Cải Tổ Y Tế: Đi Cửa Sau"
Vũ Linh
...bà Chủ Tịch Hạ Viện đang bù đầu đi đêm trả giá với các dân biểu...
Tháng Năm, 2009, TT Obama rầm rộ công bố chương trình cải tổ y tế vĩ đại nhất từ nửa thế kỷ nay. Ông ra hạn cho quốc hội phải thông qua trước khi nghỉ hè vào tháng Tám. Bây giờ, 10 tháng sau, kế hoạch vẫn còn trong vòng tranh cãi.
TT Obama, với chiêu bài “Thay Đổi” muốn làm một cuộc “cách mạng”, thay đổi toàn diện hệ thống y tế. Ông tung ra một kế hoạch quy mô mà theo ông, sẽ mang bảo hiểm y tế đến cho ba chục triệu dân Mỹ, và sẽ cắt giảm chi phí y tế mạnh mẽ trong mười năm tới.
Nghe thì khó phản đối được. Tuy nhiên, không ai không hãi sợ trước phí tổn khổng lồ của kế hoạch. Chưa ai thấy chắc chắn điểm lợi, nhưng tất cả đều nhìn thấy cái giá: hơn một ngàn tỷ Mỹ kim trong 10 năm tới, chi trả bằng 500 tỷ thuế (“nhà giàu” lãnh đủ) và cắt giảm 500 tỷ Medicare (người già lãnh đủ). Một số người khác thì lo sợ sự lớn mạnh mau lẹ của guồng máy thư lại vừa tốn kém, vừa nặng nề và vô hiệu.
Những chống đối nổi lên liên tục, ngay cả trong nội bộ khối Dân Chủ, khiến cho dự luật không thông qua được mặc dù khối Dân Chủ nắm quyền kiểm soát tuyệt đối cả Tòa Bạch Ốc, lẫn Thượng Viện và Hạ Viện.
Tình trạng trở nên đen tối khi Dân Chủ mất ghế thượng nghị sĩ Massachusetts, tức là mất số 60 phiếu mầu nhiệm để kiểm soát Thượng Viện một cách tuyệt đối. Dân Chủ vẫn còn đa số với 59 phiếu so với 41 phiếu Cộng Hòa. Nhưng nhờ một thủ tục chính họ vận dụng tại thượng viện, họ không còn đủ phiếu để thông qua bất cứ dự luật nào nữa nếu phe Cộng Hòa nhất trí chống. Ở đây, xin nhắc lại sơ qua thủ tục này.
Trong tinh thần tôn trọng tiếng nói thiểu số, thủ tục của Thượng Viện (Hạ Viện không có thủ tục này) cho tất cả các thượng nghị sĩ quyền phát biểu ý kiến về một dự luật trước khi biểu quyết. Lợi dụng quyền này, phe thiểu số chống đối thường lên phát biểu ý kiến không ngừng, kéo dài hàng tiếng đồng hồ hay hàng ngày trời, để kéo dài vô hạn định cuộc tranh luận, đưa đến bế tắc, không thông qua được dự luật. Đây là thủ tục được gọi là “filibuster”, tức là một hình thức câu giờ vô hạn định, từng được cả hai đảng sử dụng thường xuyên khi ở vào thế thiểu số. Cuộc tranh luận kéo dài này chỉ có thể được chấm dứt khi có đủ sáu mươi phiếu quyết định chấm dứt tranh luận.
Khi phe Dân Chủ nắm được đa số 60 ghế thì coi như là phe Cộng Hòa hoàn toàn bị khống chế, không sử dụng được thủ tục “câu giờ”, và phe Dân Chủ có thể thông qua bất cứ dự luật nào nếu tất cả sáu mươi thượng nghị sĩ Dân Chủ nhất trí.
Nhưng dự luật cải tổ y tế trong cả năm qua đã không được thông qua không phải chỉ vì sự chống đối của Cộng Hòa, mà cũng vì gặp chống đối ngay trong phe Dân Chủ nên không có đủ 60 phiếu để vượt qua thủ tục câu giờ mà phe Cộng Hòa chắc chắn sẽ sử dụng. Bây giờ phe Dân Chủ lại chỉ còn 59 phiếu thì cho dù có nhất trí, cũng chưa đủ túc số nếu không kéo được một thượng nghị sĩ Cộng Hòa nào ủng hộ.
Tuy nhiên, Thượng Viện cũng có một phương thức vượt qua cái ải 60 ghế này. Đó gọi là thủ tục “budget reconciliation”, có thể dịch nôm na không chính xác lắm là thủ tục hòa hợp, hay thỏa hiệp ngân sách.
Thủ tục này được khai sinh ra năm 1974, qua sáng kiến của TNS Robert Byrd, cho phép Thượng Viện sửa đổi luật hiện hành, hay thêm bớt luật nhằm mục đích rất giới hạn là để giúp thực hiện được mục tiêu ngân sách của mỗi năm. Và khi điều chỉnh như vậy thì chỉ cần đa số 51 phiếu là đủ - cốt để tránh câu giờ đưa đến bế tắc khiến Nhà Nước không có tiền điều hành. Điều kiện tiên quyết để áp dụng thủ tục hoà hợp này là bắt buộc dự luật phải có liên hệ đến ngân sách quốc gia.
Trong thời gian từ 1974 đến nay, thủ tục này được sử dụng rất ít, khi có nhu cầu áp dụng ngân sách, hay khi cần thông qua gấp một dự luật nhỏ nào đó. Tổng cộng đã được sử dụng 22 lần trong hơn 35 năm qua, với 19 lần thành luật và ba lần bị tổng thống phủ quyết.
Trở lại câu chuyện cải tổ y tế ngày nay.
Trước bế tắc không thể vượt qua được thủ tục câu giờ mà phe Cộng Hòa sẽ sử dụng sau khi được ghế nghị sĩ tại Massachusetts, phe Dân Chủ và TT Obama nhìn thấy rõ chỉ có ba lựa chọn: 1/ thay đổi toàn diện dự luật để thu hút được sự ủng hộ của khối bảo thủ, hay 2/ dẹp bỏ luôn dự luật như TT Clinton đã làm năm 1993 khi ông không kiếm được đủ 60 phiếu, hay 3/ duy trì lập trường và sử dụng thủ tục reconciliation để chỉ cần 51 phiếu, tức là không cần một phiếu nào của Cộng Hoà.
Cho đến nay, chưa ai rõ TT Obama sẽ lựa chọn giải pháp nào. Nhưng TT Obama đã tuyên bố dứt khoát sẽ không bỏ cuộc và sẽ tìm đủ mọi cách để có được cải tổ.
Trước tiên, TT Obama có vẻ như chứng tỏ thiện chí hòa giải với phe Cộng Hòa bằng cách tổ chức một cuộc họp thượng đỉnh giữa các lãnh tụ quốc hội thuộc hai phe Dân Chủ và Cộng Hòa, họp cùng Tòa Bạch Ốc để tìm mẫu số chung và giải pháp vẹn toàn.
Hội nghị thượng đỉnh này được khua chiêng gõ trống rầm rộ và được trực tiếp truyền hình cho cả nước theo dõi, nhưng rồi cũng chỉ là chuyện đầu voi đuôi chuột. Cả hai phe đến họp chỉ cốt để tranh điểm trước máy truyền hình, khư khư giữ lập trường mà chẳng bên nào nhân nhượng nửa bước, chỉ lo đả kích đối phương. Chẳng có một cố gắng dung hòa nào hết. Kết quả, không có một tiến bộ nào.
Sau đó, TT Obama đề nghị sửa đổi dự luật để thêm vào một vài ý kiến của phe Cộng Hoà, nhưng lập tức bị chỉ trích ngay là làm trò xảo thuật vụn vặt. Một cách cụ thể, nếu chi phí cải tổ của TT Obama là 100,000 đô, thì những ý kiến của Cộng Hòa mà TT Obama chấp nhận sẽ cắt giảm chi phí đó khoảng 5 đô (theo chiết tính của một bài đăng trên báo Washington Post).
Thế rồi TT Obama để ngỏ cánh cửa cho việc thông qua dự luật bằng thủ tục thỏa hiệp reconciliation.
Cho đến nay, có nhiều triệu chứng cho thấy TT Obama sẽ dùng thủ tục này, bất chấp mọi chống đối. Đây sẽ là cố gắng cuối cùng của TT Obama, nếu không thực hiện được thì cải tổ y tế sẽ đi vào lịch sử cùng với cải tổ của bà Hillary năm 1993. Cho đến nay, vẫn chưa có gì bảo đảm thủ tục này sẽ giúp thông qua dự luật dễ dàng.
Hiện nay, cả Hạ Viện lẫn Thượng Viện đều đã biểu quyết chấp nhận hai bản thảo khác nhau của dự luật. Việc đầu tiên cần làm là hai viện phải nhất trí với một dự luật. Dự luật của Thượng Viện đã được thông qua với đúng 60 phiếu thuận trước đây rồi, bây giờ không thể sửa đổi vì phe Dân Chủ không còn nắm 60 ghế nữa. Sửa đổi rồi biểu quyết lại sẽ bị bác chắc chắn. Do đó chỉ có dự luật của Hạ Viện mới có thể sửa đổi được. Trong giả thuyết Hạ Viện sửa đổi dự luật và kiếm được đủ đa số để thông qua, thì dự luật đó sẽ được mang qua Thượng Viện để biểu quyết và sẽ chỉ cần 51 phiếu là xong.
Nhưng cái khổ là dự luật này đã được Hạ Viện thông qua với đa số đúng năm phiếu. Bây giờ sửa đổi cho phù hợp với dự luật của Thượng Viện rồi biểu quyết lại thì không có gì bảo đảm sẽ được đa số thông qua. Trong đa số năm phiếu đó, thì một dân biểu đã qua đời và hai người đã từ chức. Hiện nay, bà Chủ Tịch Hạ Viện đang bù đầu đi đêm trả giá với các dân biểu để kiếm từng lá phiếu một.
Một trong những khúc mắc lớn nhất là vấn đề dùng tiền Nhà Nước tài trợ phá thai. Dự luật của Thượng Viện không ghi rõ, coi như chấp nhận chuyện này, trong khi dự luật của Hạ Viện ghi rất rõ là cấm chuyện này. Bây giờ nếu phải bỏ điều cấm này để phù hợp với dự luật của Thượng Viện thì sẽ có ít nhất 12 dân biểu trong khối bảo thủ Dân Chủ (và DB Cao Quang Ánh bên Cộng Hoà) trước đây bỏ phiếu thuận sẽ chống lại, và như vậy dự luật sẽ không thông qua Hạ Viện được.
Một giải pháp khác được bàn: Hạ Viện sẽ biểu quyết chấp nhận toàn bộ dự luật đã được Thượng Viện thông qua. Vậy là xong, dự luật sẽ thành luật và được TT Obama ký ngay. Sau đó, những dị biệt sẽ được tu chính từng điểm, qua thể thức hòa hợp ngân sách với 51 phiếu cần thiết. Cái nguy hiểm là không ai bảo đảm những dị biệt sẽ được tu chính như thế nào và khi nào.
Dĩ nhiên là phe Cộng Hòa chống đối, tố giác TT Obama đi luồn cửa sau. Phe Dân Chủ phản bác, cho là Cộng Hòa giả dối vì trước đây cũng đã thông qua khá nhiều dự luật bằng hình thức thỏa hiệp này rồi. TT Obama nhắc lại hai lần giảm thuế của TT Bush đều được biểu quyết qua cách thỏa hiệp này. Phe Cộng Hòa trả lời lại là những dự luật trước đây được thông qua đều có liên hệ trực tiếp đến ngân sách (tăng hay giảm thuế chẳng hạn), hay chỉ là những đạo luật có tầm vóc nhỏ hay giới hạn. TT Obama nhắc đến biện pháp giảm thuế của TT Bush mà “quên” không nói đó là những biện pháp có giới hạn và sẽ chấm dứt vào cuối năm nay. Không như dự luật cải tổ y tế là một bộ luật sẽ “cách mạng hóa” vĩnh viễn toàn diện hệ thống y tế của Mỹ, chẳng phải là một biện pháp tu chính ngân sách, mặc dù sẽ có tác dụng mạnh trên ngân sách qua cái hố thâm thủng cả ngàn tỷ. Hơn thế nữa, khác với các biện pháp trước, dự luật này hiện nay bị đa số (55%) dân chúng chống đối, và ngay cả thủ tục reconciliation này cũng bị hai phần ba dân Mỹ chống vì nhận thấy là không chính danh.
Một cuộc cải cách lớn lao, tốn hơn một ngàn tỷ, bị dân chống đối thì không thể chui lòn qua cửa sau như là một sự điều chỉnh chi thu ngân sách Nhà Nước được. Nói cách khác, dự luật vĩ đại cách mạng hệ thống y tế sẽ không thể biến thành một thứ “phụ đính” cho ngân sách!
Hiện nay ngay trong hàng ngũ Dân Chủ cũng đã có một số thượng nghị sĩ công khai chống lại việc dùng thủ thuật "hoà hợp" để thông qua dự luật cải tổ y tế. Trong đó đáng kể nhất là TNS Dân Chủ Robert Byrd, cha đẻ ra thủ tục này. Ông cho rằng đây là một mánh chính trị không chấp nhận được vì hiển nhiên không phải là một biện pháp ngân sách. Năm 1993, khi TT Clinton tính dùng thủ tục này để thông qua dự luật cải tổ y tế, thì chính TNS Byrd công khai chỉ trích và vận động chống lại, khiến TT Clinton phải bỏ ý định.
Theo tin của thông tấn xã AP, 5-3-2010, tháng Mười năm 2007, khi còn tranh cử tổng thống, ứng viên Obama khẳng định ông sẽ không thông qua cải tổ y tế nếu chỉ có 51 phiếu (We're not going to pass universal health care with a 50-plus-one strategy). Giống như TT Thiệu hồi xưa đã nói: đừng nghe những gì Obama nói, mà hãy nhìn kỹ những gì Obama làm.
Nếu được thông qua với hình thức thoả hiệp ngân sách, thì đây sẽ là lần đầu tiên trong hơn hai trăm năm lịch sử Mỹ, một dự luật được thông qua mà không có được đến một phiếu của phe đối lập tại cả Thượng Viện lẫn Hạ Viện. Đó là “hợp tác lưỡng đảng” mà ứng viên Barack Obama đã từng kêu gọi và hứa hẹn trong suốt hai năm tranh cử tổng thống. Đừng nghe những gì… !!! (7-3-10)
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: Vulinh11@gmail.com. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi Thứ Ba.
Gửi ý kiến của bạn
