SAIGON -- Theo tục lệ, hằng năm cứ vào dịp rằm tháng 7 âm lịch, cũng nhằm đại lễ Vu Lan báo hiếu, hầu hết những gia đình người Hoa, người theo đạo Phật ở khu vực Nam bộ thường cúng cô hồn với quan niệm là cứu giúp những linh hồn vất vưởng, cô độc, không được ai cúng kiến.
Theo nghi thức, mâm cúng cô hồn thường có những món căn bản như: nhang, đèn cầy, hoa, trái cây, gạo, muối, vàng mã..., và các món phụ thường thấy là cháo, mía (chặt khúc), bắp nổ, đậu phộng luộc, bánh ú, trái cóc, ổi…, cùng những loại bánh, kẹo rẻ tiền mà hiện nay phổ biến là các loại bánh snack giấy nhôm của Trung Quốc. Những gia chủ khá giả thường cúng thêm thịt gà luộc, thịt heo quay và cả tiền lẻ, tiền xu.
Mâm cúng cô hồn được đặt trước hiên nhà để mời những vong linh cơ nhỡ đến ăn uống. Cúng xong, số đồ cúng ít có giá trị thường được gia chủ “xả giàn”, để luôn ngoài hiên cho trẻ em đến lượm.
Nhưng lâu nay, mâm cúng cô hồn thường không mấy khi còn nguyên vẹn cho đến lúc nhang tàn vì bị trẻ con lẫn người lớn xô vào giành giựt. Đối với mâm cúng lớn, nhiều phẩm vật, thì từ trong đám đông tụ tập sẵn bên ngoài, lúc nào cũng có những người nóng nãy, không thèm chờ nhang tàn, cứ ngang nhiên lao vào mâm trước hơn ai hết để quơ tiền xu, tiền giấy lẻ là chính. Do đó, người mình mới có từ “giựt cô hồn” để mô tả cảnh tượng bát nháo này.
“Tháng Bảy mưa sụt sùi, đất trời hắt hiu. Tháng này âm dương như xích lại gần với nhau. Do đó, từ xưa, trong tháng Bảy có chuyện Ngưu Lang - Chức Nữ gặp nhau qua cầu Ô Thước, tích ngài Mục Kiền Liên tìm mẹ và tục lệ cúng cô hồn (…).
Không biết tục lệ cúng cô hồn xuất phát từ đâu. Mới nhìn cho nó là dị đoan, xét kỹ mới thấy đó là nét văn hóa tinh tế của người phương Đông mang tính nhân văn, tình thương trải rộng muôn loài, thập loại chúng sinh. Người đang sống nhớ tới bao vong hồn khác chết xiêu mồ lạc mả lang thang đầu đường xó chợ đói khát đợi người bố thí vào ngày này (mâm cúng cô hồn gồm có gạo muối, mía chặt khúc, áo giấy, cháo, bộ tam sên, bánh ú, bánh cấp. Sau khi cúng xong chủ nhà xả giàn cho đám con nít nhảy vô giành lấy đồ cúng).
Lúc nhỏ, vào tháng Bảy, tôi thường hay theo bọn trẻ trong xóm đi cướp xả giàn. Rất là vui, nhưng tôi không hiểu hết ý nghĩa của nó, đôi khi bị người lớn mắng cho - đồ cô hồn sống. Mãi khi lớn lên nhớ lại thấy vui vui, chợt giật mình trước mấy tiếng cô hồn sống. Nó mang ý nghĩa không tốt đã đành, nhưng cô hồn sống đặc biệt với tiếng cô nghĩa là cô độc, không biết nương tựa vào đâu. Có phải nó còn bao gồm những người đau yếu bệnh tật không tiền chữa trị, sống vất vưởng ở đâu đó nằm chờ chết? Có phải những đứa trẻ mồ côi lang thang đầu đường xó chợ kiếm miếng ăn? Có phải và có phải…
Trong tháng Bảy, tình cờ tục cúng cô hồn trùng với lễ Vu Lan với tích Mục Kiền Liên xuống địa ngục tìm cách cứu mẹ. Lần này hầu như ai cũng biết Bồ tát Mục Kiền Liên, vì sự tích rất lôi cuốn hấp dẫn mà không để ý đến… chính sự cúng dường, làm phước để cứu bà Thanh Đề thoát khỏi địa ngục là hình thức báo hiếu cao nhất để xây dựng nên câu chuyện. Đó cũng chính là điều Đức Phật muốn dạy chúng ta.”
Theo nghi thức, mâm cúng cô hồn thường có những món căn bản như: nhang, đèn cầy, hoa, trái cây, gạo, muối, vàng mã..., và các món phụ thường thấy là cháo, mía (chặt khúc), bắp nổ, đậu phộng luộc, bánh ú, trái cóc, ổi…, cùng những loại bánh, kẹo rẻ tiền mà hiện nay phổ biến là các loại bánh snack giấy nhôm của Trung Quốc. Những gia chủ khá giả thường cúng thêm thịt gà luộc, thịt heo quay và cả tiền lẻ, tiền xu.
Mâm cúng cô hồn được đặt trước hiên nhà để mời những vong linh cơ nhỡ đến ăn uống. Cúng xong, số đồ cúng ít có giá trị thường được gia chủ “xả giàn”, để luôn ngoài hiên cho trẻ em đến lượm.
Nhưng lâu nay, mâm cúng cô hồn thường không mấy khi còn nguyên vẹn cho đến lúc nhang tàn vì bị trẻ con lẫn người lớn xô vào giành giựt. Đối với mâm cúng lớn, nhiều phẩm vật, thì từ trong đám đông tụ tập sẵn bên ngoài, lúc nào cũng có những người nóng nãy, không thèm chờ nhang tàn, cứ ngang nhiên lao vào mâm trước hơn ai hết để quơ tiền xu, tiền giấy lẻ là chính. Do đó, người mình mới có từ “giựt cô hồn” để mô tả cảnh tượng bát nháo này.
Ở chùa Ngọc Hương (phường 3 Gò Vấp), lễ cúng Vu Lan chưa kết thúc thì đã có một đám trẻ em và cả người lớn chờ chực bên mâm cúng cô hồn.
Trong bài cảm nghĩ “Tháng Bảy tu phước báo hiếu” đăng trên báo Giác Ngộ online ngày 17/8/2013, tác giả Ngô Khắc Tài đã viết:“Tháng Bảy mưa sụt sùi, đất trời hắt hiu. Tháng này âm dương như xích lại gần với nhau. Do đó, từ xưa, trong tháng Bảy có chuyện Ngưu Lang - Chức Nữ gặp nhau qua cầu Ô Thước, tích ngài Mục Kiền Liên tìm mẹ và tục lệ cúng cô hồn (…).
Không biết tục lệ cúng cô hồn xuất phát từ đâu. Mới nhìn cho nó là dị đoan, xét kỹ mới thấy đó là nét văn hóa tinh tế của người phương Đông mang tính nhân văn, tình thương trải rộng muôn loài, thập loại chúng sinh. Người đang sống nhớ tới bao vong hồn khác chết xiêu mồ lạc mả lang thang đầu đường xó chợ đói khát đợi người bố thí vào ngày này (mâm cúng cô hồn gồm có gạo muối, mía chặt khúc, áo giấy, cháo, bộ tam sên, bánh ú, bánh cấp. Sau khi cúng xong chủ nhà xả giàn cho đám con nít nhảy vô giành lấy đồ cúng).
Lúc nhỏ, vào tháng Bảy, tôi thường hay theo bọn trẻ trong xóm đi cướp xả giàn. Rất là vui, nhưng tôi không hiểu hết ý nghĩa của nó, đôi khi bị người lớn mắng cho - đồ cô hồn sống. Mãi khi lớn lên nhớ lại thấy vui vui, chợt giật mình trước mấy tiếng cô hồn sống. Nó mang ý nghĩa không tốt đã đành, nhưng cô hồn sống đặc biệt với tiếng cô nghĩa là cô độc, không biết nương tựa vào đâu. Có phải nó còn bao gồm những người đau yếu bệnh tật không tiền chữa trị, sống vất vưởng ở đâu đó nằm chờ chết? Có phải những đứa trẻ mồ côi lang thang đầu đường xó chợ kiếm miếng ăn? Có phải và có phải…
Trong tháng Bảy, tình cờ tục cúng cô hồn trùng với lễ Vu Lan với tích Mục Kiền Liên xuống địa ngục tìm cách cứu mẹ. Lần này hầu như ai cũng biết Bồ tát Mục Kiền Liên, vì sự tích rất lôi cuốn hấp dẫn mà không để ý đến… chính sự cúng dường, làm phước để cứu bà Thanh Đề thoát khỏi địa ngục là hình thức báo hiếu cao nhất để xây dựng nên câu chuyện. Đó cũng chính là điều Đức Phật muốn dạy chúng ta.”
Gửi ý kiến của bạn
