Gần đây, chúng ta thường nghe thấy nói nhiều về tin tức dùng kích thích tố (hormone) trị liệu cho phụ nữ mãn kinh. Tuy nhiên đa số bệnh nhân còn thắc mắc. Những câu hỏi đặt ra là có nên uống kích thích tố nữa không" hoặc lo ngại những hậu quả của thuốc.
Trong bài này, chúng tôi xin trình bày và tìm hiểu vì sao lại có những sự việc kể trên.
Trước hết, chúng ta biết rằng đó là phản ảnh kết quả cuộc nghiên cưú gần đây về vấn đề trị liệu kích thích tố Estrogen và Progestins (Hormone Replacement Therapy, HRT) cho phụ nữ mãn kinh. Chương trình khảo cứu Women's Health Therapy lúc đầu chỉ đặc biệt muốn tìm hiểu xem HRT có lợi gì cho cơ quan tim mach khi phụ nữ uống kích thích tố (hormone). Dự án khảo cưú gồm có 16,608 phụ nữ mãn kinh tuổi từ 50 tới 79. Tất cả mọi phụ nữ đều vẫn còn tử cung. Dự án định kéo dài trong 8 năm, nghĩa là tới 2005. Nhưng sau đó Viện Y Tế Quốc Gia Hoa Kỳ (National Institute of Heath, NIH) đã bắt buộc cho ngưng lại ở thời điểm 5.2 năm. Lý do chính là bởi phân tích kết quả khảo cứu sơ khởi cho thấy có vẻ nhiều nguy cơ xấu hơn là những lợi ích cho bệnh nhân. Thực vậy, nguy cơ về tim mach tăng lên 29%. Nguy cơ ung thư vú tăng 26%, nguy cơ nghẹt tĩnh mach (venous thromboembolism) tăng gấp đôi và nguy cơ tai biến mạch máu não (stroke) tăng 41%. Trong khi đó, nguy cơ ung thư ruột già (colorectal cancer) giảm 37% và nguy cơ gẫy xương háng giảm 24%.
Tuy nhiên, theo Bác sĩ Frederick Sherman, cũng là giáo sư tại Đại Học Y Khoa Mount Sinai, Nữu Ươc, thì kết quả khảo cứu với giá trị cơ nguy tuyệt đối coi như là nhỏ. Nghĩa là trong số 1250 phụ nữ được trị liệu bằng HRT, trong 5 năm liên tục, chỉ có thêm một người bị ung thư vú. Hay nói rõ hơn, cứ 100 phụ nữ mãn kinh trị liệu bằng HRT, trong 5 năm, chỉ có thêm một người bị công phạt.
Điều quan trọng nhất là phải cân nhắc lợi hại trong việc trị liệu, tùy theo từng cá nhân, và bệnh nhân sẽ là người quyết định tối hậu sau khi bàn luận với bác sĩ.
Bác sĩ Sherman phân loại 3 nhóm bệnh nhân như sau:
Nhóm thứ nhất (1) gồm những phụ nữ trong thời kỳ tắt kinh bị những triệu chứng như mặt đỏ phầng, mồ hôi đổ ban đêm, âm hộ bị khô, khó ngủ, tính tình thay đổi, tiểu són.
Nhóm thứ hai (2) gồm những phụ nữ mãn kinh, đã từng trị liệu bằng kích thích tố thay thế estrogen và progestins (HRT) trong vòng 3 năm.
Nhóm thứ ba (3) gồm những phụ nữ đã dùng kích thích tố trị liệu thay thế được vài chục năm nay. Nhưng bây giờ không biết có nên tiếp dùng thuốc nữa không"
Theo lời khuyên của giáo sư Sherman thì trước hết cần tận dụng những lợi ích của thuốc tới mức tối đa, và cố gắng giảm những công phạt của thuốc tới mức tối thiểu. Vì phải tránh những nguy hiểm dùng thuốc, nhất là việc dùng thuốc ở đây không phải để chữa bệnh mà hướng nhiều về mục đích phòng ngừa.
Phải cân nhắc những nguy cơ tim mạch (risks of coronary heart diseases) và nguy cơ nghẹt phổi (pulmonary embolism) trong việc điều trị giảm những triệu chứng bệnh mãn kinh của phụ nữ.
Cũng nên biết rằng nguy cơ bệnh tim mach và nghẹt phổi khởi thủy khi mới bắt đầu dùng kích thích tố thay thế (HRT). Và nguy cơ tai biến mach máu não (stroke) bắt đầu từ 1 tới 2 năm sau khi dùng kích thích tố trị liệu.
Những bệnh nhân thuộc nhóm một (1) cần phòng ngừa giảm thiểu những nguy cơ bệnh tim mach và nguy cơ gẫy xương, đồng thời phải chụp hình vú (mammogram) và soi ruột già định kỳ.
Cũng theo Bác sĩ Sherman, ông khuyên nên ngưng kích thích tố trị liệu thay thế HRT cho những bệnh nhân trong nhóm (2) và (3). Vì trong nhữbg trường hợp này, nguy cơ bệnh tim mach, tai biến mach máu não và nghẹt tĩnh mạch (venous thromboembolism) vẫn có thể tiếp tục tăng cao. Những người đã từng dùng kích thích tố trị liệu quá 4 năm thì coi như vẫn có thể có vấn đề nguy cơ ung thư vú.
Ngoài ra, bệnh nhân nên thay đổi lối sống để giảm nguy cơ bệnh tim mach như tập thể dục thường xuyên, bỏ hút thuốc lá, uống aspirine, và uống thuốc giảm cao mỡ, cholesterol. Phòng ngừa bệnh loãng xương bằng cách uống chất vôi (Calcium), uống sinh tố D (Vitamin D), và thuốc biphosphonates.
Tóm lại, những ý kiến kể trên chỉ là ý kiến riêng của một bác sĩ (Bác sĩ Sherman). Bạn nên hỏi thêm ý kiến bác sĩ gia đình hay bác sĩ sản khoa. Bạn cũng có thể tìm đọc thêm chi tiết bài của bác sĩ Sherman nói về Hormone Replacement Therapy đăng trong báo Y Khoa Geriatrics, 57: 7, 2002 hoặc tường trình khác: Combination HRT, Not for long term use, đăng trong Women's Health in Primary Care, 5: 491, 2002.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; E-mail: Tran.Ngo@verizon.net; Diện thoại: (714) 547-3915.
Trong bài này, chúng tôi xin trình bày và tìm hiểu vì sao lại có những sự việc kể trên.
Trước hết, chúng ta biết rằng đó là phản ảnh kết quả cuộc nghiên cưú gần đây về vấn đề trị liệu kích thích tố Estrogen và Progestins (Hormone Replacement Therapy, HRT) cho phụ nữ mãn kinh. Chương trình khảo cứu Women's Health Therapy lúc đầu chỉ đặc biệt muốn tìm hiểu xem HRT có lợi gì cho cơ quan tim mach khi phụ nữ uống kích thích tố (hormone). Dự án khảo cưú gồm có 16,608 phụ nữ mãn kinh tuổi từ 50 tới 79. Tất cả mọi phụ nữ đều vẫn còn tử cung. Dự án định kéo dài trong 8 năm, nghĩa là tới 2005. Nhưng sau đó Viện Y Tế Quốc Gia Hoa Kỳ (National Institute of Heath, NIH) đã bắt buộc cho ngưng lại ở thời điểm 5.2 năm. Lý do chính là bởi phân tích kết quả khảo cứu sơ khởi cho thấy có vẻ nhiều nguy cơ xấu hơn là những lợi ích cho bệnh nhân. Thực vậy, nguy cơ về tim mach tăng lên 29%. Nguy cơ ung thư vú tăng 26%, nguy cơ nghẹt tĩnh mach (venous thromboembolism) tăng gấp đôi và nguy cơ tai biến mạch máu não (stroke) tăng 41%. Trong khi đó, nguy cơ ung thư ruột già (colorectal cancer) giảm 37% và nguy cơ gẫy xương háng giảm 24%.
Tuy nhiên, theo Bác sĩ Frederick Sherman, cũng là giáo sư tại Đại Học Y Khoa Mount Sinai, Nữu Ươc, thì kết quả khảo cứu với giá trị cơ nguy tuyệt đối coi như là nhỏ. Nghĩa là trong số 1250 phụ nữ được trị liệu bằng HRT, trong 5 năm liên tục, chỉ có thêm một người bị ung thư vú. Hay nói rõ hơn, cứ 100 phụ nữ mãn kinh trị liệu bằng HRT, trong 5 năm, chỉ có thêm một người bị công phạt.
Điều quan trọng nhất là phải cân nhắc lợi hại trong việc trị liệu, tùy theo từng cá nhân, và bệnh nhân sẽ là người quyết định tối hậu sau khi bàn luận với bác sĩ.
Bác sĩ Sherman phân loại 3 nhóm bệnh nhân như sau:
Nhóm thứ nhất (1) gồm những phụ nữ trong thời kỳ tắt kinh bị những triệu chứng như mặt đỏ phầng, mồ hôi đổ ban đêm, âm hộ bị khô, khó ngủ, tính tình thay đổi, tiểu són.
Nhóm thứ hai (2) gồm những phụ nữ mãn kinh, đã từng trị liệu bằng kích thích tố thay thế estrogen và progestins (HRT) trong vòng 3 năm.
Nhóm thứ ba (3) gồm những phụ nữ đã dùng kích thích tố trị liệu thay thế được vài chục năm nay. Nhưng bây giờ không biết có nên tiếp dùng thuốc nữa không"
Theo lời khuyên của giáo sư Sherman thì trước hết cần tận dụng những lợi ích của thuốc tới mức tối đa, và cố gắng giảm những công phạt của thuốc tới mức tối thiểu. Vì phải tránh những nguy hiểm dùng thuốc, nhất là việc dùng thuốc ở đây không phải để chữa bệnh mà hướng nhiều về mục đích phòng ngừa.
Phải cân nhắc những nguy cơ tim mạch (risks of coronary heart diseases) và nguy cơ nghẹt phổi (pulmonary embolism) trong việc điều trị giảm những triệu chứng bệnh mãn kinh của phụ nữ.
Cũng nên biết rằng nguy cơ bệnh tim mach và nghẹt phổi khởi thủy khi mới bắt đầu dùng kích thích tố thay thế (HRT). Và nguy cơ tai biến mach máu não (stroke) bắt đầu từ 1 tới 2 năm sau khi dùng kích thích tố trị liệu.
Những bệnh nhân thuộc nhóm một (1) cần phòng ngừa giảm thiểu những nguy cơ bệnh tim mach và nguy cơ gẫy xương, đồng thời phải chụp hình vú (mammogram) và soi ruột già định kỳ.
Cũng theo Bác sĩ Sherman, ông khuyên nên ngưng kích thích tố trị liệu thay thế HRT cho những bệnh nhân trong nhóm (2) và (3). Vì trong nhữbg trường hợp này, nguy cơ bệnh tim mach, tai biến mach máu não và nghẹt tĩnh mạch (venous thromboembolism) vẫn có thể tiếp tục tăng cao. Những người đã từng dùng kích thích tố trị liệu quá 4 năm thì coi như vẫn có thể có vấn đề nguy cơ ung thư vú.
Ngoài ra, bệnh nhân nên thay đổi lối sống để giảm nguy cơ bệnh tim mach như tập thể dục thường xuyên, bỏ hút thuốc lá, uống aspirine, và uống thuốc giảm cao mỡ, cholesterol. Phòng ngừa bệnh loãng xương bằng cách uống chất vôi (Calcium), uống sinh tố D (Vitamin D), và thuốc biphosphonates.
Tóm lại, những ý kiến kể trên chỉ là ý kiến riêng của một bác sĩ (Bác sĩ Sherman). Bạn nên hỏi thêm ý kiến bác sĩ gia đình hay bác sĩ sản khoa. Bạn cũng có thể tìm đọc thêm chi tiết bài của bác sĩ Sherman nói về Hormone Replacement Therapy đăng trong báo Y Khoa Geriatrics, 57: 7, 2002 hoặc tường trình khác: Combination HRT, Not for long term use, đăng trong Women's Health in Primary Care, 5: 491, 2002.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; E-mail: Tran.Ngo@verizon.net; Diện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
