Trần Củng Sơn: Chuyện các trung tâm hay ca sỹ thực hiện CD, DVD trả tiền tác quyền cho các nhạc sỹ sáng tác là việc đã làm. Nhưng các ca sỹ hay bầu show tổ chức các buổi ca nhạc cũng phải trả tác quyền cho các bài hát được xử dụng trong buổi đó là một chuyện chưa xảy ra bao giờ. Lê Huy- nhạc sỹ trình diễn kiêm bầu show sẽ là người đầu tiên thực hiện điều này. Mời quý độc giả đọc bài viết của anh sau đây:
NHỮNG NGƯỜI BỊ … BỎ QUÊN
Lê Huy
Trong giới nghệ sỹ nói chung và nói riêng, bất cứ nơi đâu đều phân ra hai thành phần: nhạc sỹ sáng tác và nhạc sỹ trình diễn. Ở Vn trước 1975 và tôi nghĩ là tại khắp nơi trên thế giới ( có thể tôi lầm nhưng nói riêng về trường hợp VN), các nhạc sỹ sáng tác được hưởng một lợi nhuận khá cao nếu không muốn nói là rất cao về những công trình được sáng tạo bởi tim óc của mình.
Đồng thời các nhạc sỹ trình diễn nói riêng và luôn cả các ca sỹ nói chung cũng có những lợi tức không chênh lệch nhau bao nhiêu. Có một vài trường hợp đặc biệt của các ca sỹ thành danh và có tài, có thời thì có được những hợp đồng rất cao của các người làm thương mại nhưng tôi nghĩ rằng họ cũng rất xứng đáng với những gì họ nhận được.
Những nhạc sỹ sáng tác được sự nể trọng và kính mến của tất cả các ca nhạc sỹ vì phần đông họ là những đàn anh trong nghề về cả tuổi tác lẫn kinh nghiệm. Sau 1975 và nhất là những năm gần đây, mọi sự hầu như đảo ngược hết.
Là một nhạc sỹ chuyên về trình diễn, họat động cũng khá lâu trong nghề, và bây giờ cũng BÀY ĐẶT tổ chức show này show nọ, tôi có một bức xúc được giữ trong lòng từ nhiều năm nay.
Những nhạc sỹ sáng tác sau này dường như bị bỏ quên rất nhiều. Hầu như tất cả các ca sỹ khi được mời trình diễn, hoặc những "ông bầu show" (tôi cũng là một trong những người đó) , khi tổ chức những chương trình nhạc đâu có viện dẫn bất cứ một lý do gì (cứu trợ, làm vì nghệ thuật, làm vì một mục đích riêng tư nào đó…vv...vv) cũng đều có một lý do duy nhất là….KIẾM TIỀN.
Khi đã có bán vé là làm thương mại rồi. Các ca sỹ dùng những bài bản được sáng tác bởi các nhạc sỹ (đã thành danh hoặc vô danh), các cặp hài dùng những kịch bản được sáng tác bởi … ai ai đó, các chương trình cải lương và rất nhiều những show không cứ gì là nhạc, các Ong bầu show và các người trình diễn không bao giờ nghĩ đến những gì được tạo dựng bởi tim óc của người sáng tác ra những bản nhạc, những kịch bản, những vở tuồng mà những người trình diễn đang dùng để…. MƯU SINH.
Với những thù lao rất cao của các ca sỹ, nhất là những ca sỹ từ trong nước ra hải ngoại trình diễn, có những người trong vòng 1 hoặc 2 tuần có thể kiếm gần 100.000 đô la cộng với những bầu show có thể kiếm được lợi nhuận rất nhiều từ những chương trình tổ chức (trừ những trường hợp các bầu show bị lãnh… búa), hầu như các người này đã có tính… quên và không nghĩ đến những sáng tạo tim óc của các nhạc sỹ đã sáng tác ra những bản nhạc mà họ dùng để kiếm tiền.
Tôi nói hầu hết mà không nói tất cả vì tôi biết cũng có những ca sỹ và những người tổ chức có nghĩ đến và … "take care" chuyện này, nhưng con số này rất là nhỏ. Có nhiều trường hợp, tiền bản quyền không được nhận mà ngay cả tên tuổi của họ nhiều khi cũng không được nhắc đến hoặc tệ hơn nữa, còn bị vào tình trạng " râu ông này cắm cằm bà kia" (nghĩa là hát bài của người này thì lại nói là của người khác). Các trung tâm lớn khi tổ chức thu hình thì khác. Tìền bản quyền bài hát họ đã trả trong phần thu và phát hành CD rồi. Tôi không biết các nhạc sỹ sáng tác những bản nhạc được dùng để thu hình có nhận THÊM được lợi nhuận từ việc trình diễn trên sân khấu hay không" Nhưng nói đi nói lại, các ca sỹ là những người được hưởng lợi nhiều nhất. Dù show có lời hoặc lỗ, họ vẫn được nhận tiền đầy đủ (Một lần nữa trừ trường hợp bị… Tổ trác vì gặp những bầu show… chạy làng).
Tôi vẫn muốn làm "một cái gì" về chuyện này từ lâu lắm mà không làm được. Làm sao có một sự công bằng cho tất cả mọi người" Tôi nghĩ rằng người tổ chức chương trình, nếu làm một chương trình nhạc chủ đề của người nào (có thể là 1 hoặc 2 hoặc 3 nhạc sỹ), khi mời các ca sỹ trình diễn và yêu cầu các ca sỹ này hát theo ý của mình, các Ong Bầu nàysẽ là người phải gánh phần trách nhiệm tinh thần và vật chất với các nhạc sỹ đã sáng tác ra những bản nhạc mà họ dùng trong chương trình. Ngược lại nếucác ca sỹ đi hát được tòan quyền tự mình lựa chọn bài bản và hát những nhạc phẩm nào có lợi cho chính mình(quảng cáo cho CD của mình họăc mình thích bài này hơn bài khác vv…vv), các ca sỹ này sẽ là người phải nghĩ đến chuyện phải trả thù lao cho những người mà mình đang dùng những sáng tác của họ.
Còn muốn để cho tốt đẹp nhất , các Ong Bầu và các ca sỹ có thể chung nhau để lãnh phần trách nhiệm này. Nói về những sáng tạo tinh thần được tạo dựng bởi các nhạc sỹ sáng tác, biết bao nhiêu là đủ và bao nhiêu là không đủ. (Có nhiều trường hợp các ca sỹ hát trong các đại nhạc hội, chỉ hát có 1 hoặc 2 bài vì có quá nhiều ca sỹ mà vẫn lãnh thù lao rất cao).
Tôi nghĩ rằng những người này cũng không quá khắt khe lắm về phương diện được đền bù. Nhưng không nhiều thì ít, mà nếu cảm thấy ít quá thì… nhiều, mình nên hành động bằng chính cái lòng của mình, như thế sẽ đẹp hơn và tất cả sẽ vun xới cho nền âm nhạc VN được tốt đẹp hơn.
Cái bức xúc của tôi đã được giải tỏa trong chương trình sắp đến của tôi. Sau khi tôi nói chuyện và được sự thông cảm, giúp đỡ của chị Minh Tâm thuộc văn phòng luật sư Tammy Tran bên Texas, tôi đã dùng phần bảo trợ của chị Tâm để thực hiện…. "mưu đồ" của mình. Với 40 nhạc phẩm sẽ được trình diễn trong chương trình sắp đến, phần bảo trợ của luật sư Tâm cho chương trình sẽ được dùng để chia đều và trả cho các nhạc sỹ mà bài bản được xử dụng trong chương trình.
Xin mượn bài này để đặc biệt cám ơn riêng đến Chị Tâm. Tôi mong muốn và cố gắng để đây có thể trở thành một chuyện được phổ biến và thực hiện lâu dài. Tôi nghĩ là với một chương trình tổ chức tại một nơi sang trọng, với một dàn nhạc thính phòng 15 người, với một thành phần ca sỹ 7 người được xếp vào hạng A, giá vé chỉ có từ 10$ cho đếnVIP 50$, không có một bảo trợ nào cho chương trình( trừ các khán giả đi tham dự là những bảo trợ chính), tôi có thể làm được thì ai cũng có thể làm được hết.
Một lần nữa, tôi nghĩ là các nhạc sỹ đã bị bỏ quên sẽ không đòi hỏi những gì quá đáng, nhưng hãy có những gì mà ta có thể làm được cho họ để chúng ta sẽ có thêm những sáng tác tuyệt hảo cho nền âm nhạc VN.
San Jose, ngày 20-12-05
Lê Huy
Gửi ý kiến của bạn
