Ngay sau khi Viagra ra đời, bệnh bất lực, xụi-lơ đột nhiên được hâm nóng trong mấy năm gần đây.
- Tinh thần xuống quá thấp (depression):
Hiện nay có khoảng 30 triệu đàn ông tai Hoa Kỳ bị xụi-lơ. Xác xuất còn cho biết: mỗi năm có thêm một triệu đàn ông tại đây bị bất lực, xụi-lơ. Muốn thông tỏ vấn đề, cần phải biết thêm về xác xuất, sinh lý và bệnh lý, tương quan giữa vấn đề bất lực với đời sống. Đồng thời, cũng cần biết thêm nhiều thuốc men mới sắp ra thị trường.
. Những xác xuất về bệnh bất lực vì xụi-lơ:
Khảo cứu gần đây cho thấy khỏang 52 phần trăm nam giới, từ 40 tới 70 tuổi bị bất lực, xụi-lơ. Trong đó, 17 phần trăm bị nhẹ, 25 phần trăm trung bình, và 10 phần trăm rất nặng. Xác xuất còn cho biết thêm: tới 40 tuổi, 5 phần trăm bị bất lực hoàn toàn, và khi tới 70 tuổi, 15 phần trăm bị bất lực hoàn toàn (R Shabsigh, Postgraduate Medicine, May 2000).
. Bất lực vì xụi lơ của nam giới khác với nhiều loại bất lực khác, thí dụ: hết ham muốn, hết tình dục, xuất tinh sớm, v..v..
. Khảo cứu sinh lý cho thấy bình thường mạch máu, vi-ti huyết quản, và những lỗ hổng của thể hang dương vật (corpora cavernosa), co thắt nhỏ lại, do hệ thống thần kinh đối giao cảm (parasympathetic) điều khiển bắp thịt nhỏ xung quanh. Nhưng khi não bắt đầu hoạt động, đưa dấu hiệu truyền xuống tủy sống, ra ngoài, tới thể hang dương vật. Tại đây, chất nitric oxide xuất hiện làm nở mạch máu, làm máu dồn tới. Đồng thời, tĩnh mạch cũng bị ép lại, làm máu ứ đọng nhiều hơn.
. Nhưng khi bị bất lực liên quan tới xụi lơ, có thể do một số bệnh liên quan tới mạch máu.
- Chẳng hạn nghẹt mạch máu vì bệnh vữa xơ (atherosclerotic occlusion),
- Bệnh co mạch máu vì hút thuốc lá hay do biến chứng của vài loại thuốc, như thuốc chữa cao huyết áp (Beta-blockers, Clonidine, methyldopa, thuốc lợi tiểu), thuốc chữa bao tử (cimetidine), chữa tim suy (digoxin)(BW Paty, I Hirsch, Practica Diabetology, June 2000).
- Do bệnh thần kinh, như bệnh xơ cứng (multiple sclerosis), bệnh tủy sống, hay bệnh thần kinh tiểu đường (diabetic neuropathy),
- Do thương tích tủy sống, thương tích hay giải phẫu vùng xương chậu, thí dụ sau khi mổ tuyến nhiếp hộ tuyến, mổ bắp thịt hậu môn, cắt ruột già, hay bị bể xưng chậu.
- Bệnh kích thích tố sinh dục, thí dụ khi kích thích tố sinh dục testosterone bị giảm. Bệnh tuyến giáp trạng.
- Hay vấn đề già nua.
Bệnh bất lực, xụi lơ do vấn đề tâm lý:
- Còn trẻ nhưng bất thình lình bị bệnh.
- Bị vài trường hợp bị cảm xúc đặc biệt.
- Trước đã bị bệnh, nhưng đột nhiên khỏi bệnh.
- Lo nghĩ (stress) về công việc quá nhiều (TA Miller, Am Fam Physician: 61: 95, 2000).
- Tinh thần xuống quá thấp (depression):
Vừa bị bất lực, xụi lơ. Những người xuống bị tinh thần cả ngày, không thiết gì những việc xung quanh, không còn thú vui, mất cân lượng, ăn uống không thấy ngon. Lúc khó ngủ, lúc ngủ thật nhiều. Mệt mỏi, hết năng lực. Cảm thấy không còn gì quan trọng. Hết chú ý công việc. Không nghĩ ngợi được, không quyết định được, hay quên. Đôi khi có tư tưởng chán đời. Nếu có ít nhất là bốn triệu chứng kể trên, kéo dài cả ngày, liên tục cả 2 tuần lễ, là có bệnh.
Điều trị:
Nếu bệnh nhân bất lực vì tinh thần xuống quá thấp, thì cần dùng thuốc nâng cao tâm thần: Sertraline, Paroxetine. Một thuốc thông thường khác chữa bệnh chán nản đôi khi cũng có hiệu quả: Nefazodone, Bupropion, mirtazapine. Thuốc cần toa, cần bác sĩ chuyên môn điều trị (RT Segraves, Postgraduate Medicine, May 2000).
Nói chung, trường hợp bất lực vì chán nản, buồn phiền, cần chữa bằng thuốc tâm thần.
Có 3 trường hợp căn bản khác chữa bất lực.
. Trường hợp 1:
- Dùng thúốc Sildenafil (Viagra), nhưng thuốc nguy hiểm cho những bệnh nhân tim mạch, nhất là đang hay sẽ dùng thuốc Nitroglycerin, có tử vong. Cần có toa, do bác sĩ niệu khoa hay gia đình quyết định.
- Dụng cụ bơm hút (vacuum constriction devices) do bác sĩ chỉ định.
. Trường hợp 2: Đặt hay chích thuốc làm nở mạch máu, do bác sĩ niệu khoa hướng dẫn.
. Trường hợp 3: Đặt cây, do bác sĩ niệu khoa chuyên môn giải phẫu.
Tất cả 3 trường hợp điều trị kể trên, đều phải lưu ý đến những hiệu qủa hay công phạt của thuốc hay phương pháp điều trị. Cần bác sĩ chuyên môn hướng dẫn.
Những thuốc mới sau đây còn trong vòng nghiên cứu:
. Thuốc uống oral phentolamine.
. Apomorphine đặt dưới lưỡi (sublingual).
. Potassium channel modulators.
. Chất chống đối biểu mô (Endothelin antagonists).
. Trị liệu gen yếu tố tăng trưởng(gene growth factor therapy).
. Sản phẩm prostaglandin.
. PDE5 hay dopaminergic agonist.
. MSH(melanocyte-stimulating hormone analogues).
. VIPs (vasoactive intestinal polypeptides).
Có lẽ phải vài năm nữa mới có thêm nhiều thuốc khác ra đời. Và, có lẽ thêm vài năm nữa sẽ có phương pháp tổng hợp, dùng được 2-3 thứ thuốc cùng một lúc (RW Lewis, JPW Heaton, Patient Care, January 2000). Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là: dù dùng phương pháp nào, trong tương lai, thuốc vẫn phải an toàn và hiệu nghiệm.
(Ghi chú: Bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần mạnh NGô, M.D., Ph.D., FAAFP; Điện thọai: (714) 547-3915; E-Mail: nmtran@hotmail.com .
Gửi ý kiến của bạn
