1- Prelude To Tragedy, Bi kịch mở màn. Vietnam 1960-1965, 309 trang, do Nhà xuất bản Naval Institute Press, Annapolis,Maryland phát hành tháng chạp 2000, với lời đề tựa của Đại sứ Richard Holbrook.
Sách Anh ngữ này gồm có bài của tám tác giả, năm Mỹ (Bert Fraleigh, Harvey Neese, John O'Donnel, Rufus Philips và George Tanham) và ba Việt ( nguyên Trung tướng Lử Lan, Thiếu tướng Hoàng Lạc và Trung tá Trần Ngọc Châu). Tât cả đều từng giử những trọng trách trong những năm đầu của cuộc chiến tranh gay go và phức tạp tại Việt Nam. Trong quyển hồi ký "In Retrospect: The Tragedy and Lessons of Vietnam", cựu Bộ trưởng Quốc phòng Hoa kỳ Robert McNamara than phiền về sự thiếu chuyên gia nằm vững vấn đề cộng sản và quốc gia.. "Bi kịch Mở Màn" là một cố gắng chứng minh trái lại rằng chuyên gia không thiếu nhưng họ không dược nghe theo.
Cuộc chiến tranh Việt Nam đã thua trước nhất tại chính Hoa kỳ, và sau đó, tại bàn Hội nghị Paris trước khi kết thúc thảm bại trên chiến trường. Sự việc này có thể tránh khỏi nếu cuộc chiến tranh được quan niệm và điều khiển như một cuộc chiến chống phiến loạn (counter-insurgency war) như ở Phi Luật Tân và Mã Lai.
Chính phủ Hoa kỳ đã phạm nhiều lổi lầm: ủng hộ đảo chính Tổng thống Ngô Đình Diệm năm 1963, áp dụng đường lối thư lại cổ hủ, nhận định sai lệch những yếu tố phức tạp của một cuộc chiến cách mạng và sự khả thi của những chương trình cốt yếu và căn bản để đối đầu trạng thái này.
Trong bài "My War Story,:From Hồ Chí Minh to Ngô Đình Diệm", TRẦN NGỌC CHÂU, nguyên Tổng thơ ký Hạ Viện Đệ nhị Cọng Hòa Miền Nam, - bị Chính phủ Nguyễn Văn Thiệu bắt giam năm 1970 và Cộng sản Bắc Việt gởi đi học tập sau 1975 - trình bày sở dĩ ông chủ trương liên minh VNCH với Mặt Trận Giải phóng Miền Nam là vì ông nghĩ có thể tách rời Mặt trận ra khỏi Chính phủ Bắc Việt.
Trong hai bài tiểu luận "The People's War or War on the People"" và " Blind Design", LỮ LAN và øHOÀNG LẠC, mỗi người trong cương vị chỉ huy quân sự tại Miền Nam Việt Nam, đưa ra những nhận xét cá nhân về sự diễn tiến và điều hành chiến tranh của hai phía, quốc gia và cộng sản, để từ đó rút ra các lý do thất bại của Chính phủ Sàigòn.
"Preludes to Tragedy" là một sử liệu có giá trị, cần đọc để nghiên cứu và suy ngẫm, dù có đồng ý hay không. toàn phần hay chỉ một phần, với các tác giả.
2 -Vietnam 1926- 1945, Révolution et Contre-révolution sous la domination coloniale, của NGÔ VĂN. sách tiếng Pháp , 444 trang, nhà xuất bản Les Éditions L'Insomniaque, Montreuil, France.
Tác giả , sanh tại Thủ Đức,Miền Nam Việt Nam, năm 1912, gia nhập Đảng Cộng sản VN, tham dự vào cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và tiếp xúc khá chặc chẻ với các lãnh tụ Mạc xít, Đệ tam và Đệ tứ Quốc tế. Rời bỏ hàng ngũ xã hội chủ nghĩa năm 1945 và tị nạn chính trị từ 1948 ở Pháp. Tại đây, sau nhiều thập niên nghiên cứu, ông viết nhiều bài tham luận và cho phát hành quyển hồi ký mang tựa trên đây .
Bản tiếng Việt của hồi ức " Việt Nam 1920- 1945, Cách mạng và Phản Cách mạng thời đô hộ thuộc địa ", được Nhà xuất bản Discount Printing, California, cho ra mắt độïc giả vào tháng bảy 2000, gồm có 5 phần: Ngọn lửa ấp ủ giới trí thức 1920-1929; Những vụ bùng nổ 1930- 1933; Chủ nghĩa CS trên diễn đàn công khai 1933-1939; Dưới ách Nhật bản chiếm đóng 1940- 1945, và Cách mạng hay Phản Cách mạng tháng tám năm 1945.
Quyển sách này tiết lộ lần đầu tiên ä nhiều tài liệu mới lạ và hình ảnh hi hữu , đặïc biệt về nhóm Trốt kít Đệ tứ Quốc tế. Đây là một sự góp phần súc tích vào lịch sử cận đại của Việt nam trong giai đoạn các nhà lãnh tụ Việt đến một ngã tư chọn lựa của Đất Nước. Có thể hỏi mua tại Hải Mã, PO Box 8163,Amarillo, Texas 79114- 8183, giá 18.00 dô la, không kể cước phí.
3 - "Le Viet Nam crucifié, VN trên thập tự giá, 1945- 1975" của MẠNH BÍCH, tùy bút tiếng Pháp., do L'Harmattan 2000, 5 -7 rue de L'École Polytechnique, 75005 Paris xuất bản tháng chín 2000, 287 trang.. Bản tiếng Việt mang tên "Giòng Sông Trầm Lặng",233 trang, được nhà xuất bản Les Éditions Bạn Đường,Paris, phát hành năm 1997.
Trước 1975, tác giả NGUYỄN MẠNH BÍCH là một giáo sư dạy Pháp văn tại nhiều trường Trung học Saigon như J.J.Rousseau, Marie Curie, Institut Francais và Đại học Vạn Hạnh. Bị CS gởi đi học tập sau 1975 cho đến 1978. Tị nạn chính trị tại Pháp. Hiện nghiên cứu về văn học . Tác giả của một số sách.
"Giòng Sông Trầm Lặng" là tên của một con sông chãy xuyên qua một làng nhỏ thuộc tỉnh Thừa Thiên, sinh quán của tác giả, và cũng là nơi tác giả thường tìm cách trở lại trong những giờ phút khốn khổ để phục hồi sinh khí.
Với lối hành văn bình dị và nhẹ nhàng siêu thoát, Mạnh Bích nhắc lại các biến cố đã qua của bản thân và Đất nước mến yêu, thời chiếm đóng khắc nghiệt của Nhật bản, cuộc kháng chiến thần thánh của toàn dân chống đế quốc Pháp, cảnh nồi da xáo thịt Nam- Bắc Việt Nam, các năm trong ngục tù dã man của Cộïng sản, sau đó sự giải thoát khỏi địa ngục xã hội chủ nghĩa và cuối cùng, đời sống lưu đày ở nước ngoài mặc dù đã tìm lại tự do.
Quyển tùy bút này là hoa quả vừa chua cay vừa ngọt bùi của một mảng đời dẫy đầy đau khổ, hy sinh và ước vọng, tượng trưng cho một thế hệ. Để thưởng thức chi tiết, xin đọc trong tạp chí Anh- Pháp Human Rights / Droits de l' Homme, số tháng chạp 2000, nơi trang 52- 55, bài điểm sách bằng tiếng Pháp do TS Lê Mộng Nguyên thực hiện.
4 - Nhân chứng một chế độ, Tập ba" của HUỲNH VĂN LANG,483 trang, của Nhà xuất bản Văn Nghệ, PO Box 2301, Westminster, CA 92683, giá bán 20 mỹ kim.
Đây là quyển thứ ba - và quyển chót - của một bộ hồi ức công phu. Tác giả từng ở hàng đầu trên sân khấu chính trị Miền Nam Việt Nam trong thập niên khai sinh nền Đệ nhứt Cọng hòa và chấm dứt năm 1963 với vụ ám sát Tổng thống Ngô Đình Diệm. và sự ra đời của Mặt trận bù nhìn Giải phóng Miền Nam. Sách gồm có 5 chương: Hai người Anh Em - Bãi chức Giám đốc Viện Hối Đoái - Những cuộc đảo chánh hai người Anh Em - Cuộc đảo chánh Nguyễn Khánh (19.02.1965) và Trung tâm cải huấn Tam hiệp , Biên hòa.
Trong chức vụ Giám đốc Viện Hối đoái VNCH và với tư cách một những người thành lập đảng Cần Lao Nhân vị do Cố vấn Phủ Tổng thống Ngô Đình Nhu làm Tổng bí thơ , tác giả đã giao thiệp mât thiết với gia đình Ngô Đình và một số sĩ quan cao cấp trong Quân đội Miền Nam. Bởi thế, Huỳnh Văn Lang có những nhận xét khá tinh tường và độc đáo về các nhân vật Ngô Đình , tuy bề ngoài đoàn kết nhưng bên trong khác biệt về bản tính cá nhân : Tổng Giám mục Ngô Đình Thục, Tổng thống Diệm, Cố vấn Nhu, Cố vấn chỉ đạo Cẩn tại Miền Trung và Đại sứ Luyện, chưa kể Bà Ngô Đình Nhu có nhiều tham vọng chính trị.
Tác giả cũng tiết lộ mối liên hệ gắn bó giữa y và cựu Đại tá Phạm Ngọc Thảo mà tác giả bênh vực nhiệt tình chống những xác quyết Thảo là một cán bộ phá hoại của Miền Bắc len lỏi vào chính quyền VNCH. Trong đoạn kết của hồi ức, tác giả tuyên bố quyết liệt chống lại sự tham gia của tôn giáo, Quân đội và Phái yếu vào chính trường, Y hoàn toàn tin tưởng nơi sự chiến thắng cuối cùng của đường lối quốc gia trên xã hội chủ nghĩa nhưng đặt ra câu hỏi hiện ám ảnh cánh chủ trương Dân chủ:" Làm thế nào xúc tiến sự chiến thắng ấy" "
Quyển hồi ký "Nhân chứng một chế độ" không thể tránh gây tranh luận vì nêu ra những nhận định mới về một dỉ vãng tối tăm và một tương lai đầy bất trắc.
5- "Quảng đời đi qua" của TRẦN DŨ, 372 trang, do Mékong Printing, California xuất bản lần thứ hai năm 1992.
Đây là một quyển hồi ký khá ly kỳ của một cá nhân tự lập. Sinh năm 1941 tại một làng hẻo lánh thuộc tỉnh Sóc Trăng cạnh biên giới Miên Việt, tác giả là đứa con thứ bảy èo ọt trong một gia đình cùng cực nghèo khó.. Trần Dũ đã vượt qua sự thiếu học và vô số thử thách để chẳng những tồn tại mà còn thành công trên thương trường trong một xứ Việt Nam tràn ngập khói lửa. Năm 1975, đương sự ở lại với Cộng sản, tài sản tiêu ma . Di cư qua Californie, hai bàn tay trắng, nhưng sau đó, tạo lập được một cơ nghiệp đồ sộ.
Cuộc đời ba chìm bảy nổi của Trần Dũ là một chuổi dài thành công và thất bại lẫn lộn. Với lối hành văn không cầu kỳ, không mặc cảm, lắùm khi tự châm biếm một cách hài hước, tác giả kể lại những phương cách xử dụng để tự nuôi sống và hổ trợ gia đình trong lúc thất thời: bán lẻ thuốc điếu, xồ số đề lậu,xuất cảng trâu,tôm đông lạnh qua Cam bốt, giây lát qua Hồng kông; làm bồi bàn, quản lý các hộp đêm, v..v.. để rồi lần hồi tiến lên mua tiệm ăn, mở bars rượu, chế tạo xe đạp và đại diện thương mải cho ngân hàng.
Trần Dũ thoát khỏi Việt Nam năm 1979 bằng đường biển và định cư tại San Diego. với vợ, sáu con nhỏ,.200 mỹ kim trong túi và không nói được tiếng Anh. Vợ chồng y lâp lại cuộc đời từ con số không, vừa đi học sinh ngữ, vừa kiếm việc làm. Trần Dũ ï không từ chối một job bé nhỏ nào: sửa ti-vi, ráp máy vi tính, đi hái trái cây để bán lại, bỏ mối rau cải cho các cửa tiệm.vv...Với số tiền dành dụm gian khổ và vay bợ thân nhân, Dũ lần hồi thuê được một kho hàng, nhận hàng để bán và đầu tư vào địa ốc. Nhờø thích nghi mau chóng vào các hoàn cảnh ,với quyết tâm khắc phục mọi khó khăn và có nhiều sáng kiến kinh doanh, Trần Dũ đã tạo ra, trong vòng một thập niên, một sự nghiệp kinh tài đáng kể tại Miền Nam Californie gồm có một hệ thống siêu thị (Little Saigon và Văn Co) và nhiều tiệm ăn fast food, được nhà cầm quyền tiểu bang và thương giới quốc tế khen ngợi.
Năm 1991, Trần Dũ được bầu "Nhà doanh gia xuất sắc trong năm" và được giới truyền thông xem như một gương mẫu bác ái vì nhiệt tình tham gia nhiều công tác xã hội, văn hóa và từ thiện.
"Quảng đời đi qua" không chỉ là cốt chuyện hi hữu của một người di dân thành công vẻ vang trên mảnh đất cơ hội này mà còn là - và trên hết - sự tri ân của một nạn nhân của CS chuyên chế đối với Quê hương Mới đã hiến cho y các phương tiện thiết yếu - trong đó Tự Do đứng đầu - để phát triển và tái lập cuộc đời.
Dưới khía cạnh vừa nói, "Quảng Đời Đi Qua" cung cấp một số kinh nghiệm bổ ích.
Muốn nhận dược một quyển xin liên lạc với Little Saigon, 9622 Bolsa Avenue, Westminster, CA 92683. Điên thoại: (714) 531- 7272 Fax: (714) 531. 0771
LÂM LỄ TRINH, Thủy Hoa Trang, California
(Đọc những bài khác bằng tiếng Việt, Anh và Pháp của tác giả Lâm Lễâ Trinh trên website http//www.centralstation.net/lamletrinh )