Trang Sử Việt: Trần Thuyết

(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Sáu hằng tuần).

________________ 

.

(1857 - 1908) 

.

     Trần Thuyết quê phủ Tam Kỳ, Quảng Nam, ông sinh trưởng trong một gia đình nông nghiệp và làm rừng. Người ta gọi ông là Trùm Thuyết, vì ông từng giữ chức trùm làng. Nhà ông gần mỏ vàng Bông Miêu, ở phía tây nam Tam Kỳ. 

.

     Từ năm 1902 đến 1908, Đề đốc Trần Tuệ lo việc giám sát con đường từ Tam Kỳ đến Trà Mi ở Quảng Nam, để bảo vệ mỏ vàng Bông Miêu cho thực dân Pháp. Trong khi ấy đồng bào nhiều nơi ở Quảng Nam đã đẩy mạnh phong trào duy tân, phát triển mạnh mẽ: hớt tóc ngắn, mặc đồ Tây, học chữ Quốc ngữ... tổ chức biểu tình các nơi huyện lỵ, phủ lỵ, tòa sứ... đòi giảm sưu, thuế. Bọn tay sai đàn áp các cuộc biểu tình rất dã man. 

.

     Tại Tam Kỳ, ngày 30-3-1908, có trên 3.000 người ở khắp nơi kéo về vây phủ đường. Huỳnh Thúc Kháng viết về người “Anh hùng thảo dã” Trần Thuyết: “Tòa Đại lý cách phủ lỵ 3 km, biết dân thù oán Đề Tuệ, Đại lý cho lính lên đưa Đề Tuệ về tòa. Khi ra cửa phủ, xe Đại lý đi trước, dân nhường lối đi, xe qua dân kéo theo. Trùm Thuyết, người làng Phước Lợi kêu to: Dân ta xin quan Đại lý giao ông Đề để dân ăn gan. Toàn dân đồng thanh dạ vang lừng. Đề Tuệ ngồi trên xe quá sợ hộc máu gục xuống, về đến tòa Đại lý thì tắt thở”. 

      Sau đó, Pháp và tay sai dùng bạo lực đàn áp đoàn biểu tình. Trần Thuyết bị bắt và bị xử chém tại cầu Tam Kỳ ngày 16-4-1908. Trong bản án Trần Thuyết có câu: “Thanh thanh thực Đề đốc can, nhất hô nhi thất tổng chi dân giai ứng”. (Một tiếng hô ăn gan Đề đốc, Dân bảy tổng đồng thanh ứng đáp). 

 *- Thiết nghĩ: Trần Thuyết là một người thường dân, mà đầy nhiệt huyết với quốc gia dân tộc, nên bấy giờ người ta đã gọi ông là “Anh hùng thảo dã”. Người “Anh hùng thảo dã” này đáng được cho đồng bào nghiền ngẫm và noi gương vậy?!.

.

.