Sau chiến dịch Iraq Tự do của Mỹ, cục diện Trung Đông đang có nhiều thay đổi. Dù những thay đổi này chưa hình thành một “trật tự mới” cho khu vực, người ta vẫn thấy Hoa Kỳ đang chiếm nhiều ưu thế.
Ngày hôm nay Thứ Sáu 18, năm nước lân bang của Iraq cùng xứ Ai Cập đã có một hội nghị khẩn cấp để thảo luận về tình hình mới, sau khi Mỹ chiến thắng tại Iraq. Xưa nay, các nước và các lực lượng Hồi giáo ít khi thống nhất ý kiến với nhau, trừ một việc là bày tỏ quan điểm “chống Mỹ có điều kiện”, nghĩa là chống ngầm hay công khai. Sở dĩ như vậy vì nội bộ thế giới Hồi giáo có quá nhiều mầm dị biệt hoặc xung khắc, nhưng đều cứ biểu dương một ý chí chung là đề cao ưu thế của đạo Hồi trước sự lấn lướt của Tây phương mà Mỹ là một biểu tượng dù xưa nay chưa từng khai thác một thuộc địa Hồi giáo như hai nước thực dân kia là Anh và Pháp.
Lần này, trước sự việc Hoa Kỳ đem quân vào lật đổ chế độ Iraq, năm xứ lân bang là Iran, Turkey, Syria, Jordan và Saudi Arabia cùng nước thứ sáu là Ai Cập phải gặp nhau để trao đổi ý kiến. Nhưng cuộc gặp gỡ khó có thể dẫn tới một mặt trận chung của các nước Hồi giáo để chống lại, hoặc ít nhất lập ra một thế đối trọng tượng trưng trước sự hiện diện ngang tàng của Mỹ ngay giữa khu vực sinh hoạt của họ. Lý do là vì từng nước lại có những khác biệt về quyền lợi và những xung khắc với nhau.
Một quốc gia xưa nay vẫn gắn bó với Mỹ nhưng lại kín đáo trợ giúp khủng bố al-Qaeda là Saudi Arabia thì không thể không ngầm hài lòng với việc Mỹ tấn công và trấn giữ Iraq. Saudi cần Mỹ yểm trợ về quân sự để bảo vệ chế độ độc tài và phản động của mình, nhưng cũng vì vậy bị khối Hồi giáo cực đoan đả kích. Trong chiến dịch Iraq, Saudi có ngầm hợp tác với Mỹ, nhưng kèm theo một điều kiện là nếu chuyện Iraq thành hình, Mỹ sẽ rút quân khỏi các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Saudi, nhờ đó, mình sẽ khỏi bị tấn công là để cho bọn tà giáo ngọai đạo Tây phương xúc phạm vào Thánh địa Mecca, một trong bốn nguyên nhân khiến Osama bin Laden, gốc là một tỷ phú Saudi, tấn công Hoa Kỳ.
Một quốc gia khác là Kuweit thì đã được Mỹ cứu tử khi bị Saddam Hussein xua quân chiếm đóng năm 1990 nên lần này công khai hợp tác với Mỹ. Việc Mỹ trấn giữ Iraq vì vậy là một sự bảo vệ an toàn cho Kuweit; đổi lại, xứ này còn có thể tìm ra nhiều mối lợi trong kế hoạch thiết lập một trật tự mới tại Trung Đông. Quốc gia thứ ba xưa nay vẫn hợp tác với Mỹ, và được Mỹ viện trợ nhiều nhất sau Do Thái là Ai Cập thì chẳng thể công khai ủng hộ vụ Iraq nhưng cũng thấy Mỹ là một yếu tố an toàn. Vì vậy, Ai Cập có thể mạnh miệng khuyên bảo Mỹ phải quan tâm đến đời sống và văn hóa của người dân Iraq để chứng tỏ mình không quỵ lụy đế quốc, chứ trong thực chất Ai Cập cũng thấy yếu tố an toàn của việc Mỹ vào Iraq. Người ta không quên rằng trước khi Hosni Mubarak lên làm Tổng thống thì vị tiền nhiệm Anwar Sadate đã bị một nhóm Hồi giáo cực đoan ám sát chết.
Quốc gia thứ tư là Turkey thì xưa nay là đồng minh chiến lược của Mỹ, nhưng rất lo là sự can thiệp của Mỹ vào Iraq sẽ có lợi cho dân Kurd và có hại cho sự ổn định và an toàn của mình. Turkey chỉ cần Mỹ không quá chiều chuộng dân Kurd và phương hại đến quyền lợi của mình.
Như vậy, bốn trong sáu nước phó hội sẽ chỉ chống Mỹ bằng tuyên ngôn chung chung trong khi đang nghĩ đến cách ứng phó mới mà không bị mang tiếng là chư hầu của Satan.
Quốc gia thứ năm là Syria thì đang lo là sẽ bị Mỹ tấn công và gây sức ép, với sự hỗ trợ hay xúi giục của Israel phía sau, vì Syria yểm trợ các nhóm Hồi giáo cực đoan chống phá Do Thái. Sau vụ Iraq, mối lo này càng hiển hiện nên Damascus rất cần một trận tuyến chống Mỹ của các nước Hồi giáo lân bang để xứ mình khỏi bị loạn. Sau cùng, bên kia biên giới của Iraq có Iran cũng đang lo sợ như vậy và đang chuẩn bị xoay chiều. Quốc gia này có sự trưởng thành chính trị rất cao và giới lãnh đạo đang tìm giải pháp ứng hợp với tình hình mới, để tranh thủ quyền lợi của mình trong cộng đồng người Shiite đang sinh sống tại Iraq và không bị Mỹ trực diện tấn công.
Xét như vậy thì hội nghị sáu nước sẽ chỉ có thể tiến tới môt thông cáo chung thuộc loại “mẫu số chung nhỏ nhất” để được tiếng chống Mỹ trước công luận thế giới mà vẫn giữ được an ninh chiến lược hay quyền lợi của mình.
Nhưng, hội nghị này sẽ không kết thúc khả quan tốt đẹp ngoại trừ với một vấn đề phụ mà thành chính, đó là đòi hỏi Mỹ phải có giải pháp thỏa đáng với dân Palestine tại xứ Israel. Tổ chức Palestine hiện đang mất thực quyền vì hàng loạt hành vi bạo động của các nhóm quá khích. Israel không tin vào khả năng lãnh đạo của Yasser Arafat và muốn các lân bang phải có lập trường sống chung với nhau, kể cả với cái giá là mình sẽ trả đất để có được hòa bình trong vùng. Israel chỉ đồng ý với “lộ trình” tiến tới hòa bình do Mỹ và Anh đề nghị với điều kiện là các xứ Hồi giáo khác không tiếp tục ủng hộ khủng bố Palestine. Luận cứ đó sẽ bị các nước phó hội phản bác rất ồn ào.
Cục diện Baghdad vì vậy có ảnh hưởng đến cục diện Do Thái và liên hệ tới nhiều lân bang của Iraq, như Syria hay Saudi Arabia. Các nước lân bang này thực ra chẳng thiết tha gì đến quyền lợi của người dân Iraq hay người Palestine, nhưng đề tài cưỡng chống áp lực Mỹ và bảo vệ đạo Hồi trong khu vực vẫn là đề tài ăn khách đối với người dân Hồi giáo.
Ngày hôm nay Thứ Sáu 18, năm nước lân bang của Iraq cùng xứ Ai Cập đã có một hội nghị khẩn cấp để thảo luận về tình hình mới, sau khi Mỹ chiến thắng tại Iraq. Xưa nay, các nước và các lực lượng Hồi giáo ít khi thống nhất ý kiến với nhau, trừ một việc là bày tỏ quan điểm “chống Mỹ có điều kiện”, nghĩa là chống ngầm hay công khai. Sở dĩ như vậy vì nội bộ thế giới Hồi giáo có quá nhiều mầm dị biệt hoặc xung khắc, nhưng đều cứ biểu dương một ý chí chung là đề cao ưu thế của đạo Hồi trước sự lấn lướt của Tây phương mà Mỹ là một biểu tượng dù xưa nay chưa từng khai thác một thuộc địa Hồi giáo như hai nước thực dân kia là Anh và Pháp.
Lần này, trước sự việc Hoa Kỳ đem quân vào lật đổ chế độ Iraq, năm xứ lân bang là Iran, Turkey, Syria, Jordan và Saudi Arabia cùng nước thứ sáu là Ai Cập phải gặp nhau để trao đổi ý kiến. Nhưng cuộc gặp gỡ khó có thể dẫn tới một mặt trận chung của các nước Hồi giáo để chống lại, hoặc ít nhất lập ra một thế đối trọng tượng trưng trước sự hiện diện ngang tàng của Mỹ ngay giữa khu vực sinh hoạt của họ. Lý do là vì từng nước lại có những khác biệt về quyền lợi và những xung khắc với nhau.
Một quốc gia xưa nay vẫn gắn bó với Mỹ nhưng lại kín đáo trợ giúp khủng bố al-Qaeda là Saudi Arabia thì không thể không ngầm hài lòng với việc Mỹ tấn công và trấn giữ Iraq. Saudi cần Mỹ yểm trợ về quân sự để bảo vệ chế độ độc tài và phản động của mình, nhưng cũng vì vậy bị khối Hồi giáo cực đoan đả kích. Trong chiến dịch Iraq, Saudi có ngầm hợp tác với Mỹ, nhưng kèm theo một điều kiện là nếu chuyện Iraq thành hình, Mỹ sẽ rút quân khỏi các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Saudi, nhờ đó, mình sẽ khỏi bị tấn công là để cho bọn tà giáo ngọai đạo Tây phương xúc phạm vào Thánh địa Mecca, một trong bốn nguyên nhân khiến Osama bin Laden, gốc là một tỷ phú Saudi, tấn công Hoa Kỳ.
Một quốc gia khác là Kuweit thì đã được Mỹ cứu tử khi bị Saddam Hussein xua quân chiếm đóng năm 1990 nên lần này công khai hợp tác với Mỹ. Việc Mỹ trấn giữ Iraq vì vậy là một sự bảo vệ an toàn cho Kuweit; đổi lại, xứ này còn có thể tìm ra nhiều mối lợi trong kế hoạch thiết lập một trật tự mới tại Trung Đông. Quốc gia thứ ba xưa nay vẫn hợp tác với Mỹ, và được Mỹ viện trợ nhiều nhất sau Do Thái là Ai Cập thì chẳng thể công khai ủng hộ vụ Iraq nhưng cũng thấy Mỹ là một yếu tố an toàn. Vì vậy, Ai Cập có thể mạnh miệng khuyên bảo Mỹ phải quan tâm đến đời sống và văn hóa của người dân Iraq để chứng tỏ mình không quỵ lụy đế quốc, chứ trong thực chất Ai Cập cũng thấy yếu tố an toàn của việc Mỹ vào Iraq. Người ta không quên rằng trước khi Hosni Mubarak lên làm Tổng thống thì vị tiền nhiệm Anwar Sadate đã bị một nhóm Hồi giáo cực đoan ám sát chết.
Quốc gia thứ tư là Turkey thì xưa nay là đồng minh chiến lược của Mỹ, nhưng rất lo là sự can thiệp của Mỹ vào Iraq sẽ có lợi cho dân Kurd và có hại cho sự ổn định và an toàn của mình. Turkey chỉ cần Mỹ không quá chiều chuộng dân Kurd và phương hại đến quyền lợi của mình.
Như vậy, bốn trong sáu nước phó hội sẽ chỉ chống Mỹ bằng tuyên ngôn chung chung trong khi đang nghĩ đến cách ứng phó mới mà không bị mang tiếng là chư hầu của Satan.
Quốc gia thứ năm là Syria thì đang lo là sẽ bị Mỹ tấn công và gây sức ép, với sự hỗ trợ hay xúi giục của Israel phía sau, vì Syria yểm trợ các nhóm Hồi giáo cực đoan chống phá Do Thái. Sau vụ Iraq, mối lo này càng hiển hiện nên Damascus rất cần một trận tuyến chống Mỹ của các nước Hồi giáo lân bang để xứ mình khỏi bị loạn. Sau cùng, bên kia biên giới của Iraq có Iran cũng đang lo sợ như vậy và đang chuẩn bị xoay chiều. Quốc gia này có sự trưởng thành chính trị rất cao và giới lãnh đạo đang tìm giải pháp ứng hợp với tình hình mới, để tranh thủ quyền lợi của mình trong cộng đồng người Shiite đang sinh sống tại Iraq và không bị Mỹ trực diện tấn công.
Xét như vậy thì hội nghị sáu nước sẽ chỉ có thể tiến tới môt thông cáo chung thuộc loại “mẫu số chung nhỏ nhất” để được tiếng chống Mỹ trước công luận thế giới mà vẫn giữ được an ninh chiến lược hay quyền lợi của mình.
Nhưng, hội nghị này sẽ không kết thúc khả quan tốt đẹp ngoại trừ với một vấn đề phụ mà thành chính, đó là đòi hỏi Mỹ phải có giải pháp thỏa đáng với dân Palestine tại xứ Israel. Tổ chức Palestine hiện đang mất thực quyền vì hàng loạt hành vi bạo động của các nhóm quá khích. Israel không tin vào khả năng lãnh đạo của Yasser Arafat và muốn các lân bang phải có lập trường sống chung với nhau, kể cả với cái giá là mình sẽ trả đất để có được hòa bình trong vùng. Israel chỉ đồng ý với “lộ trình” tiến tới hòa bình do Mỹ và Anh đề nghị với điều kiện là các xứ Hồi giáo khác không tiếp tục ủng hộ khủng bố Palestine. Luận cứ đó sẽ bị các nước phó hội phản bác rất ồn ào.
Cục diện Baghdad vì vậy có ảnh hưởng đến cục diện Do Thái và liên hệ tới nhiều lân bang của Iraq, như Syria hay Saudi Arabia. Các nước lân bang này thực ra chẳng thiết tha gì đến quyền lợi của người dân Iraq hay người Palestine, nhưng đề tài cưỡng chống áp lực Mỹ và bảo vệ đạo Hồi trong khu vực vẫn là đề tài ăn khách đối với người dân Hồi giáo.
Gửi ý kiến của bạn
