và chu đáo hơn.
Người khôn của khó mà!..