Thay vào đó, các quốc gia trong vùng Đông Nam Á Châu hy vọng sẽ vực dậy nền kinh tế què quặt của họ bằng cách tạo nên một thị trường tự do mậu dịch khổng lồ vùng Đông Á, nối liền với các nước vùng Đông Bắc Á Châu như Trung Quốc và Nhật Bản.
ASEAN, hiệp hội các quốc gia vùng Đông Nam Á Châu, sẽ không tiến tới việc đồng nhất hoá hệ thống tiền tệ trong lúc này vì 10 quốc gia hội viên đều do dự không muốn bị mất quyền quyết định trong những vấn đề then chốt có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế của quốc gia họ, theo như lời ông Tổng Thư Ký ASEAN, Rodolfo Severino.
Những viên chức cao cấp của các công ty lại ủng hộ sự đồng nhất trong hệ thống tiền tệ, ông đã nói như vậy trong một buổi phỏng vấn của Thông Tấn Xã AP tại Jakarta, nơi có văn phòng Tổng Thư Ký của ASEAN.
"Nhưng làm sao chúng ta có thể dung hoà qua được sự đồng nhất tiền tệ với ước muốn của các quốc gia được quyền kiểm soát nền kinh tế của chính quốc gia họ", ông Severino đã nói, "dần dần thì nó cũng sẽ xảy ra, nhưng tôi không tin là nó sẽ xảy ra trong đời của chúng tôi".
Đông Nam Á Châu là nơi mà sự phân hoá về chính trị và kinh tế nhiều hơn là tại Âu Châu và ước muốn đồng nhất hoá hệ thống tiền tệ ở đây đã đến sau mấy thập niên.
Các quốc gia trong khối ASEAN gồm có những xứ tự do như Phi Luật Tân, Thái Lan, Tân Gia Ba, Mã Lai Á, và Nam Dương, cùng những nước đang bị kềm kẹp như Việt Nam, Lào và Miến Điện.
Mức tăng trưởng kinh tế cũng cách biệt rất xa. Tân Gia Ba có số lợi tức trung bình hằng năm tính trên đầu người là 24,000 Mỹ kim, trong khi đó tại Cambodia là 260 Mỹ kim và tại Lào là 290 Mỹ kim.
Những nhà phân tích cho biết vì sự cách biệt đó đã làm cho ASEAN khó lòng tiến tới sự đồng nhất trên lãnh vực tài chánh hoặc chính trị.
Trong một chiều hướng khác, để đẩy mạnh cho sự tự do mậu dịch trong toàn vùng Đông Á, khối ASEAN và Trung Quốc đã đồng ý bắt đầu thảo luận để tạo ra một thị trường tự do mậu dịch lớn nhất thế giới, với hơn 1.7 tỷ người, trong vòng 10 năm tới.
Không muốn bị đứng ngoài cuộc chơi, Thủ tướng Nhật Junichiro Koizumi sẽ đệ trình một dự án thành lập một sự liên đới về kinh tế, bao gồm những thương ước về mậu dịch, giữa Nhật và khối ASEAN, khi ông đến thăm vùng Đông Nam Á vào tuần tới. Thủ tướng Koizumi sẽ đến thăm Phi Luật Tân, Mã Lai Á, Thái Lan, Nam Dương và Tân Gia Ba, năm quốc gia có nền kinh tế lớn nhất của khối ASEAN.
Noburo Hatakeyama, cựu bộ trưởng bộ thương mại và kỹ nghệ, người đang nắm chức chủ tịch của Japan External Trade Organization, cho biết ông muốn thấy sự trao đổi mậu dịch không những giữa ASEAN với Nhật mà là giữa ASEA với Nam Hàn, trong vòng mười năm tới.
Ông cho biết việc này có thể tạo thành một khối thị trường tự do mậu dịch và có thể làm nền tảng cho sự đầu tư tại Đông Á.
Những nhà hoạt động ủng hộ cho sự thành lập một khối thị trường tự do mậu dịch tại Đông Á cho biết việc này sẽ giúp kinh tế trong vùng tăng trưởng, buộc các nhà sản xuất địa phương phải ra sức cạnh tranh hơn và hấp dẫn những nhà đầu tư ngoại quốc - những người đã và đang đổi tiền đầu tư vào Trung Quốc - trở lại với Đông Nam Á Châu.
Vùng tự do mậu dịch riêng của ASEAN, được biết đến qua những chữ viết tắt AFTA, đã chính thức trở thành sự thực hôm thứ Ba. Kết quả, hầu hết các hàng hoá trao đổi trong vùng, đều được hưởng thuế nhập cảng dưới 5%.
Trong lúc này, chỉ có 5 quốc gia có nền kinh tế lớn nhất trong khối ASEAN và Brunei, đã hạ thuế nhập cảng xuống mức quy định. Bốn quốc gia thành viên mới nhất của khối là Việt Nam, Lào, Cam Bốt và Miến Điện đã được thêm vài năm để áp dụng chính sách thuế nhập cảng thấp như đã được cam kết.
Nhưng vì 6 quốc gia thành viên kỳ cựu của khối ASEAN đã tạo nên thị trường mậu dịch của khối, vì vậy, mức thuế nhập cảng dưới 5% đã được áp dụng cho 94% hàng hoá trao đổi trong vùng, các viên chức cho biết thế.
"Mức thuế nhập cảng trung bình của liên khối-ASEAN bây giờ đã xuống thấp đến mức 3.2%, so với 11.44% cho năm 1993, khi chương trình AFTA mới được thành lập", ông Severino đã nói thế.
Nhưng Hadi Soesastro, một kinh tế gia tại Indonesia's Center for Strategic and International Studies, cho biết so với Âu Châu, AFTA chỉ mang lại một chút xíu hiệu quả cho nền kinh tế Đông Nam Á.
Sự trao đổi liên khối ASEAN chỉ mang lại 20% thương vụ cho các quốc gia thành viên, trong khi tại Âu Châu, sự trao đổi của liên hiệp Âu Châu đã mang lại 70% tổng số thương vụ, ông nói.
Trông nhờ vào sự trao đổi mậu dịch ngoài khối đã là yếu tố chính khiến ASEAN đẩy mạnh việc thành lập thị trường tự do mậu dịch với các quốc gia Bắc Á vì Trung Quốc, Nam Hàn và Nhật Bản là những quốc gia có liên hệ kinh tế với những quốc gia ở Đông Nam Á Châu.