Kinh nguyệt là một giai đoạn quan trọng của tuổi dậy thì ở các em gái, nó là một
trong những dấu hiệu vật lý rằng cô gái ấy đang trở thành phụ nữ.
Giống như rất nhiều các thay đổi khác liên quan đến tuổi dậy thì, kinh nguyệt có thể gây khó chịu. Một số bé gái tò mò chờ đợi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt, trong khi những bé gái khác có thể cảm thấy sợ hãi hay lo lắng. Nhiều cô gái (và guys!) không có một sự hiểu biết đầy đủ về cơ quan sinh sản của người phụ nữ hoặc những gì thực sự xảy ra trong chu kỳ kinh nguyệt, làm cho chuyện dậy thì đầy bí ẩn.
Khi cô gái bắt đầu tới tuổi dậy thì (thường trong độ tuổi từ 8 tới 13), tâm sinh lý của cô thay đổi theo nhiều cách. Các kích thích tố (hormone) trong cơ thể kích thích sự phát triển những phần cơ thể mới, chẳng hạn như sự tăng trưởng và phát triển vú. Khoảng 2 đến 2 năm rưỡi sau kỳ kinh nguyệt đầu tiên, ngực của bé gái bắt đầu phát triển. Khoảng 6 tháng hoặc lâu hơn trước khi giai đoạn đầu tiên, cô gái có thể nhận thấy tăng tiết dịch âm đạo rõ ràng. Điều nầy thông thường, không cần phải lo lắng trừ khi nó có mùi mạnh hoặc nguyên nhân gây ngứa.
Sự bắt đầu của thời kỳ được gọi là kinh nguyệt. Có khi kinh nguyệt không xảy ra cho đến khi tất cả các bộ phận của hệ thống sinh sản của một cô gái đã trưởng thành.
Cơ quan sinh sản
Bé gái được sinh ra với buồng trứng, ống dẫn trứng và tử cung. Hai buồng trứng hình bầu dục, ở hai bên của tử cung (dạ con), phần thấp nhất của bụng được gọi là xương chậu. Chúng chứa hàng ngàn trứng, hoặc noãn. Hai ống dẫn trứng dài và mỏng. Mỗi ống dẫn trứng trải dài từ buồng trứng đến tử cung, là một cơ quan hình quả lê ở giữa vùng xương chậu. Các cơ trong tử cung của phụ nữ rất mạnh mẽ và có thể mở rộng để tử cung chứa một bào thai đang phát triển và sau đó giúp đẩy em bé ra trong lúc sinh con.
Khi một bé gái trưởng thành và bước vào tuổi dậy thì, các tuyến tiết ra hormone kích thích buồng trứng sản xuất hormone khác được gọi là estrogen và progesterone. Những hormone này có tác dụng trên cơ thể của một cô gái, bao gồm cả sự trưởng thành, phát triển, và những cảm xúc vật lý.
Khoảng một tháng một lần, một quả trứng nhỏ bé để lại trong buồng trứng, một quá trình gọi là sự rụng trứng và đi xuống một trong các ống dẫn trứng tới tử cung. Trong những ngày trước khi rụng trứng, hormone estrogen kích thích tử cung để xây dựng thêm với máu và các mô, làm cho các vách tử cung dày như tấm đệm. Điều này xảy ra để chuẩn bị cho tử cung mang thai:
- Nếu trứng thụ thai tinh trùng, nó di chuyển vào tử cung và gắn vào vách tử cung, từ từ phát triển thành một bào thai.
- Nếu trứng không thụ thai, đó là trường hợp trong hầu hết các chu kỳ hàng tháng của một người phụ nữ, đó là không dính vào vách tử cung. Các mô máu, và trứng chưa thụ thai sẽ rời khỏi tử cung, đi qua âm đạo trên đường ra khỏi cơ thể. Đây là một thời kỳ kinh nguyệt.
Chu kỳ này xảy ra gần như mỗi tháng trong nhiều thập kỷ nữa (ngoại trừ, tất nhiên, khi một người phụ nữ đang mang thai) cho đến khi một người phụ nữ đạt đến thời kỳ mãn kinh và không còn trứng từ buồng trứng của cô.
Khi nào thì có kinh nguyệt?, bao lâu mới có ?
Một số bé gái bắt đầu dậy thì sớm hơn hoặc muộn hơn so với những người khác. Một số bé gái có thể bắt đầu có kinh nguyệt sớm nhất là 10 tuổi, nhưng cũng có bé gái tới 15 tuổi mới có kinh nguyệt đầu tiên. Thời gian giữa hai giai đoạn gọi là chu kỳ kinh nguyệt (chu kỳ được tính từ ngày bắt đầu cho tới tháng kế). Một số cô gái sẽ thấy rằng chu kỳ kinh nguyệt kéo dài 28 ngày, trong khi những phụ nữ khác có thể có một chu kỳ 24 ngày, chu kỳ 30 ngày hoặc thậm chí lâu hơn. Sau khi có kinh nguyệt, chu kỳ kinh nguyệt cuối cùng 21-45 ngày. Sau một vài năm, chu kỳ rút ngắn của người lớn 21-34 ngày.
Kinh nguyệt không đều thường gặp ở các cô gái mới bắt đầu có kinh. Cần một thời gian để cơ thể sắp xếp tất cả các thay đổi, do đó, một cô gái có thể có một chu kỳ 28 ngày trong 2 tháng, sau đó một tháng không có kinh. Thông thường, sau một hoặc hai năm, chu kỳ kinh nguyệt sẽ trở nên đều đặn hơn, cũng có một số phụ nữ tiếp tục có kinh nguyệt không đều ở tuổi trưởng thành. Nhiều phụ nữ tự mình có thể dự đoán khi thời gian đến, có phụ nữ khác cần nhờ vào cuốn lịch.
(Còn tiếp)
Trương Ngọc Anh phỏng dịch, theo Mary L. Gavin, MD, Teen Health.
Giống như rất nhiều các thay đổi khác liên quan đến tuổi dậy thì, kinh nguyệt có thể gây khó chịu. Một số bé gái tò mò chờ đợi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt, trong khi những bé gái khác có thể cảm thấy sợ hãi hay lo lắng. Nhiều cô gái (và guys!) không có một sự hiểu biết đầy đủ về cơ quan sinh sản của người phụ nữ hoặc những gì thực sự xảy ra trong chu kỳ kinh nguyệt, làm cho chuyện dậy thì đầy bí ẩn.
Khi cô gái bắt đầu tới tuổi dậy thì (thường trong độ tuổi từ 8 tới 13), tâm sinh lý của cô thay đổi theo nhiều cách. Các kích thích tố (hormone) trong cơ thể kích thích sự phát triển những phần cơ thể mới, chẳng hạn như sự tăng trưởng và phát triển vú. Khoảng 2 đến 2 năm rưỡi sau kỳ kinh nguyệt đầu tiên, ngực của bé gái bắt đầu phát triển. Khoảng 6 tháng hoặc lâu hơn trước khi giai đoạn đầu tiên, cô gái có thể nhận thấy tăng tiết dịch âm đạo rõ ràng. Điều nầy thông thường, không cần phải lo lắng trừ khi nó có mùi mạnh hoặc nguyên nhân gây ngứa.
Sự bắt đầu của thời kỳ được gọi là kinh nguyệt. Có khi kinh nguyệt không xảy ra cho đến khi tất cả các bộ phận của hệ thống sinh sản của một cô gái đã trưởng thành.
Cơ quan sinh sản
Bé gái được sinh ra với buồng trứng, ống dẫn trứng và tử cung. Hai buồng trứng hình bầu dục, ở hai bên của tử cung (dạ con), phần thấp nhất của bụng được gọi là xương chậu. Chúng chứa hàng ngàn trứng, hoặc noãn. Hai ống dẫn trứng dài và mỏng. Mỗi ống dẫn trứng trải dài từ buồng trứng đến tử cung, là một cơ quan hình quả lê ở giữa vùng xương chậu. Các cơ trong tử cung của phụ nữ rất mạnh mẽ và có thể mở rộng để tử cung chứa một bào thai đang phát triển và sau đó giúp đẩy em bé ra trong lúc sinh con.
Khi một bé gái trưởng thành và bước vào tuổi dậy thì, các tuyến tiết ra hormone kích thích buồng trứng sản xuất hormone khác được gọi là estrogen và progesterone. Những hormone này có tác dụng trên cơ thể của một cô gái, bao gồm cả sự trưởng thành, phát triển, và những cảm xúc vật lý.
Khoảng một tháng một lần, một quả trứng nhỏ bé để lại trong buồng trứng, một quá trình gọi là sự rụng trứng và đi xuống một trong các ống dẫn trứng tới tử cung. Trong những ngày trước khi rụng trứng, hormone estrogen kích thích tử cung để xây dựng thêm với máu và các mô, làm cho các vách tử cung dày như tấm đệm. Điều này xảy ra để chuẩn bị cho tử cung mang thai:
- Nếu trứng thụ thai tinh trùng, nó di chuyển vào tử cung và gắn vào vách tử cung, từ từ phát triển thành một bào thai.
- Nếu trứng không thụ thai, đó là trường hợp trong hầu hết các chu kỳ hàng tháng của một người phụ nữ, đó là không dính vào vách tử cung. Các mô máu, và trứng chưa thụ thai sẽ rời khỏi tử cung, đi qua âm đạo trên đường ra khỏi cơ thể. Đây là một thời kỳ kinh nguyệt.
Chu kỳ này xảy ra gần như mỗi tháng trong nhiều thập kỷ nữa (ngoại trừ, tất nhiên, khi một người phụ nữ đang mang thai) cho đến khi một người phụ nữ đạt đến thời kỳ mãn kinh và không còn trứng từ buồng trứng của cô.
Khi nào thì có kinh nguyệt?, bao lâu mới có ?
Một số bé gái bắt đầu dậy thì sớm hơn hoặc muộn hơn so với những người khác. Một số bé gái có thể bắt đầu có kinh nguyệt sớm nhất là 10 tuổi, nhưng cũng có bé gái tới 15 tuổi mới có kinh nguyệt đầu tiên. Thời gian giữa hai giai đoạn gọi là chu kỳ kinh nguyệt (chu kỳ được tính từ ngày bắt đầu cho tới tháng kế). Một số cô gái sẽ thấy rằng chu kỳ kinh nguyệt kéo dài 28 ngày, trong khi những phụ nữ khác có thể có một chu kỳ 24 ngày, chu kỳ 30 ngày hoặc thậm chí lâu hơn. Sau khi có kinh nguyệt, chu kỳ kinh nguyệt cuối cùng 21-45 ngày. Sau một vài năm, chu kỳ rút ngắn của người lớn 21-34 ngày.
Kinh nguyệt không đều thường gặp ở các cô gái mới bắt đầu có kinh. Cần một thời gian để cơ thể sắp xếp tất cả các thay đổi, do đó, một cô gái có thể có một chu kỳ 28 ngày trong 2 tháng, sau đó một tháng không có kinh. Thông thường, sau một hoặc hai năm, chu kỳ kinh nguyệt sẽ trở nên đều đặn hơn, cũng có một số phụ nữ tiếp tục có kinh nguyệt không đều ở tuổi trưởng thành. Nhiều phụ nữ tự mình có thể dự đoán khi thời gian đến, có phụ nữ khác cần nhờ vào cuốn lịch.
(Còn tiếp)
Trương Ngọc Anh phỏng dịch, theo Mary L. Gavin, MD, Teen Health.
Gửi ý kiến của bạn
