Một công ty chăm sóc da xây dựng một tiện nghi tân tiến để dự trữ mô cơ thể con người. Mô cơ thể bị loại bỏ là một mặt hàng nóng. Nó được mua bán và xử dụng cho mọi thứ, từ thuốc chủng ngừa bệnh than (anthrax) cho tới các sản phẩm làm lớn dương vật. Nếu bạn hiến tặng mô để nghiên cứu hoặc bỏ lại một ít tại phòng mạch bác sĩ, thí dụ như sau một lần đi tẩy nốt ruồi thường lệ, những mẫu mô này thỉnh thoảng được lưu trữ để nghiên cứu hoặc biến thành một sản phẩm mang lại lợi nhuận mà bạn không thể ngờ và không thể biết.
Sự việc này, thông thường thì tốt. Nó có thể dẫn tới những thứ thuốc mới hoặc cách trị bệnh mới. Nhưng hàng chục năm nay, các nhóm bênh vực quyền lợi của bệnh nhân, các nhà đạo đức sinh học và các luật sư đã tranh cãi rằng bệnh nhân phải có quyền kiểm soát điều gì sẽ xảy ra cho các mẫu mô sau khi chúng đã bị tách rời khỏi cơ thể họ.
Lori Andrews, giám đốc Viện Khoa học, Pháp Luật và Kỹ thuật, Viện Kỹ thuật Illinois nói rằng: “Những mẫu này chứa đựng thông tin về di truyền có thể làm cho chủ nhân của nó bị mất quyền lợi bảo hiểm, hoặc chúng có thể được dùng cho việc nghiên cứu xâm phạm đến cá nhân hoặc tín ngưỡng của chủ nhân”. Tuy nhiên, từ lâu nay các nhà khoa học đã biện luận rằng, theo logic thì việc đi tìm nguyện vọng của từng người hiến tặng sẽ là một cơn ác mộng.
Hiện nay, Dermacia, công ty sản xuất các sản phẩm chăm sóc da tại California đã khai triển một kỹ thuật mà họ cho là sẽ giúp người hiến tặng kiểm soát được các tế bào của mình ở một mức độ chưa từng có từ trước đến nay. Dermacia, thông qua công ty con của mình là National Genecular Institute (NGI), gần đây đã hợp đồng với Viện đại học Iowa để lập ra một “ngân hàng sinh học”, trị giá $76 triệu đô-la gọi là BioTrust và các phòng thí nghiệm nghiên cứu khác. NGI sẽ dùng các mẫu mô của ngân hàng để khai triển sản phẩm riêng của mình nhưng cũng sẽ bán các mẫu này cho những nhà nghiên cứu trên toàn thế giới. Công ty này hy vọng rằng cơ sở của họ, rộng 100 mẫu, một phần đặt ngầm dưới đất, dự trù mở cửa vào năm 2009, sẽ là kiểu mẫu cho các ngân hàng sinh học trong tương lai.
Tannin Fuja, Trưởng toán Nhân viên Khoa học của NGI nói rằng: “Ngân hàng sinh học được xây dựng để chịu đựng được cả các vụ nổ bom và bão tố ”. Cơ sở này bao gồm một hệ thống dự trữ có thể cất các mẫu và lấy ra hoàn toàn tự động, được điều hợp bởi một đạo quân người (rô-bô). Máy sẽ khắc các mã vạch lên mẫu, quay chúng theo lực ly tâm, truyền vào các lọ nhỏ, biến đổi chúng thành các giòng tế bào bất tử, phát triển và phân chia vô tận, và lưu giữ chúng trong những máy đông lạnh vĩ đại được điện toán hóa.
Các chuyên gia hoan hô tham vọng kỹ thuật cao của NGI nhưng một số lo ngại rằng công ty này có thể đánh lạc hướng những người hiến tặng về những gì họ sẽ nhận được để đổi lấy các mẫu mô của họ. Theo Fuja thì tiến trình tự động hóa của BioTrust sẽ tạo điều kiện cho người hiến tặng kiểm soát xem mẫu mô của họ sẽ được dùng ra sao, đồng thời thu được lợi ích lớn hơn từ việc hiến tặng. Trong tiến trình chấp thuận, người hiến tặng sẽ được tùy ý lựa chọn cuộc nghiên cứu nào mà họ muốn hoặc không muốn thực hiện trên mẫu mô của mình, và hệ thống điện toán sẽ lưu trữ dữ kiện đó song song với các chi tiết về mẫu mô. Nếu có nhà khoa học nào muốn mua mẫu, thí dụ như của một người đàn ông Mỹ gốc Phi châu, dưới 40 tuổi để nghiên cứu về sự nghiện rượu chẳng hạn, thì máy điện toán sẽ lọc ra một danh sách gồm các mẫu phù hợp với các tiêu chuẩn về chủng tộc, tuổi tác và ý nguyện muốn tham dự việc nghiên cứu về tác hại của rượu.
BioTrust cũng lập kế hoạch cho một mối quan hệ khác thường, tác động hỗ tương giữa người hiến tặng và ngân hàng: người hiến tặng được yêu cầu vào một trang mạng (Web) để cập nhật thông tin y khoa của mình; những thông tin này sẽ được liên kết tới mẫu mô của họ thông qua một mã số. Thường thì các mẫu mô sẽ không được kết nối với hồ sơ bệnh lý theo cách này vì mối quan ngại về quyền riêng tư và sự kỳ thị chủng tộc. Tuy nhiên, các mẫu mô có thêm chi tiết cá nhân có giá trị lớn hơn rất nhiều so với các mẫu vô danh. Thí dụ như nếu các nhà khoa học biết rằng bạn có một lịch sử gia đình bị mắc bệnh Parkinson, họ có thể so sánh mẫu mô của bạn với những người khác có cùng tiểu sử bệnh trạng để giúp tìm ra được yếu tố di truyền, và qua đó, hy vọng tìm được cách chữa trị.
Để đáp lại cho thì giờ và mẫu mô của họ, Fuja nói rằng: “người hiến tặng có thể yêu cầu cho biết xem mẫu mô của họ được xử dụng ra sao trong việc nghiên cứu ”, và cuộc nghiên cứu này có đưa tới những bước tiến có thể có lợi cho họ hay không. Tuy nhiên NGI không cam kết gì cả. Mẫu "giấy chấp thuận" của họ ghi rằng công ty không bắt buộc phải chia sẻ thông tin với người hiến tặng hoặc báo cho biết về sản phẩm mới hoặc các cuộc thử nghiệm lâm sàng có thể giúp cho họ.
Andrews rút ra một vấn nạn từ việc này. Bà nói: “BioTrust là một sự đầu cơ để kiếm lợi nhuận. NGI sẽ hưởng lợi rất lớn từ các mẫu mô này. Tại sao những người hiến tặng không được đối xử như người cùng góp vốn"” Dù sao, nếu NGI làm tròn lời hứa trao cho người hiến tặng quyền kiểm soát trên các mẫu mô của họ thì đây là một bước đi đúng hướng.
Gửi ý kiến của bạn
