Tết Việt Nam, người biết chữ không thể không nghĩ đến khai bút,viết liểng và làm thơ Tết. Những điều đó cần cho Tết như "Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ; Cây nêu, tràn pháo, bánh chưng xanh." Có những thứ thay đổi như thịt mỡ ít dùng nữa vì khoa học tìm ra chất cholestrerol, và bánh chưng trên đường Nam Tiến thành bánh tét. Nhưng có thứ vẫn còn giá trị hiện tiền như bài thơ chúc Tết tiểu biêu của Tú Xương, nhứt là đoạn cuối, chúc Nhân Quyền.
Thực vậy trong văn học Việt Nam về thơ chúc Tết không thể không nói đến thơ chúc Tết của Tú Xương. Trong cuộc mạn đàm trước khi lên truyền hình SBTN vơi Nguyên Huy và Vi Anh nói về Tết, Gs Nguyễn thanh Liêm, Cựu Thứ Trưởng Văn Hóa, Giáo dục và Thanh Niên VNCH vui vui nói. Theo Ong bài thơ chúc Tết tiêu biểu của Tú Xương, gồm nhiều đoạn thất ngôn tứ cú, chúc sống lâu, giàu lớn, sang cả, nhiều con. Nhưng đoạn chót có lẽ là đoạn thâm thúy nhứt, có giá trị lâu dài nhứt, có thể đem ra xài thời buổi này. Người dân Việt trong nước 84 triệu người khổ vì mất nhân quyền vào tay CS, người Việt Hải ngoại đang tiếp tay đồng bào đấu tranh cho tư do, dân chủ, nhân quyền VN có thể xem đây là một lời chúc nhân quyền rất sớm, trước thời dại, của Tú Xương.
Thơ rằng
"Bắt chước ai ta chúc mọi người,
"Chúc cho tất cả ở trên đời,
"Vua, quan, sĩ, thứ người muôn nước,
"Sao được cho ra cái giống người."
Như bao người của Việt Quốc gia được tự do ở ngoại quốc hoặc còn kẹt khổ trong nước, Tú Xương là một sĩ phu bị mất nước, mất quê hương ngay giữa quốc gia dân tộc, trở thành nô lệ của Thực dân Pháp ngay trên quê cha đất tổ của mình nên thất thời, lỡ vận. Thời của Tú Xương là thời kỳ đầu Thực dân Pháp bắt đầu đem lối sống Lang xa vào VN và nền độc lập và chủ quyền VN phải đội nón ra đi một cách đau khổ. Chữ Nho là chữ của Thánh Hiền, Nho học sắp bị thay thế ở trường lớp. "Nho học ngày nay đã hỏng rồi, Mưới người đi học, chín người thôi. Cô hàng bán sách lim dim ngủ; Thầy khóa tư lương thấp thỏm ngồi". Trong khi đó bọn cơ hội, phù thịnh, "ăn theo" Thực dân Pháp múa máy quay cuồng làm sốt con mắt người Việt yêu nước thương nòi đang rơi vào vòng nô lệ của ngoại bang. May là chưa có những nhà báo của Saigon, chơ lúc đó nếu có bọn người này sẽ bị liệt vào hạng "sâu bọ lên làm người." Nhưng một trớ trêu của lịch sử thời CS Hà nội mở cửa, bọn tư bản Đỏ nhưng phi sản xuất ở thành thi, bọn cường hào ác bá Đỏ ở nông thôn và bọn " ăn theo" trưởng giả học làm sang thời CS Hà nội "tự thực dân" chuyển sang kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa lại sinh sôi nẩy nở nhiều hơn thời thực dân Pháp sáng sâm banh, tối sữa bò nữa. Họ trác táng, hoang dâm vô độ, mù quáng theo Mỹ, theo Tây còn hơn nữa.
Nhưng thời Thực dân Pháp có lẽ đỡ hơn thời CS Hà nội về quyền làm người. Nhà cầm quyền thực dân Pháp dành cho dân Annamites nhiều quyền tự do ăn nói, đọc viết hơn thời CS Hà Nội, nên Tú Xương mới để đời những vần thơ ngạo đời, cười đời được. Chớ thời "tự thực dân" của CS Hà nội, người dân đâu có được như vậy. Người biết chữ ở Miền Bắc Xã hội Chủ nghĩa phải dùng chiêu khác. Từ sau 1954 đồng bào Miền Bắc dùng thơ tiếu lâm phổ biến như đồng dao vô danh để xì bất mản ẩn ức để qua mặt CS, cho "bọn chúng" tức điên lên chơi. Từ 1975, anh em Miền Nam cũng làm thế cho "tụi nó" tức nổ lổ tai. Như câu thơ tuyệt cú, "Nam kỳ Khởi nghĩa bôi Công Lý; Đồng Khởi lên rồi mất Tự do", dùng tên đường do CS thay đổi mà nói lên cái độc tài của CS Hà nội như thế; thật quá tài ba người tác giả vô danh và những nhà phát hành truyền miệng trên phương diện văn học. Nhiều nhà văn nhà thơ trong ngoài nước đang cố công sưu tập lại để kho tàng văn học VN không thiếu thời kỳ ấy.
Thơ của Tú Xương như bất cứ tác phẩm nào của văn nghệ sĩ đều cũng muốn, bằng cách này hay cách khác, nói lên được tâm lý, ước vọng, thời sự, con người của một thời đại vì văn nghệ sĩ là những người có trái tim, khối óc dễ rung cảm với nhịp điệu của cuộc sống và viễn kiến của tương lai. Tú Xương không quên nguyên tắc "văn dĩ tãi đạo" nên dùng thơ ngạo đời để gián tiếp nhắc người đời về đạo lý của Con Người muôn thuở. Như Molière dùng nụ cười ra nước mắt đưa ra những cái "nởm, những cái dỏm đời" để người xem so sánh với chánh đạo, và tạo nên những vở kịch cổ điển bất hủ của "thế kỷ ánh sánh văn chương" Pháp, mà học sinh chương trình Pháp bây giờ còn phải học.
Nhân quyền là một ý niệm và giá trị cố hữu của cuộc sống Con Người. Lịch sử xã hội loài người là một cuộc tranh đấu trường kỳ cho quyền sống của Con Người trước Thiên Nhiên và Xã hội. Tùy hoàn cảnh không gian, thời gian, ý niệm và giá trị đó được diễn dịch và diển giải ra nhiêu mặt khác nhau nhưng bản chất tựu trung là một. Từ Platon đến Montesquieu, từ thiên tử đến thứ dân Trung Hoa, quyền làm người là quyền không thể phủ nhận được. Nên không có gì lạ Tú Xương trong đoạn chót của bài thơ chúc Tết tiêu biểu đã có lời chúc Nhân quyền dù lúc bấy giờ tiếng Việt chưa có thuật ngữ đó, và thế giới cũng chưa có tổ chức Nhân Quyền.
Nhưng giả sử "Vua, quan, sĩ, thứ người muôn nước, Sao được cho ra cái giống người", thi.. .
Ngay bây giờ nếu cán bộ đảng viên CS Hà Nội đang nắm quyền cai trị còn hơn vua quan bạc ác đối với dân Việt có thái đô và hành động "cho ra cái giống người", không đối xử với đồng bào Việt, như "sói với người" thì đâu còn phong trào đấu tranh cho tự do, dân chủ, nhân quyền nữa.
Ngay giờ nếu "sĩ, thứ [ dân] VN có thái độ và hành động hành động "cho ra cái giống người", khẳng định quyền của mình, không để nhà cầm quyền tước đoạt quyền bất khả tương nhượng của Con Người với tư cách Con Người nữa, thì CS đâu còn lý do tồn tại. Không có cách mạng nhung ở Ba Lan thì cũng có đảo chánh ở Liên xô.
Ngay bây giờ nếu nhân dân và chánh quyền các siêu cường như Mỹ, Trung Quốc đừng hy sinh những giá trị căn bản tự do, dân chủ, nhân quyền vì lợi ích kinh tế riêng, mà có thái độ và hành động chính trực "cho ra cái giống người" đối với CS Hà nội thì người Việt trong ngoài nước đâu có kêu gào, đòi hỏi tư do, dân chủ, nhân quyền nữa.
Tết năm nay là Tết Định Hợi, người Việt chưa được hưởng mùa xuân và ba ngày Tết Nhân Quyền. Nhưng "quan chỉ nhứt thời, dân mới vạn đại". CS Hà nội dù có "ba đầu sáu tay", "thiên biến vạn hóa" tạo xảo thuật sân khấu để mà con mắt quốc tế cũng không thể làm liệt quyền làm người của người dân Việt được. Không thể được vì "ý đồ" đó là phản động đối với lịch sử tiến hóa của Con Người. "Ý đồ" đó sẽ bị bánh xe lịch sử cán nát - chậm hay mau mà thôi.