Trang Sử Việt: Mạc Đăng Doanh

MẠC ĐĂNG DOANH

Mạc Đăng Doanh là vua thứ hai của họ Mạc, thời nhà Lê được phong Dục mỹ hầu. Khi Đăng Dung lên ngôi, ông được lập làm Thái tử. Ngày tết Nguyên đán năm Canh Dần (1530), được vua cha truyền ngôi, ông xưng đế hiệu Mạc Thái Tông.

Năm 1530, Mạc Thái Tông đem binh đến huyện Hoằng Hoá đánh Lê Ý, không thắng hồi kinh, cử Mạc Quốc Trinh ở lại cầm quân. Sau đấy, Lê Ý chủ quan, bị Mạc Quốc Trinh bắt được giải về kinh giết chết. Mạc Thái Tông là người chú trọng việc khoa cử. Ông mở các khoa thi đều đặn, 3 năm một lần và chọn được nhiều nhân tài đỗ Trạng nguyên, như: Nguyễn Thiến (1532), Nguyễn Bỉnh Khiêm (1535), Giáp Hải (1538). Năm 1536, ông cử Khiêm quận công Mạc Đình Khoa tu sửa lại trường Quốc Tử Giám. Năm 1539, quân nhà Lê do Nguyễn Kim từ Ai Lao đem về nước đánh chiếm Thanh Hóa. Lãnh thổ Đại Việt vào thời nhà Mạc bắt đầu bị chia cắt.

Khi mới lên ngôi, Mạc Thái Tông thấy trong nước nhiều trộm cướp bèn ra lệnh cấm dân không được mang gươm dao hoặc binh khí ra đường, từ đó trộm cướp không thấy nữa. Liên tiếp trong mấy năm được mùa, nhân dân được no đủ, nước nhà yên ổn. Đại Việt sử ký toàn thư ghi thời Mạc Thái Tông: “Đêm ngủ không cần đóng cửa, ngoài đường không nhặt của rơi”.

Thời Mạc Thái Tông, nhà Minh mấy lần mang quân áp sát biên giới, lấy cớ phò Lê để cướp nước ta. Ông cho tăng cường phòng bị, rồi sai Nguyễn Văn Thái sang Quảng Tây dâng biểu “xin hàng”, nói rằng Lê Duy Ninh là con của Nguyễn Kim dựng lên, không phải dòng dõi nhà Lê. Nhà Minh muốn xem hai phe của Đại Việt đánh nhau, tạm án binh bất động. Năm 1540, ông qua đời, con là Mạc Phúc Hải nối ngôi.

Nguyễn Lộc Yên