Hỏi (Ông Hoàng V K): Vào tháng 2 năm 1999, khi chúng tôi ký kết hợp đồng để
3 kiện hàng được chuyên chở về Việt Nam, công ty chuyên chở đã cho chúng tôi
biết việc chuyên chở này sẽ mất chừng 10 tuần lễ vì tàu sẽ phải ghé
Indonesia, Singapore để bốc dở hàng hóa trước khi vào Việt Nam. Chúng tôi đã
đồng ý với điều kiện cũng như giá cả do họ ấn định và đã ký kết hợp đồng.
chuyên chở tự ý thay đổi hải trình thì họ phải chịu trách nhiệm đối với sự mất
mát hoặc thiệt hại đối với hàng hóa do sự thay đổi hải trình đó gây ra.
3 kiện hàng được chuyên chở về Việt Nam, công ty chuyên chở đã cho chúng tôi
biết việc chuyên chở này sẽ mất chừng 10 tuần lễ vì tàu sẽ phải ghé
Indonesia, Singapore để bốc dở hàng hóa trước khi vào Việt Nam. Chúng tôi đã
đồng ý với điều kiện cũng như giá cả do họ ấn định và đã ký kết hợp đồng.
Tuy nhiên, hàng hóa đã không được chuyển đến Việt Nam theo thời gian quy định
trong hợp đồng mà chúng tôi đã phải mất gần 6 tháng mới nhận được hàng. Không
những thế hàng của chúng tôi còn bị mất mát, hư hỏng do trận bảo khi tàu hàng
cập bến để bốc hàng tại Philippines.
Sau khi nhận hàng tôi đã viết thư đòi công ty chuyên chở hàng hóa bồi thường
vì hàng đến trễ và những thiệt hại đối với hàng hóa của chúng tôi do trận bảo
gây ra.
Chúng tôi được trả lời rằng theo hợp đồng công ty không chịu trách nhiệm về
những thiệt hại do thiên tai gây ra. Xin luật sư cho biết là tôi có quyền buộc
công ty chuyên chở bồi thường về những thiệt hại vừa nêu hay không"
Trả lời: Để có thể trả lời câu hỏi của ông tôi xin lược sơ qua về luật lệ liên
hệ đến sự chuyên chở bằng đường biển.
Vì số lượng hàng hóa của ông quá ít, nên ông đã không thể mướn toàn
bộ chiếc tàu, vì thế công ty chuyên chở bằng đường biển có thể ký kết nhiều
hợp đồng khác biệt để chuyên chở hàng hóa cho nhiều cá nhân cũng như công ty
khác nhau. Tuy nhiên, vấn đề được đặt ra ở đây là liệu công ty chuyên chở có
quyền cho tàu chạy khác hơn hải trình mà họ đã ký kết với ông trong hợp đồng
hay không"
Mặc dầu văn bản của luật pháp đã không bắt buộc tàu phải chạy đúng theo hải
trình đã được ký kết trong hợp đồng, tuy nhiên, công ty chuyên chở có nghĩa vụ
"không được rời khỏi hải trình đã thỏa thuận" (shall not deviate from the agreed
route), ngoại trừ các trường hợp được luật pháp quy định như việc tàu phải
chuyển hải trình vì sự nguy hiểm đối với cuộc hành trình. Trong trường hợp đó,
công ty chuyên chở có nhiệm vụ phải thay đổi hải trình để bảo vệ cho sự an toàn
của hàng hóa. Tuy nhiên, nếu sự nguy hiểm đối với hải trình chỉ có tính cách
tạm thời, thì việc thay đổi hải trình sẽ không được luật pháp bảo vệ. Chủ
tàu hoặc thuyền trưởng phải đợi cho sự nguy hiểm qua đi, và sau đó phải cho
tàu chạy theo hải trình đã thỏa thuận.
Trong trường hợp sự nguy hiểm có thể xảy đến cho chiếc tàu, thì việc
chuyển đổi lộ trình hoặc triển hoãn chuyến hải trình là một việc làm được luật
pháp bảo vệ. Tuy nhiên, tàu không được phép chuyển lộ trình để "phơi hàng
hóa bị ẩm ướt" (to dry a wet cargo). Luật pháp cho phép tàu "chuyển đổi lộ
trình để bảo vệ tàu tránh khỏi sự nguy hiểm của biển khơi" (deviate to
protect the ship from a peril of the sea) với điều kiện là công ty chuyên chở
bằng đường biển không cố ý cho chiếc tàu rời bến khi biết được rằng chiếc tàu
đó không thể vượt biển được.
Tóm lại, theo luật lệ về hàng hải, nghĩa vụ của công ty chuyên chở là đảm bảo
rằng tàu phải được chạy đến nơi quy định theo hải trình an toàn và ngắn nhất,
ngoại trừ các trường hợp đặc biệt được luật pháp quy định. Vì thế, nếu công ty
chuyên chở tự ý thay đổi hải trình thì họ phải chịu trách nhiệm đối với sự mất
mát hoặc thiệt hại đối với hàng hóa do sự thay đổi hải trình đó gây ra.
Sự tự ý thay đổi hải trình của công ty chuyên chở sẽ đưa đến hậu quả là chủ
nhân của những hàng hóa được chuyên chở trên tàu sẽ bị mất hết sự đảm bảo được
quy định trong hợp đồng bảo hiểm về việc chuyên chở bằng đường biển, vì hàng
hóa được bảo đảm theo hải trình quy định đã bị chuyên chở theo một hải trình
khác, và việc này - đối với công ty bảo hiểm - sẽ là một việc làm không thể
chấp nhận được và chắc chắn rằng họ sẽ không chịu trách nhiệm về
những rủi ro hoặc thiệt hại xảy đến cho hàng hóa được chuyên chở trên một hải
trình mà họ không bao giờ suy tưởng đến khi nhận bảo hiểm.
Điều 4 "Đạo Luật Chuyên Chở Hàng Hóa bằng Đường Biển" (the Carriage of Goods
by Sea Act) cũng như các "Quy Lệ của Hague-Visby" (Hague-Visby
Rules) quy
định rằng: Bất cứ sự thay đổi hải trình hoặc sự cố gắng nào hầu cứu vớt mạng
sống hoặc tài sản trên biển khơi, hoặc bất cứ sự thay đổi hải trình chính đáng
nào đều không bị xem là vi phạm các quy lệ hoặc hợp đồng chuyên chở, và các
công ty chuyên chở sẽ không chịu trách nhiệm đối với bất cứ sự mất mát hoặc
thiệt hại nào do sự thay đổi hải trình đó gây ra.
Một trong những vấn đề được đặt ra ở đây là khi nào thì sự thay đổi hải trình
được xem là chính đáng theo sự quy định của "Đạo Luật Chuyên Chở Hàng Hóa bằng
Đường Biển" cũng như các "Quy Lệ Hague-Visby""
Trong vụ Stag Line Ltd kiện Foscolo, Mango & Co [1932], than đá đã được đưa
lên tàu của Stag Line Ltd (công ty đứng đơn kháng kiện), để được chuyên chở từ
cảng Swansea đến Constantinople. Hóa đơn chuyển hàng cho phép công ty chuyên
chở được cập vào bất cứ bến cảng nào để tiếp than vào kho than của tàu. Công
ty đã gắn vào tàu hai hệ thống sưởi và có ý định thử nghiệm hai hệ thống sưởi
trong chuyến hải trình này. Để có thể thử nghiệm, công ty đã đưa 2 kỹ sư đi
theo. Công ty có ý định để 2 kỹ sư xuống tàu tại Lundy để tàu khỏi phải chuyển
hướng hải trình. Tuy nhiên, vì sự thử nghiệm chưa hoàn tất nên 2 kỹ sư phải
tiếp tục công việc. Thay vì xuống tàu tại Lundy, 2 kỹ sư phải xuống tàu tại St
Ives Bay. Việc này đã buộc tàu phải thay đổi hải trình. Sau đó tàu cố gắng trở
lại hải trình trước đây, nhưng trước khi có thể trở lại hải trình quy định thì
tàu bị đắm và toàn bộ hàng hóa đã bị chìm mất. Công ty trưng đẫn Điều 4 của
Đạo Luật để biện minh cho sự thay đổi hải trình. Tuy nhiên, các chủ nhân của
hàng hóa đã cho rằng sự thay đổi hải trình của công ty là một điều không thể
chấp nhận
được. Tòa Kháng Án đã đồng ý với lập luận là việc chuyển đổi hải trình của
công ty là không chính đáng.
Dựa theo luật lệ và phán quyết vừa trưng dẫn, tôi có thể cho ông biết được
rằng việc công ty chuyển đổi hải trình đến Philippines là một quyết định không
chính đáng. Mặc dầu sự thiệt hại và trễ nãi đã gây ra do "thiên tai" (acts of
God), công ty chuyên chở có nhiệm vụ phải bồi hoàn toàn bộ mất mát và thiệt
hại do quyết định chuyển đổi hải trình đó của họ gây ra.
Tôi đề nghị ông nên mang toàn bộ giấy tờ liên hệ và đến gặp luật sư của ông để
được cố vấn tường tận hơn.
Gửi ý kiến của bạn
