(Lời tâm tình: “Sử Việt” chỉ khái quát các Nhân vật lịch sử, không đi sâu từng chi tiết của Nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung của đề tài đã biên soạn).
DƯƠNG DIÊN NGHỆ
(? - 937)
Dương Diên Nghệ, có sách viết là Dương Đình Nghệ, quê Ái Châu nay là Thanh Hoá, là tướng cũ của Khúc Hạo. Khi Khúc Hạo mất, ông phò Khúc Thừa Mỹ. Năm 923, Khúc Thừa Mỹ bị quân Nam Hán bắt, ông chiêu mộ nghĩa binh chờ ngày phục quốc và trả thù cho họ Khúc. Vua Hán thấy vậy, phong ông làm thứ sử Ái châu, để hy vọng sẽ không khởi nghĩa chống quân Hán nữa.
Nhưng ông không thể nhẫn nhục được, khi giống nòi đang bị quan quân Nam Hán cai trị hà khắc. Tháng 3 năm 931, ông đem quân từ Ái châu, chận đánh tan tác những cánh quân đô hộ do tướng Hán là Lý Khắc Chính chỉ huy. Vua Nam Hán cử Lý Tiến sang thay Lý Khắc Chính, để khống chế lực lượng của ông. Nhưng Lý Tiến đối phó vẫn khó khăn, càng ngày càng sa lầy. Vua Nam Hán tức giận sai tướng Trần Bảo đem đại quân tiến qua nước ta, hòng sớm tiêu diệt được lực lượng kháng chiến. Trần Bảo đến nơi, thì thành Đại La đã bị ông chiếm giữ. Trần Bảo xua quân vây thành, Dương Diên Nghệ xuất quân giao chiến, chém được Trần Bảo, quân Hán hốt hoảng bỏ chạy.
Ông xưng là Tiết Đô Sứ, Nam Hán bị bại trận mấy lần, nên làm thinh. Dương Diên Nghệ mến tài người thuộc tướng là Ngô Quyền, nên gả con gái là Dương Như Ngọc và cho trấn giữ Ái Châu. Dương Diên Nghệ cai trị Giao Châu được 6 năm.
Tháng ba năm 937 (Đinh dậu), ông bị loạn tướng của ông là Kiều Công Tiễn (quê Châu Phong, huyện Bạch Hạc) cùng Kiều Thuận ám sát ông chết. Kiều Công Tiễn nắm lấy binh quyền, trở thành Tiết độ sứ thứ 5 thời Tự chủ. Theo các thần phả, Lưu Định là người trung trực, đã chỉ trích sự phản phúc ấy, bị Kiều Công Tiễn giết chết. Và ngay trong hàng ngũ họ Kiều cũng phản đối mạnh mẽ. Kiều Công Hãn mang quân vào Ái châu theo Ngô Quyền. Kiều Công Chuẩn mang con nhỏ là Công Đĩnh về Phong châu. Chỉ có một người cháu là Kiều Công Thuận (con của Chuẩn) là theo giúp ông nội (Tiễn).
Ngô Quyền là tướng cũ và là rể của Diên Nghệ, đang trấn thủ Ái châu, liền huy động lực lượng và kêu gọi các tướng sĩ của Diên Nghệ hãy trừ Kiều Công Tiễn là kẻ phản trắc.
Kiều Công Tiễn bị nhân dân Giao Châu căm hận, vì lòng dạ bội bạc, muốn tìm cách trừ khử, nên họ Kiều lo lắng, ngoài ra Kiều Công Tiễn còn sợ Ngô Quyền là một dũng tướng túc trí đa mưu, sẽ đem quân từ Ái Châu đến vấn tội. Nên vào tháng 3 năm 938, sai người đem lễ vật hiến dâng vua Nam Hán xin thần phục và xin viện binh. Nhưng Nam Hán lại chậm trễ trong việc cầu cứu của Kiều Công Tiễn, nên viện binh chưa đến thì Kiều Công Tiễn, đã bị Ngô Quyền cử quân vấn tội và bắt giết.
*- Thiết nghĩ: Chức Tiết Độ Sứ, được đặt ra vào cuối thời Bắc thuộc. Đối với Dương Đình Nghệ, đây chẳng qua là một danh xưng tạm dùng, để uyển chuyển trong quan hệ bang giao. Trong thực tế, ông là một vị vua của nước ta vào thời đấy.
Có một số cổ sử ghi rằng: Dương Đình Nghệ có hơn 3.000 “con nuôi” làm vây cánh tại lò võ ở làng Giàng, Tư Phố (nay thuộc huyện Thiệu Hoá), dùng Ngô Quyền, Đinh Công Trứ (thân sinh Đinh Bộ Lĩnh) Kiều Công Tiễn... làm bộ tướng. Điều này có lẽ không chính xác?!, Bởi vì, ông chiến thắng quân Hán nhanh chóng, là do ông đã huấn luyện được một đạo quân tinh nhuệ và đã gây được tinh thần đoàn kết nội bộ, nêu cao tinh thần yêu nước thương nòi, khiến tướng sĩ đồng lòng tận sức đánh giặc mới thu được thắng lợi lẫy lừng.
Nước ta, vào thời Dương Đình Nghệ, chỉ là một nước cát cứ. Ông đã đánh đuổi quân Nam Hán, để giành lại đất đai đã mất mà phương Bắc chiếm giữ. Ông đã chỉ huy đánh bại liên tiếp hai đạo quân Hán; hạ thành, giết tướng giặc; tạo được chiến thắng giòn giã, chứng tỏ ông là một vị tướng thiện chiến.
Cảm mộ: Dương Diên Nghệ
Ân tình đền đáp, quyết ra quân
Quật khởi giương cờ, há lữa lần
Quân giặc một đường, lầm lũi rút
Việt, Tàu hai nước, rõ ràng phân
Nào ngờ! Phản phúc tên vô đạo
Há biết rắp ranh, đứa bội ân?!
Trời đất nghẹn ngào, dai dẳng hận!
Trớ trêu loạn tướng, kẻ gần thân?!
Nguyễn Lộc Yên
DƯƠNG DIÊN NGHỆ
(? - 937)
Dương Diên Nghệ, có sách viết là Dương Đình Nghệ, quê Ái Châu nay là Thanh Hoá, là tướng cũ của Khúc Hạo. Khi Khúc Hạo mất, ông phò Khúc Thừa Mỹ. Năm 923, Khúc Thừa Mỹ bị quân Nam Hán bắt, ông chiêu mộ nghĩa binh chờ ngày phục quốc và trả thù cho họ Khúc. Vua Hán thấy vậy, phong ông làm thứ sử Ái châu, để hy vọng sẽ không khởi nghĩa chống quân Hán nữa.
Nhưng ông không thể nhẫn nhục được, khi giống nòi đang bị quan quân Nam Hán cai trị hà khắc. Tháng 3 năm 931, ông đem quân từ Ái châu, chận đánh tan tác những cánh quân đô hộ do tướng Hán là Lý Khắc Chính chỉ huy. Vua Nam Hán cử Lý Tiến sang thay Lý Khắc Chính, để khống chế lực lượng của ông. Nhưng Lý Tiến đối phó vẫn khó khăn, càng ngày càng sa lầy. Vua Nam Hán tức giận sai tướng Trần Bảo đem đại quân tiến qua nước ta, hòng sớm tiêu diệt được lực lượng kháng chiến. Trần Bảo đến nơi, thì thành Đại La đã bị ông chiếm giữ. Trần Bảo xua quân vây thành, Dương Diên Nghệ xuất quân giao chiến, chém được Trần Bảo, quân Hán hốt hoảng bỏ chạy.
Ông xưng là Tiết Đô Sứ, Nam Hán bị bại trận mấy lần, nên làm thinh. Dương Diên Nghệ mến tài người thuộc tướng là Ngô Quyền, nên gả con gái là Dương Như Ngọc và cho trấn giữ Ái Châu. Dương Diên Nghệ cai trị Giao Châu được 6 năm.
Tháng ba năm 937 (Đinh dậu), ông bị loạn tướng của ông là Kiều Công Tiễn (quê Châu Phong, huyện Bạch Hạc) cùng Kiều Thuận ám sát ông chết. Kiều Công Tiễn nắm lấy binh quyền, trở thành Tiết độ sứ thứ 5 thời Tự chủ. Theo các thần phả, Lưu Định là người trung trực, đã chỉ trích sự phản phúc ấy, bị Kiều Công Tiễn giết chết. Và ngay trong hàng ngũ họ Kiều cũng phản đối mạnh mẽ. Kiều Công Hãn mang quân vào Ái châu theo Ngô Quyền. Kiều Công Chuẩn mang con nhỏ là Công Đĩnh về Phong châu. Chỉ có một người cháu là Kiều Công Thuận (con của Chuẩn) là theo giúp ông nội (Tiễn).
Ngô Quyền là tướng cũ và là rể của Diên Nghệ, đang trấn thủ Ái châu, liền huy động lực lượng và kêu gọi các tướng sĩ của Diên Nghệ hãy trừ Kiều Công Tiễn là kẻ phản trắc.
Kiều Công Tiễn bị nhân dân Giao Châu căm hận, vì lòng dạ bội bạc, muốn tìm cách trừ khử, nên họ Kiều lo lắng, ngoài ra Kiều Công Tiễn còn sợ Ngô Quyền là một dũng tướng túc trí đa mưu, sẽ đem quân từ Ái Châu đến vấn tội. Nên vào tháng 3 năm 938, sai người đem lễ vật hiến dâng vua Nam Hán xin thần phục và xin viện binh. Nhưng Nam Hán lại chậm trễ trong việc cầu cứu của Kiều Công Tiễn, nên viện binh chưa đến thì Kiều Công Tiễn, đã bị Ngô Quyền cử quân vấn tội và bắt giết.
*- Thiết nghĩ: Chức Tiết Độ Sứ, được đặt ra vào cuối thời Bắc thuộc. Đối với Dương Đình Nghệ, đây chẳng qua là một danh xưng tạm dùng, để uyển chuyển trong quan hệ bang giao. Trong thực tế, ông là một vị vua của nước ta vào thời đấy.
Có một số cổ sử ghi rằng: Dương Đình Nghệ có hơn 3.000 “con nuôi” làm vây cánh tại lò võ ở làng Giàng, Tư Phố (nay thuộc huyện Thiệu Hoá), dùng Ngô Quyền, Đinh Công Trứ (thân sinh Đinh Bộ Lĩnh) Kiều Công Tiễn... làm bộ tướng. Điều này có lẽ không chính xác?!, Bởi vì, ông chiến thắng quân Hán nhanh chóng, là do ông đã huấn luyện được một đạo quân tinh nhuệ và đã gây được tinh thần đoàn kết nội bộ, nêu cao tinh thần yêu nước thương nòi, khiến tướng sĩ đồng lòng tận sức đánh giặc mới thu được thắng lợi lẫy lừng.
Nước ta, vào thời Dương Đình Nghệ, chỉ là một nước cát cứ. Ông đã đánh đuổi quân Nam Hán, để giành lại đất đai đã mất mà phương Bắc chiếm giữ. Ông đã chỉ huy đánh bại liên tiếp hai đạo quân Hán; hạ thành, giết tướng giặc; tạo được chiến thắng giòn giã, chứng tỏ ông là một vị tướng thiện chiến.
Cảm mộ: Dương Diên Nghệ
Ân tình đền đáp, quyết ra quân
Quật khởi giương cờ, há lữa lần
Quân giặc một đường, lầm lũi rút
Việt, Tàu hai nước, rõ ràng phân
Nào ngờ! Phản phúc tên vô đạo
Há biết rắp ranh, đứa bội ân?!
Trời đất nghẹn ngào, dai dẳng hận!
Trớ trêu loạn tướng, kẻ gần thân?!
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
