3. Hình thức và kỹ thuật làm báo Việt ngữ trong tương lai.
Trước viễn ảnh độc giả và người viết báo và làm báo như vậy, liệu hình thức và nội dung của báo chí Việt ngữ trong tương lai sẽ ra sao" Để trả lời câu hỏi này, tôi sẽ trình bầy phần ba là hình thức và phần bốn là nội dung.
Trước hết, nói về hình thức, như qúy vị đã biết, các tạp chí và nguyệt san Việt ngữ tại Úc hiện đều ở khổ nhỏ, A-4, và phần đông đều ở dạng trắng đen hoặc spot colour. Một số tạp chí tuy có bìa màu full colour nhưng bên trong cũng trắng đen. Riêng về báo, tất cả đều ở khổ tabloid, A-3. Về màu sắc, phần lớn các báo đều có phần spot colour và còn lại là trắng đen. Một số báo tuy có phần full colour nhưng chủ yếu vẫn là trắng đen hoặc spot colour.
Đó là hiện tại. Tương lai, trong thời gian 25 năm nữa, với sự phát triển của kỹ thuật ấn loát, khả năng giao lưu các dữ kiện, hình ảnh và tài liệu qua mạng lưới internet được gia tăng, đội ngũ của những người làm báo Việt ngữ sẽ trẻ trung hơn, có tay nghề cao hơn, cộng với giá thành in ấn rẻ hơn, chắc chắn, hình thức báo chí Việt ngữ tại Úc sẽ có những thay đổi.
Cụ thể, thứ nhất, một số báo Việt ngữ sẽ chuyển từ khổ tabloid A-3 hiện nay sang khổ broadsheet A-2, giống như các nhật báo Hoa ngữ hoặc báo tiếng Anh: Australian, Sydney Morning Herald...
Thứ hai, về màu sắc, các báo và tạp chí Việt ngữ sẽ in full colour tương tự như các báo của Úc hiện nay. Điểm quan trọng nữa là hầu hết các báo Việt ngữ đều có thể tự trang bị máy làm phim phân màu (immage setter) hoặc ứng dụng kỹ thuật CTP (viết tắt của chữ Computer To Plate), chuyển trực tiếp hình ảnh, bài vở từ computer sang bản kẽm, không qua giai đoạn làm phim. Ngoài ra, tôi cũng dự đoán, với sự ứng dụng rộng rãi của kỹ thuật Digital Printing, tương lai báo chí Việt ngữ sẽ bỏ qua luôn cả giai đoạn làm bản kẽm. Điều này có nghĩa, cả một tờ báo sau khi được trình bầy trên máy computer, có thể gửi thẳng sang máy in. Hiện tại, kỹ thuật này đã được ứng dụng tại một số nơi ở Úc nhưng chỉ dành khi in số lượng ít và khổ giấy nhỏ, từng tờ riêng biệt, không phải theo cuộn như in báo.
Tương lai, kỹ thuật giao lưu qua internet cũng sẽ có những thay đổi rất lớn, cho phép cả một tờ báo Việt ngữ với dung lượng hàng 100 megabytes có thể gửi đến nhà in qua internet trong thời gian vài chục giây đồng hồ. Ngoài ra, 25 năm nữa, cũng sẽ cho phép qúy vị chủ bút, chủ báo, có thể kiểm soát chất lượng và nội dung của tờ báo qua computer mà không cần phải trực tiếp đến nhà in.
Với kỹ thuật digital printing, tương lai báo chí Việt ngữ sẽ được địa phương hóa về cả bài vở lẫn quảng cáo.
Hiện tại, như qúy vị đã biết, một độc giả ở Melbourne khi cầm một tờ báo xuất bản ở Sydney, họ phải đọc những tin tức và coi những quảng cáo không hề liên quan gì đến cuộc sống của họ. Tương lai, điều này sẽ chấm dứt. Nói một cách cụ thể hơn, 25 năm nữa, một tờ báo Việt ngữ khi được trình bầy tại Sydney, thì cùng lúc, nó cũng xuất hiện trên màn ảnh điện toán của tất cả các chi nhánh của tờ báo ở các tiểu bang, hoặc cả ở ngoại quốc. Các vị chủ bút ở các chi nhánh có quyền cắt bỏ những tin tức và những quảng cáo không cần thiết và thêm vô những bài vở, tin tức và quảng cáo thích hợp với độc giả địa phương. Điều này mới nghe có vẻ không thực tế, nhưng 25 năm nữa, tôi tin điều này sẽ thành hiện thực.
Nhìn ngược lại thời điểm cách đây 25 năm, khi những người Việt đầu tiên bắt tay làm tờ tạp chí Quê Hương, phải ngồi đánh máy rồi bỏ dấu tay, ta đâu có thể nghĩ được 25 năm sau, tức ngày hôm nay, những người làm báo Việt ngữ có thể gửi nguyên cả tờ báo qua email đến bất cứ nơi đâu trên thế giới, và tại đó dù không có font chữ tiếng Việt, không có bất cứ program tiếng Việt nào, thậm chí không có cả người Việt, tờ báo vẫn được in ra 100% giống như tờ báo in tại Sydney.
4. Nội dung báo chí Việt ngữ trong tương lai
Thưa qúy vị, nếu tương lai 25 năm nữa, hình thức báo chí Việt ngữ tại Úc sẽ trải qua những thay đổi mới lạ như vậy thì nội dung sẽ có những thay đổi quan trọng gì" Đây là một câu hỏi quan trọng. Trả lời đúng đắn câu hỏi này là điều không có dễ. Lý do là dù ta có thận trọng đến đâu đi chăng nữa, tương lai luôn luôn là một cái gì đầy biến động, và luôn luôn ngoài tầm tay với. Vì thế, tôi xin được đưa ra một vài dự đoán, với hy vọng, 100 phần may ra trúng một hai.
Hiện tại, nhìn vào nội dung của báo chí Việt ngữ tại Úc, ta thấy nổi bật hai điểm chính yếu. Thứ nhất là sắc thái chính trị quá nặng nề của tờ báo. Thứ hai, cũng tương tự như báo chí của Úc, nội dung của báo Việt ngữ hiện nay vẫn duy trì truyền thống đặt trọng tâm vào việc cung cấp các dữ kiện trả lời cho 4 câu hỏi: "Who" What" Where" When"". Nói cách khác, việc tường thuật tin theo tiêu chuẩn "ai, chuyện gì, xảy ra ở đâu và xảy ra khi nào" vẫn được coi là rường cột của báo chí Việt ngữ. Tương lai 25 năm nữa, truyền thống này sẽ không còn quan trọng như hiện nay.
Lý do, như qúy vị đã biết, hiện tại truyền thanh, truyền hình và internet càng ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc loan tải tin tức. Một tờ báo, dù là nhật báo, hay một ngày phát hành hai số, với một đội ngũ săn tin thật hùng hậu, chắc chắn, khi bản tin đó xuất hiện trên mặt báo bầy trên sạp, chúng đã được coi là lỗi thời so với tin tức loan tải qua truyền thanh, truyền hình và internet. Tương lai 25 năm nữa, khả năng nhận biết những sự kiện quan trọng xảy ra khắp nơi trên thế giới, của mỗi cá nhân sẽ càng cao và nhanh chóng, thuận tiện gấp bội so với hiện nay. 25 năm nữa, một người đang đi trên đường phố, cũng có thể mở màn ảnh computer ảo (virtual monitor) ngay trước mắt để đọc tin tức, thời sự, coi kết quả xổ số, đọc email, nói chuyện điện thoại có kèm hình ảnh với người thân.... Như vậy, khả năng tường thuật những tin tức nóng hổi của báo chí sẽ không còn "nóng hổi". Do vậy, nội dung báo chí Anh cũng như Việt trong tương lai sẽ không đặt trọng tâm vào việc tường thuật sự kiện, mà đặt trọng tâm vào việc giải thích, phân tích sự kiện.
Nói cách khác, tương lai 25 năm nữa, một người Việt mua một tờ báo Việt ngữ, chủ yếu không phải là để xem hôm nay xảy ra những chuyện gì, mà là muốn tìm hiểu xem tại sao lại có chuyện đó và hậu quả của chuyện đó sẽ như thế nào. Hiển nhiên, trên phương diện giải thích, phân tích sự kiện, truyền thanh, truyền hình ở thời điểm hiện tại cũng như trong tương lai, khó có thể tranh phong với báo chí. Tuy nhiên, trong lĩnh vực này internet có nhiều điều kiện vượt xa báo chí. Có điều, do những hạn chế về sử dụng internet, cộng với thói quen đọc trên giấy thoải mái hơn đọc trên màn ảnh computer, tôi nghĩ, tương lai 25 năm nữa, phần đông người Việt vẫn có thói quen thích đọc báo hơn đọc tin qua internet.
Trở lại phần sắc thái chính trị của phần đông các báo Việt ngữ, chắc qúy vị đều đồng ý, sắc thái đó xuất phát từ lập trường chính trị của cộng đồng người Việt tại Úc. Trong suốt thời gian 25 năm qua, phần đông cộng đồng người Việt tại Úc là những người tỵ nạn cộng sản. Suốt 25 năm qua, lập trường chính trị này là động lực chính yếu để báo chí Việt ngữ có mặt và tồn tại. Sắc thái chính trị này sẽ tiếp tục hiện hữu trong báo chí Việt ngữ thời gian sắp tới. Tuy nhiên, tùy thuộc vào những diễn biến chính trị tại Việt Nam và nhu cầu của độc giả, tương lai 25 năm nữa, sắc thái chính trị sẽ giảm dần, nhường chỗ cho những bài viết về khoa học đời sống, giải trí, văn chương, nghệ thuật...
Một điểm nữa, do người đọc báo và người viết báo, phần lớn trong lứa tuổi từ 40 trở lên, nên nội dung của báo chí Việt ngữ hiện nay xem ra có phần "luống tuổi" hoặc "tứ tuần". Bằng chứng cụ thể của sự luống tuổi này được thể hiện khá rõ nét qua phần tử vi, bói toán, hỏi đáp tâm tình, gỡ rối tơ lòng, hoặc những bài viết về hạnh phúc gia đình... của nhiều báo chí Việt ngữ tại Úc. Xem ra, tiềm ẩn trong tâm trí của người viết, vẫn chứa đựng một cách vô thức, động lực viết để đáp ứng nhu cầu của giới độc giả tứ tuần trở lên.
Trong hoàn cảnh đó, sự xuất hiện của tuần báo Mai Vy News tại Sydney trong thời gian mấy tháng trở lại đây, quả thực đã tạo nên một luồng sinh khí mới trong làng báo Việt ngữ. Và trong chiều hướng này, tôi tin chắc, tương lai 25 năm nữa, báo chí Việt ngữ cũng sẽ phải trải qua những cuộc lột xác, đáp ứng những nhu cầu mới của những độc giả thuộc thành phần trẻ.
Cũng về nội dung, ngoài những bài viết bằng tiếng Việt, tương lai 25 năm nữa, báo chí Việt ngữ tại Úc sẽ xuất hiện một số tờ có mục hoặc bài viết bằng Anh ngữ. Đây là nhu cầu mới và nhu cầu này càng ngày càng cấp thiết, khiến báo chí Việt ngữ không thể không đáp ứng.
Cùng với sự phát triển về tài chánh, uy tín của tờ báo và mức sống ngày càng cao của độc giả, báo chí Việt ngữ tại Úc cũng sẽ có những cải tiến đáng kể về nội dung. Cụ thể, tình trạng sử dụng bài vở, tin tức của các báo bạn, hoặc việc dịch thuật thuần túy từ báo Anh ngữ sẽ dần dần giảm trong tương lai. Thay vào đó là những bài vở do chính cộng tác viên của tờ báo viết, sáng tác. Điều này sẽ khiến báo chí Việt ngữ góp phần tích cực trong việc phát hiện và huấn luyện các tài năng mới, trẻ trở thành những phóng viên, nhà văn, nhà báo giỏi không kém gì những phóng viên, ký giả, nhà văn Úc.
5. Quảng cáo của báo chí Việt ngữ trong tương lai
Thưa qúy vị, nếu nội dung của tờ báo đã có những thay đổi như tôi vừa trình bầy, liệu quảng cáo của báo chí Việt ngữ có thay đổi trong tương lai hay không" Và nếu có thì thay đổi đó sẽ như thế nào"
Như qúy vị đều biết, xưa nay nguồn sống chủ yếu của báo chí là quảng cáo. Với báo chí tiếng Anh điều đó đã đúng, với báo chí sắc tộc, quảng cáo lại càng trở nên cấp thiết hơn. Lý do là tốn phí khi in ấn một tờ Việt ngữ tương đương như báo chí tiếng Anh, nhưng độc giả báo chí sắc tộc luôn luôn giới hạn. Sự giới hạn này vừa ảnh hưởng đến số thu, lại vừa ảnh hưởng đến khả năng thu hút quảng cáo của tờ báo.
Nhìn vào nội dung quảng cáo của các báo Việt ngữ ở thời điểm hiện nay, ta phải thừa nhận sự vắng bóng những quảng cáo được mệnh danh là mainstream advertising. Nói cách khác, ngoại trừ những quảng cáo của chính phủ, còn những quảng cáo của các công ty lớn có tầm mức xuyên quốc gia thường xuất hiện trên báo chí tiếng Anh, rất ít khi xuất hiện trên báo Việt ngữ. Trong việc thâm nhập vô thị trường quảng cáo của Úc, báo Việt Luận và Tivi Tuần San là những tờ báo đạt được những thành công hơn cả. Đặc biệt, với báo chí Hoa ngữ là những tờ báo của một cộng đồng có dân số ít hơn nhiều so với cộng đồng Việt, nhưng vẫn thường xuyên xuất hiện những quảng cáo các sản phẩm nổi tiếng như xe BMW, Mercedes, Lexus, Rolls-Royce, American Express, đồng hồ Rolex...
Nguyên nhân chính của thực trạng này là do mãi lực (purchasing power) của cộng đồng Việt còn quá khiêm tốn so với cộng đồng người Hoa. Sự hiện diện của người Hoa từ thời kỳ đào vàng mệnh danh là gold rush và tờ báo song ngữ Anh - Hoa có từ thời đó, đã tạo cho người Hoa một vị thế quan trọng về tài chánh, chính trị lẫn uy tín.
Cũng trong chiều hướng đó, tương lai 25 năm nữa, mãi lực của người Việt sẽ gia tăng. Số người Việt có lợi tức cao, đủ mua xe Lexus, Mercedes, đồng hồ Rolex sẽ gia tăng. Khi đó, chắc chắn trên báo chí Việt ngữ sẽ xuất hiện các quảng cáo của các công ty lớn xuyên quốc gia.
III. KẾT LUẬN: MỘT VIỄN ẢNH XA HƠN TƯƠNG LAI 25 NĂM!
Thưa qúy vị, tôi vừa trình bầy 5 dự đoán về tương lai báo chí Việt ngữ tại Úc. Hiển nhiên, những dự đoán trên có xảy ra hay không, sẽ tùy thuộc vào ba yếu tố quan trọng. Thứ nhất, những diễn tiến tại Việt Nam có thuận lợi cho tiến trình tự do và dân chủ hóa hay không. Thứ hai, tại Úc, chính phủ liên bang và chính phủ các tiểu bang có còn tiếp tục tích cực hậu thuẫn và coi chính sách đa văn hóa, đa chủng tộc là quốc sách hay không. Và thứ ba, là mối quan hệ giữa hai quốc gia Úc Việt có ngày càng chặt chẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu văn hóa, di trú giữa hai quốc gia hay không.
Nhìn vào quá trình phát triển 25 năm qua của báo chí Việt ngữ tại Úc, ta phải thừa nhận, tuy cộng đồng người Việt có mặt trên đất Úc muộn màng hơn các cộng đồng khác, nhưng chúng ta đã tiến một bước khá dài và khá nhanh. Nhờ vậy, báo chí Việt ngữ hiện có đủ tầm vóc sánh vai cùng báo chí các cộng đồng sắc tộc bạn, gặt hái được những thành công đáng kể trong lĩnh vực truyền thông tại một quốc gia tiền tiến cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21.
Nhìn vào tương lai 25 năm nữa, tôi tin chắc, báo chí Việt ngữ tại Úc, nhìn chung, có đủ những yếu tố để tiếp tục phát triển, tiếp tục thịnh vượng. Tương lai chính trị Việt Nam sẽ thay đổi, chính phủ và nhân dân Úc sẽ có những chính sách cởi mở hơn trong lĩnh vực văn hóa, xã hội, di trú, đất nước Úc sẽ hội nhập nhanh hơn, trọn vẹn hơn để trở thành một bộ phận chặt chẽ trong vùng Á Châu Thái Bình Dương. Trong bối cảnh đó, giao lưu giữa hai quốc gia Úc Việt thêm chặt chẽ, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển và thịnh vượng của báo chí Việt ngữ tại Úc trong phần tư thế kỷ sắp tới.
Từ những dự đoán đó, nhìn tới một viễn ảnh xa hơn, nửa thế kỷ, hoặc cả một thế kỷ, tôi tin tưởng, báo chí Việt ngữ tại Úc một khi biết tận dụng những ích lợi to lớn và đa dạng của internet, nếu trình độ của người Việt trong những thế hệ tương lai tiếp tục rộng mở đến những kích thước mới, và đông đảo mọi người trong cộng đồng người Việt có tinh thần trách nhiệm và nhãn quan mới mẻ, táo bạo, bắt kịp với trào lưu tiến hóa mới của nhân loại, tôi tin chắc báo chí Việt ngữ hải ngoại sẽ bước vào một kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên mỗi người Việt đều là một nhà báo! Dự đoán của tôi bắt nguồn từ câu nói của ông Matt Drudge: "Bất cứ ai có máy computer và modem, người đó đều có thể trở thành một phóng viên" (Anyone with a modem can report on the world).
Thưa qúy vị, ông Matt Drudge đã nói như vậy, và hiện tại cuộc đời ông là một thí dụ điển hình chứng minh cho câu nói đó. Hơn 30 năm trước, khi còn là một cậu bé lang thang trên đường phố Washington DC, mỗi khi đi qua tòa cao ốc chọc trời, tổng hành dinh của tờ Washington Post, ông đều ngước mắt nhìn hàng trăm chiếc cửa sổ sáng trưng trong đêm tối và ước mơ một ngày nào đó được vô ngồi làm việc tại một trong số hàng ngàn phòng của tòa cao ốc. Khi đó mơ ước như vậy nhưng ông Drudge biết chắc với cuộc đời của một người học hành dở dang như ông, ước mơ đó sẽ vĩnh viễn ngoài tầm tay với...
Vậy mà không ngờ, 30 năm sau, cùng với sự phát triển thần tốc của kỹ nghệ internet, ông đã trở thành chủ nhân ông một website lừng danh có tên Drudge Report. Trong thời gian mấy năm qua, website của ông đã nhiều lần qua mặt các hãng thông tấn lớn trên thế giới, kể cả CNN, AP, Reuters... trong việc phổ biến rộng khắp thế giới những tin tức nóng hổi. Thậm chí ngay cả tin tổng thống Clinton có quan hệ bất chính với cô Monica, cũng đã xuất hiện trên website của ông suốt 4 ngày trời trước khi tạp chí Newsweek và các hãng thông tấn, các cơ quan truyền thông có kích thước quốc tế nhảy vô cuộc...
Nhờ tận dụng khả năng "mỗi người dân là một phóng viên", cộng với việc đơn giả tới mức tối thiệu việc kiểm duyệt, tin tức của ông luôn luôn sốt dẻo, khiến số lượng độc giả viếng thăm website của ông đạt đến mức kỷ lục. Cụ thể, trong 24 tiếng đồng hồ, tính đến 12 giờ đêm hôm qua, Thứ Sáu, 3 tháng 11, hơn 1 triệu 952 ngàn người đã viếng thăm website của ông, và trong thời gian 31 ngày qua, tổng số lượt viếng thăm website của ông đã lên tới trên 50 triệu 404 ngàn 225 lần. Trong khi đó, số lượng ấn bản của tờ Washington Post chỉ có hơn 700 ngàn, chưa đầy 40% so với website của ông.
Và thưa qúy vị, cách đây không lâu, vào một buổi tối đi dạo trên đường phố Washinton DC, ông Drudge đã dừng chân trước tòa cao ốc tổng hành dinh của tờ Washington Post, và ngước nhìn... Lúc đó, tòa cao ốc vẫn sừng sững cao chọc trời với hàng trăm chiếc cửa sổ rực sáng như thuở nào... Nhưng lần này, ông Drudge không thèm ước mơ... Trái lại, ông cười phá lên...
Thưa qúy vị, đọc đến đây, tuy không được nghe tiếng cười của ông, nhưng tôi vẫn có cảm tưởng, tiếng cười của ông vang lên lồng lộng, vừa khoái trá, vừa hài hước, vừa khích lệ... Noi gương ông, hãy biến mỗi người dân thành một nhà báo! Noi gương ông, hãy trao quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí đích thực cho mỗi con người! Hãy loan truyền tin tức trên khắp bề mặt địa cầu bằng tốc độ của ánh sáng! Tất cả mọi người hãy cùng vui với niềm vui khi đang thành hình, và hãy chia buồn ngay khi nỗi buồn vừa ló dạng! Hãy để thế giới nhích lại gần nhau, cho khoảng cách giữa các châu lục, ranh giới giữa các các đại dương, biên giới giữa các quốc gia bị xóa nhòa, và niềm vui, nỗi nhớ, sự khổ đau, tiếng reo hạnh phúc, lời chào đoàn tụ... sẽ cùng lúc được bạn bè khắp 5 châu 4 biển chia xẻ...
Và như vậy, quả thực tương lai thế kỷ tới, sự thịnh vượng của báo chí Việt ngữ tại Úc, tại Mỹ, tại Việt Nam hay tại bất cứ nơi đâu trên quả địa cầu, chắc chắn sẽ thuộc về những người Việt thông minh, táo bạo và can đảm như ông...
Chân thành cảm ơn qúy vị.
Hữu Nguyên
Gửi ý kiến của bạn
