Trang Sử Việt: Lê Văn Khôi

     Lê Văn Khôi là một thổ hào ở Cao Bằng. Tổ tiên ông họ Nguyễn, sau đổi theo họ của tổ mẫu là họ Bế, nên tên ông là Bế Nguyễn Nghê, lúc Lê Văn Duyệt nhận làm con nuôi, đặt tên là Lê Văn Khôi. Khi Tổng trấn Gia Định Lê Văn Duyệt vào Nam, đưa ông theo làm Phó vệ úy. 
.

     Năm 1832, Lê Văn Duyệt mất, triều đình Huế bổ nhiệm Tổng đốc Nguyễn Văn Quế và Bố chánh Bạch Xuân Nguyên thay thế, họ cai trị dân hà khắc, nên ông mạnh mẽ phản đối chính sách cai trị của triều đình Huế, hơn nữa những người này lại vu khống Tả quân Lê Văn Duyệt nhiều tội, khiến cho ngôi mộ của Tả quân bị xiềng và Lê Văn Khôi cũng bị bắt giam vào tù.

 .

     Trong ngục, ông đã ngầm liên kết được với một số quan quân bên ngoài, rồi phá ngục, dấy binh chiếm thành Gia Định, bắt được Nguyễn Văn Quế và Bạch Xuân Nguyên đem giết để báo thù cho nghĩa phụ là Tả quân Lê Văn Duyệt. 

     Cuộc dấy binh vào tháng 6 năm 1833, ông tự xưng Bình Nam Đại nguyên soái. Triều đình Huế cử binh đánh dẹp nhưng lực lượng của ông vẫn cầm cự tới 2 năm (1833-1834).    
.  

     Sau đấy, Vệ úy Thái Công Triều phản bội đầu hàng triều đình Huế, lực lượng của ông mới bị nguy khốn và ông bị bệnh mất. 

      Lực lượng của ông vẫn kiên cường chiến đấu, cử con của ông là Lê Văn Cầu lên thay nhưng không đủ sức chống lại quân triều đình, nên đến tháng 7 năm 1835, thì bị quân triều đình đánh dẹp tan. 

.

     Quân triều đình đã bắt hơn 1830 người đem giết, gom tất cả thi thể chôn chung vào một huyệt, gọi là “Mả Ngụy”. Còn Lê Văn Cầu, một giáo sĩ người Pháp là Marchand, một người Minh hương là Mạch Tấn Giai và tướng của ông là ông Hoành và ông Trắm, đều bị bắt bỏ vào củi, giải về kinh thành Huế đem xử lăng trì.

.

        Cảm khái: Lê Văn Khôi

              Lê Văn Khôi, hận khó khăn nguôi

.

Nguyễn Lộc Yên