Thời sự nước Úc: Kinh tế Úc năm 2009 - Hoàng Đ.Thư
Gần đây có nhiều sự tiên đoán thật đáng e ngại rằng cuộc khủng hoảng tài chánh toàn cầu có thể đẩy tổng số người thất nghiệp ở Úc lên đến mức 1 triệu người. Đây quả là một sự việc đáng lo ngại cho chính phủ liên bang bởi vì nếu những gia đình của người lao động làm việc ăn lương có thể tạo nhiều sự nhức đầu cho chính phủ khi quyền lợi của họ bị ảnh hưởng thì những gia đình mà thành viên bị mất việc, không kiếm được việc làm, phải chịu cảnh thất nghiệp trong thời buổi kinh tế suy thoái quả thật là một quả bom nổ chậm trên chính trường cho chính phủ đương nhiệm khi đến ngày tổng tuyển cử.
Trước thềm một năm mới thật u ám, ảm đạm, một số nhà kinh tế gia đang tiên đoán rằng xuyên suốt trong năm nay, tỷ lệ người thất nghiệp sẽ gia tăng từ mức 4,4% hiện nay lên đến 8%, có nghĩa là có thêm ít nhất 400,000 người bị mất việc và thúc đẩy tổng số người thất nghiệp lên đến mức cao nhất trong suốt một thập niên qua là hơn 900,000 người.
Thế nhưng, có ngành nghề nào có thể sẽ thoát được ảnh hưởng tồi tệ của nền kinh tế bị suy thoái hay không" Sau đây, để biết thêm chi tiết, xin mời qúy độc giả theo dõi bài viết của David Uren, ký giả đặc trách kinh tế của nhật báo The Australian, đăng hôm thứ Bảy 10/1/09 vừa qua, tựa đề “Wealth Of Woe Good For Some”.
*
Khi kinh tế bắt đầu đi xuống thì tin tức xấu bay tới tấp nập từ nhiều hướng khác nhau. Một vài kỹ nghệ và ngành nghề bị ảnh hưởng ngay lập tức trong khi một số khác từ từ đi xuống và một số khác nữa lại không hề suy suyển gì cả.
Những con số thống kê trong tuần qua đã cho ta thấy những tụ điểm khó khăn. Giới bán xe mới đã gặp phải 3 tháng cuối năm thật là kinh khủng, với lượng xe bán ra bị sụt giảm 15% so với một năm trước đó. Những người bán xe thượng hạng đắt tiền thấy số lượng bán của họ bị sụt giảm 33%.
Ông Saul Eslake, kinh tế trưởng của ngân hàng ANZ nói: “Mua xe là chuyện mà người dân cũng như giới thượng nghiệp dễ dàng dẹp qua một bên mỗi khi tình hình tài chánh khó khăn, và hiện có rất nhiều bằng chứng cho thấy đấy là chuyện đang xảy ra”.
Giới xây cất nhà cửa cũng phải đối diện với một năm 2009 trì trệ, dựa theo con số những kế hoạch xây cất được hội đồng thành phố chấp thuận. Chỉ có 9581 đơn xin phép được chấp thuận trong tháng 11/2008 so với 14,028 trong tháng 1/2008. Những con số này thường trồi sụt bất ngờ, đặc biệt là cho những khu chung cư, nhưng biểu đồ cho thấy xu hướng đáng lo ngại: một sự tụt dốc rõ rệt, ngày càng nhanh chóng hơn.
Ngược lại, các cửa tiệm bán lẻ (retailers) lại có vẻ có được một mùa Giáng Sinh khấm khá, dựa theo tin miệng (anecdotes) và những con số không rõ rệt lắm từ những chuỗi cửa tiệm lớn. Trong bốn tuần lễ trước Giáng Sinh thì các cửa tiệm của Harvey Norman bán được nhiều hơn quãng thời gian tương đương trong năm 2007 là 8,7% số hàng hóa. Ông Eslake nhận xét rằng hầu hết những mặt hàng mà Harvey Norman bán ra không phải là những đồ dùng cần yếu. Số đo lường niềm tin của người tiêu thụ (consumer confidence) do công ty thống kê Roy Morgan thu thập được đã gia tăng đáng kể trong vòng sáu tuần lễ vừa qua. Với chỉ số là 104.1 – cao nhất kể từ tháng 3/2008 cho đến nay – thì người ta có thể thấy được rằng con số người tiêu thụ lạc quan cao hơn con số người bi quan.
Ông Eslake nói: “Việc lãi suất sụt giảm cũng như việc giá xăng dầu rẻ đang nâng cao tinh thần của người tiêu thụ, ít ra là trong thời điểm này”.
Niềm tin và sự lạc quan của người tiêu thụ là thứ động cơ dễ dàng tan loãng vào không khí nhất trong số tất cả những động lực khả dĩ tạo ảnh hưởng đến viễn ảnh kinh tế tương lai. Niềm tin và sự lạc quan của giới đầu tư, của giới tiêu thụ cũng như của doanh giới đã bị rúng động mãnh liệt vì cuộc khủng hoảng tài chánh toàn cầu, vốn được đánh dấu qua những sự sụp đổ bất ngờ của các ngân hàng vĩ đại, qua sự gẫy gục rơi xuống vực thẳm của các thị trường chứng khoán và của những động cơ dây chuyền tạo suy thoái kinh tế lây lan từ Hoa Kỳ sang đến Á Châu. Tuy vậy, cho đến bây giờ thì ở Úc số người bị mất việc vẫn còn ít ỏi trong lúc mức lãi suất, mới gần đây vọt lên đỉnh cao đáng lo ngại, bây giờ lại sụt xuống và qua đó mang lại một sự nhẹ nhõm quý báu cho 40% những gia đình đang mang nợ tiền mua nhà.
Người tiêu thụ và các doanh nghiệp đang bị giằng co xâu xé giữa sự lo âu chập chùng và niềm hy vọng mong manh. Trong lúc Harvey Norman vùn vụt bán máy truyền hình plasma thì giới bán xe và xây cất nhà cửa lại nói rằng nỗi lo âu e ngại về sự an toàn của công ăn việc làm đã khiến người tiêu thụ dè dặt không dám vướng mắc những món nợ lớn.
Chỉ mới trong tháng 9/08 vừa qua, các doanh nghiệp, thương nghiệp đã cho Sở Thống Kê (Australian Bureau of Statistics – ABS) biết rằng vốn đầu tư mới của họ cho phần còn lại của tài khóa 2008-2009 có thể gia tăng đến 25%. Tuy nhiên, một cuộc thăm dò mà kết quả vừa được hiệp hội Thương Mại và Kỹ Nghệ (Australian Chamber of Commerce & Industry – ACCI) loan báo trong tuần qua cho thấy con số thương nghiệp và doanh nghiệp nghĩ rằng thời điểm và hoàn cảnh hiện nay rất xấu cho việc đầu tư thêm đã gia tăng từ 40.5% trong tháng 10/08 lên đến 67.6% hiện nay.
Ông Eslake cho biết rằng mặc dầu NSW là trung tâm về mặt kinh tế, thế nhưng, sự thay đổi lớn lao nhất về kinh tế sẽ xảy ra ở hai tiểu bang vốn giầu khoáng sản nhất nước là Tây Úc và Queensland. Ông nói: “Sự nổi bật rõ rệt nhất từ những dữ liệu trong tuần này về giấy phép xây cất và mức bán hàng của các cửa tiệm bán lẻ là sự yếu ớt của Queensland và Tây Úc”.
Trong tháng 11/08, số giấy phép xây cất được chấp thuận ở Tây Úc đã sụt giảm mất 29.5% và ở Queensland bị giảm sút 15.9%. Ngoài ra, trong hai tháng 10 và 11/08, Tây Úc có số lượng hàng bán ra thấp nhất nước Úc. Ông Eslake nhận xét thêm rằng bản cập nhật ngân sách mới nhất của Tây Úc đã ước lượng mức phát triển trong tài khóa 2009-2010 giảm sụt còn vỏn vẹn 1.5% trong khi ước lượng trước đó là 6.2%.
Kỹ nghệ khoáng sản mà mới gần đây vẫn còn thiếu thốn nhân viên quá đỗi bây giờ lại bắt đầu sa thải các nhà địa chất. Kỹ nghệ hầm mỏ tuy là một kỹ nghệ tương đối thuê mướn ít nhân viên nhưng trong vòng bốn năm qua nó đã triển khai lực lượng lao động từ 100,000 người lên 180,000.
Khai thác mỏ vàng sẽ sẽ tiếp tục được vững chắc và một vài dự án khác trong một vài phân bộ khác của kỹ nghệ khoáng sản sẽ cần được hoàn tất, tuy nhiên, người ta đã thấy bắt đầu có sự cắt giảm nhân công. Công ty tư vấn về dữ liệu thương nghiệp (business information consultancy) Ibis-World phỏng đoán rằng sự khai thác chì-kẽm và bạc sẽ bị cắt giảm nặng nề nhất.
Sự suy thoái kinh tế vốn đang xiết chặt những nền kinh tế đã phát triển của thế giới cũng sẽ làm giảm thiểu nhu cầu cho những hàng hóa được chế biến, sản xuất (manufactured goods) vốn chiếm 20% tổng số lượng xuất cảng của Úc. Mặc dù việc đồng úc Kim bị mất giá đã khiến cho hàng hóa của Úc dễ dàng cạnh tranh hơn, thế nhưng cho dù giá cả có được hạ thấp thì vẫn không thể nào bán được nhiều khi nhu cầu của thế giới bị suy giảm.
Sự thay đổi số vận của kỹ nghệ khoáng sản hầm mỏ này sẽ lây lan sang đến cả kỹ nghệ xây cất (với gần một triệu người được thuê mướn trong kỹ nghệ này), và ảnh hưởng luôn đến giới công chức tại những tiểu bang thiên về khoáng sản (như Tây Úc và Queensland) và chạm luôn cả một số không ít trong kỹ nghệ tài chánh và thương nghiệp.
Kỹ nghệ tài chánh đã nằm ngay giữa khu bão táp trên toàn thế giới. Tuy các ngân hàng lớn của Úc vẫn vững như bàn thạch so với những ngân hàng cùng tầm vóc trên thế giới, nhưng sự lời lãi của các ngân hàng này cũng đang bị áp lực rất lớn khi con số những món nợ xấu ngày càng gia tăng và họ ngày càng trở nên cẩn thận dè dặt hơn trong việc tung tiền cho những công trình, doanh nghiệp mới vay mượn, đặc biệt là nếu những đồ vật thế chấp lại là những cơ sở thương mãi.
Sự sụt giảm của số thương tín sẵn có đang gây nên một sự suy sụp thật trầm trọng trong kỹ nghệ cho thuê cơ sở thương mãi và đồng thời ngăn cản sự phát triển của giới tiểu thương.
Rất nhiều ngân hàng ngoại quốc bắt đầu thu hồi những hoạt động của họ ở Úc bởi vì những khó khăn ở ngay chính đất nước của họ đã tạo nên nhiều áp lực mạnh mẽ hơn cho nguồn tài nguyên của họ. Sự suy yếu của kỹ nghệ tài chánh là một trong những nguyên nhân đã khiến cho kinh tế của NSW bệnh hoạn vì Sydney là căn cứ địa của hơn 44% kỹ nghệ tài chánh của Úc.
Những con số chính thức cho thấy kỹ nghệ tài chánh đã sa thải hơn 10,000 nhân viên trong năm qua và con số này chắc chắn sẽ còn leo lên cao nữa.
Mặc dù giới truyền thông hớn hở tường trình về chuyện các tay giám đốc cao cấp của ngân hàng bị buộc phải nghỉ không ăn lương, thế nhưng, đại đa số những người chịu ảnh hưởng nặng nề nất vẫn là nhân viên hành chánh văn phòng trong ngành này.
Giám đốc của công ty thuê người qua mạng internet seek.com.au, ông Jopowell, cho biết gần đây đã có sự cắt giảm trong số quảng cáo tìm nhân viên – và có sự gia tăng trong số người tìm việc làm – trong những vai trò hành chánh trong kỹ nghệ ngân hàng và bảo hiểm. Rất nhiều công ty không thuê người trám vào những chỗ trống khi nhân viên ra đi và đã có một số công ty sa thải nhân viên.
Con số quảng cáo tìm nhân viên được công ty thuê người Olivier đếm cho thấy đã có sự suy giảm đến 55% trong lãnh vực nhân viên hành chánh văn phòng trong năm qua, với sự sụt giảm chỉ trong tháng 12/08 lên đến 15.8%.
Nhà phân tích kỹ nghệ Richard Jeremiah thuộc Ibis-World cho rằng những kỹ nghệ vốn tùy thuộc vào sự tiêu xài nhiệm ý (discretionat spending) là những kỹ nghệ dễ bị ảnh hưởng nhất trong bất kỳ một sự đình trệ, suy thoái kinh tế nào. Giới xây ghe tầu, giới bán xe thượng hạng, các nhà kim hoàn, công ty du lịch và các nhà hàng đều phải nương dựa vào sự xa xỉ của người tiêu thụ.
Những người cung cấp vật liệu cho những ngành nghề này cũng sẽ phải chịu thiệt thòi. Ông Jeremiah nêu lên thí dụ điển hình về những công ty sản xuất bánh xe hơi bị tổn thất nặng nề chẳng những vì sự sụt giảm trong con số xe bán được mà còn vì sự chọn lựa của người tiêu thụ về thời gian mà họ thay vỏ mới. Những người cung cấp các dịch vụ catering cùng với những người cung cấp thực phẩm tươi sẽ bị ảnh hưởng khi các công ty lớn tìm cách cắt giảm chi tiêu.
Theo Ibis-World thì những kỹ nghệ vốn có thể cưỡi con sóng cả của sự suy thoái kinh tế mà vẫn không hề hấn gì là những kỹ nghệ vốn đáp ứng những nhu cầu được tạo thành từ những động cơ xã hội hoặc dân số (demographic or social forces). Ông Jeremiah nói: “Dịch vụ chăm sóc sức khỏe của thú kiểng (Veterinary services) là một thí dụ điển hình. Hiện có một mức độc nuôi thú kiểng khá cao. Ngày càng có nhiều người sống một mình đơn độc và chọn thú kiểng để làm bạn, và nhiều cặp vợ chồng quyết định nuôi thú kiểng hơn là có con cái. Vì những sự ràng buộc tình cảm với những con thú này, họ sẽ không tiếc tiền chăm sóc sức khỏe cho chúng bởi vì sức khỏe của chúng rất quan trọng đối với họ”.
Sự lão hóa của dân số cũng có nghĩa là vẫn còn có nhu cầu rất mạnh mẽ cho các viện dưỡng lão, mặc dù tương tự như trong lãnh vực giữa trẻ, sự sẵn có của tín dụng và tài chánh vẫn là một vấn đề nghiêm trọng. Các dịch vụ y tế cần thiết như chụp hình chẩn bịnh (diagnostic imaging) và thử nghiệm (pathology), sẽ không bị sự suy thoái kinh tế đụng chạm đến. Tuy nhiên, những dịch vụ nhiệm ý như châm cứu hoặc đấm bóp có thể bị ảnh hưởng. Nhu cầu về lương thực cần thiết chính yếu vẫn sẽ không thay đổi và vì thế sẽ tiếp tục mang lợi nhuận đến cho các chuỗi siêu thị lớn, và với thời thiết tốt như hiện nay, ngay cả kỹ nghệ canh nông cũng sẽ được hưởng lợi.
Các chuyên gia cố vấn về thuê mướn nhân viên cho biết các luật sư làm việc tại những văn phòng luật nho nhỏ vẫn còn được thuê mướn mặc dầu ở tầm vóc doanh nghiệp thì có ít công việc hơn. Một trong những lý do chính là vì khi người ta phải đối diện với mức lợi tức ít ỏi thì người ta không ngần ngại kiện cáo đòi bồi thường tai nạn lao động cho bất kỳ chuyện gì, từ đau lưng cho đến dập ngón chân!
Gửi ý kiến của bạn
