J. M. Coetzee, trên tờ Điểm Sách Nữu Ước NYRB [số đề ngày 7 Tháng Tư, 2005], khi điểm cuốn tiểu sử Faulkner, của Jay Parini [One Matchless Time: A Life of William Faulkner, Một thời vô song: Cuộc đời W. Faulkner, nhà xb HarperCollins, 492 trang, $29.95], đã mở ra bằng một câu của chính Faulkner:
"Bây giờ, lần đầu tôi nhận ra," Faulkner viết cho một bà bạn, khi nhìn ngoái lại, từ lợi điểm, là khoảng giữa những năm năm mươi của ông, "tôi có một của báu thật là lạ: vô học trong bất kỳ ý nghĩa chính qui nào, chẳng có bạn hay chữ, nói chi bạn giỏi văn, thế mà lại làm được những điều tôi đã làm. Tôi không biết nó từ đâu tới. Tôi không biết tại sao Ông Trời, hay các thần linh, hay chẳng rõ vị nào, chọn tôi làm con thuyền."
["Now I realise for the first time", wrote William Faulkner to a woman friend, looking back from the vantage point of his mid-fifties, " what an amazing gift I had: uneducated in every formal sense, without even very literate, let alone literary, companions, yet to have made the things I made. I don't know where it came from. I don't know why God or gods or whoever it was, selected me to be the vessel"]
Coetzee cho rằng, chút hồ nghi về mình, của Faulkner, không được “thực thà” cho lắm. Bởi vì, như cái kiểu nhà văn mà ông muốn trở thành, ông có đủ thứ học vấn, đủ thứ sách học mà ông cần. Còn nói về bạn, ông có những bạn già tay chân xương xẩu, nhớ dai, nhớ đủ thứ, và cũng thật hay chuyện, không phải thứ văn nhược. Tuy nhiên, ngạc nhiên về ông cũng không hiếm. Bởi vì, ai mà tiên đoán ra được, một thằng bé từ một miền khỉ ho cò gáy Mississipi, trở thành, không chỉ một nhà văn nổi tiếng, ở nhà cũng như ở toàn thế giới, mà còn một nhà văn đổi mới triệt để về tiểu thuyết Mỹ, đến nỗi, đám tiền phong ở Âu Châu và Mỹ Châu La Tinh phải xin thọ giáo.
Về cái học trường lớp, với Faulkner, quả là quá ít ỏi. Ông đi bụi rất sớm, ngay những năm đầu trung học, [ông cụ bà cụ của ông coi bộ cũng chẳng thèm quan tâm tới chuyện này]. Và mặc dù cũng sinh viên Đại học Mississipi, nhưng đây là do ưu ái mấy ông nhà binh giải ngũ muốn cắp sách trở lại. Bảng học vấn của ông mới tồi tệ làm sao: một semester [học kỳ sáu tháng] tiếng Anh [grade, hạng: D], hai semesters tiếng Pháp và Tây Ban Nha. Về cái chuyện trở thành nhà thám hiểm, khai phá linh hồn [hay, tâm hồn] Miền Nam hậu chiến, For this explorer of the mind of the post-bellum South: ông đếch thèm học sử. Về cái chuyện trở thành một tiểu thuyết gia muốn đan dệt thời gian Bergson, the Bergsonian time, vào cú pháp của hồi ức, the syntax of memory, ông đếch thèm học triết hay tâm lý học.
Thay vì học ba thứ lẩm cẩm nói trên, anh chàng có hơi mơ mộng là Billy Faulkner lại ép mình vào trong một cái đọc rất ư là chật hẹp [narrow], và rất ư là gay cấn, khẩn trương [intense], là thi ca Anh cuối thế kỷ, nhất là hai tay Swinburne và Housman, và ba tiểu thuyết gia Balzac, Dickens và Conrad. Ba ông này, bằng những từ của Coetzee mô tả: làm cho những thế giới giả tưởng sống động và hài hòa, đủ để tiếp mộc di hoa, theo nghĩa, ba cây chụm lại thành hòn núi cao, tạo ra được đích thị xừ luỷ, the real one, [tức William Faulkner].
Tuy nhiên, cũng phải thêm vô, tí ti đọc Cựu Ước, Shakespeare, và Cá Voi Trắng, và vài năm sau đó, một nghiên cứu nhanh, những gì hai đấng đàn anh, [những người đồng thời nhưng nhiều tuổi hơn], T.S. Eliot và James Joyce đã từng ngó qua. Thế là chàng đã được võ trang đầy đủ, sẵn sàng nhập trận.
Về phần chất liệu, những gì chàng thâu lượm được, trong những năm học Oxford, hay rong chơi nơi quê hương tôi đất mặn... Cà Mâu, [Mississipi], hóa ra lại quá đủ, nếu không muốn nói, thừa mứa: Một sử thi, kể đi kể lại không bao giờ hết, về Miền Nam, một câu chuyện về độc ác, về bất công, về hy vọng, về thất vọng, về nông nỗi hoá thành nạn nhân, về đề kháng.
"Bây giờ, lần đầu tôi nhận ra," Faulkner viết cho một bà bạn, khi nhìn ngoái lại, từ lợi điểm, là khoảng giữa những năm năm mươi của ông, "tôi có một của báu thật là lạ: vô học trong bất kỳ ý nghĩa chính qui nào, chẳng có bạn hay chữ, nói chi bạn giỏi văn, thế mà lại làm được những điều tôi đã làm. Tôi không biết nó từ đâu tới. Tôi không biết tại sao Ông Trời, hay các thần linh, hay chẳng rõ vị nào, chọn tôi làm con thuyền."
["Now I realise for the first time", wrote William Faulkner to a woman friend, looking back from the vantage point of his mid-fifties, " what an amazing gift I had: uneducated in every formal sense, without even very literate, let alone literary, companions, yet to have made the things I made. I don't know where it came from. I don't know why God or gods or whoever it was, selected me to be the vessel"]
Coetzee cho rằng, chút hồ nghi về mình, của Faulkner, không được “thực thà” cho lắm. Bởi vì, như cái kiểu nhà văn mà ông muốn trở thành, ông có đủ thứ học vấn, đủ thứ sách học mà ông cần. Còn nói về bạn, ông có những bạn già tay chân xương xẩu, nhớ dai, nhớ đủ thứ, và cũng thật hay chuyện, không phải thứ văn nhược. Tuy nhiên, ngạc nhiên về ông cũng không hiếm. Bởi vì, ai mà tiên đoán ra được, một thằng bé từ một miền khỉ ho cò gáy Mississipi, trở thành, không chỉ một nhà văn nổi tiếng, ở nhà cũng như ở toàn thế giới, mà còn một nhà văn đổi mới triệt để về tiểu thuyết Mỹ, đến nỗi, đám tiền phong ở Âu Châu và Mỹ Châu La Tinh phải xin thọ giáo.
Về cái học trường lớp, với Faulkner, quả là quá ít ỏi. Ông đi bụi rất sớm, ngay những năm đầu trung học, [ông cụ bà cụ của ông coi bộ cũng chẳng thèm quan tâm tới chuyện này]. Và mặc dù cũng sinh viên Đại học Mississipi, nhưng đây là do ưu ái mấy ông nhà binh giải ngũ muốn cắp sách trở lại. Bảng học vấn của ông mới tồi tệ làm sao: một semester [học kỳ sáu tháng] tiếng Anh [grade, hạng: D], hai semesters tiếng Pháp và Tây Ban Nha. Về cái chuyện trở thành nhà thám hiểm, khai phá linh hồn [hay, tâm hồn] Miền Nam hậu chiến, For this explorer of the mind of the post-bellum South: ông đếch thèm học sử. Về cái chuyện trở thành một tiểu thuyết gia muốn đan dệt thời gian Bergson, the Bergsonian time, vào cú pháp của hồi ức, the syntax of memory, ông đếch thèm học triết hay tâm lý học.
Thay vì học ba thứ lẩm cẩm nói trên, anh chàng có hơi mơ mộng là Billy Faulkner lại ép mình vào trong một cái đọc rất ư là chật hẹp [narrow], và rất ư là gay cấn, khẩn trương [intense], là thi ca Anh cuối thế kỷ, nhất là hai tay Swinburne và Housman, và ba tiểu thuyết gia Balzac, Dickens và Conrad. Ba ông này, bằng những từ của Coetzee mô tả: làm cho những thế giới giả tưởng sống động và hài hòa, đủ để tiếp mộc di hoa, theo nghĩa, ba cây chụm lại thành hòn núi cao, tạo ra được đích thị xừ luỷ, the real one, [tức William Faulkner].
Tuy nhiên, cũng phải thêm vô, tí ti đọc Cựu Ước, Shakespeare, và Cá Voi Trắng, và vài năm sau đó, một nghiên cứu nhanh, những gì hai đấng đàn anh, [những người đồng thời nhưng nhiều tuổi hơn], T.S. Eliot và James Joyce đã từng ngó qua. Thế là chàng đã được võ trang đầy đủ, sẵn sàng nhập trận.
Về phần chất liệu, những gì chàng thâu lượm được, trong những năm học Oxford, hay rong chơi nơi quê hương tôi đất mặn... Cà Mâu, [Mississipi], hóa ra lại quá đủ, nếu không muốn nói, thừa mứa: Một sử thi, kể đi kể lại không bao giờ hết, về Miền Nam, một câu chuyện về độc ác, về bất công, về hy vọng, về thất vọng, về nông nỗi hoá thành nạn nhân, về đề kháng.
Chàng Billy Faulkner vừa mới bỏ trường lớp, chưa kịp đi hoang, thì cuộc Đệ Nhất Thế Chiến nổ ra. Quá mê mẩn với giấc mơ hoành tráng, trở thành phi công bay trên vùng trời Đức, chàng làm đơn nhập ngũ, và được đưa tới Không Lực Hoàng Gia, The Royal Air Force. Nơi đây đang quá cần ba thứ nhân lực mới tinh này, thế là chàng bèn được đưa qua Canada để thực tập. Thảm một nỗi, chưa hết khoá học đầu, chưa bay mình ên, dù chỉ một lần, chiến tranh đà chấm dứt!
Chàng trở lại Oxford, diện đồ bay Không Lực Hoàng Gia, cố nặn giọng Ăng Lê, chân đi hơi cà nhắc một tí. Một tai nạn nho nhỏ trong khi bay, chàng giải thích. Với mấy cha thật thân, chàng bật mí, trong người tớ còn có một miểng kim loại!
Chàng đánh bóng những huyền thoại bay của mình trong nhiều năm. Và chỉ xuống giọng, khi trở thành nhân vật quốc gia, sợ rằng, lỡ có thằng khốn nào bới lông tìm vết, và nếu thế, thì nguy quá! [the risk of exposure loomed too large].
[còn tiếp]
NQT
tanvien.net
Gửi ý kiến của bạn
